Loài cá nuôi ao tăng trưởng ngoài mong đợi

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), sự phục hồi ấn tượng này đến từ nhu cầu tăng cao tại các thị trường lớn và sự xuất hiện của một số sản phẩm mới, đặc biệt là cá rô phi.

Việt Nam có nhiều lợi thế để phát triển xuất khẩu cá rô phi, bao gồm điều kiện tự nhiên thuận lợi, kinh nghiệm nuôi trồng thủy sản và sự đầu tư vào công nghệ tiên tiến như hệ thống tuần hoàn RAS giúp tăng năng suất và giảm chi phí sản xuất.

Theo Cục Thủy sản (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cá rô phi được xác định là đối tượng tiềm năng trong thời gian tới, với diện tích nuôi trồng hiện tại khoảng 30.000 ha, sản lượng đạt 300.000 tấn. Kế hoạch đến năm 2030 đặt mục tiêu mở rộng diện tích lên 40.000 ha, sản lượng 400.000 tấn.

Xuất khẩu thủy sản 4 tháng đầu năm 2025. Nguồn: VASEP

Dù chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng kim ngạch, cá rô phi và cá điêu hồng đã tạo nên bất ngờ với mức tăng trưởng 138%, đạt 19 triệu USD. Với diện tích nuôi trồng liên tục mở rộng và các mô hình nuôi cải tiến được triển khai, cá rô phi và điêu hồng hoàn toàn có tiềm năng trở thành những "át chủ bài" chiến lược, giúp Việt Nam đa dạng hóa cơ cấu xuất khẩu và giảm sự phụ thuộc vào các mặt hàng truyền thống.

Bên cạnh cá rô phi, tôm vẫn giữ vai trò là mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam với kim ngạch 1,27 tỷ USD trong 4 tháng đầu năm, tăng 30% so với cùng kỳ. Đặc biệt, chỉ riêng trong tháng 4, xuất khẩu tôm đạt 330,8 triệu USD, tăng 15%. Sự phục hồi của giá tôm trên thị trường quốc tế và nhu cầu mạnh mẽ từ các thị trường như Trung Quốc, EU và Nhật Bản đã giúp duy trì đà tăng trưởng này.

Cá tra, một trong những mặt hàng thủy sản chủ lực của Việt Nam đạt kim ngạch 632,7 triệu USD trong 4 tháng đầu năm 2025, tăng 9% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, đà tăng trưởng của sản phẩm này đang có dấu hiệu chững lại, khi doanh thu tháng 4 chỉ đạt 167,7 triệu USD, gần như không đổi so với năm trước. Sự suy giảm này chủ yếu bắt nguồn từ nhu cầu yếu tại một số thị trường lớn và áp lực cạnh tranh ngày càng gia tăng.

Nhóm nhuyễn thể (chân đầu, có vỏ) và cua ghẹ cũng ghi nhận kết quả tích cực với kim ngạch lần lượt đạt 216,4 triệu USD (tăng 18%), 83,1 triệu USD (tăng 82%) và 112,1 triệu USD (tăng 50%). Nhu cầu cao từ Trung Quốc và ASEAN đã góp phần tạo nên sự bùng nổ này.

Xuất khẩu sang Mỹ giảm

Trung Quốc và Hồng Kông tiếp tục dẫn đầu với kim ngạch đạt 709,8 triệu USD trong 4 tháng đầu năm 2025, tăng vọt 56%. Đặc biệt, riêng tháng 4, kim ngạch xuất khẩu sang thị trường này đạt 182,3 triệu USD (tăng 29%), nhờ nhu cầu cao đối với các sản phẩm cao cấp như tôm, cua ghẹ và nhuyễn thể.

Nhật Bản giữ vị trí thứ hai với doanh thu 536,6 triệu USD (tăng 22%) nhờ sự ổn định của các sản phẩm giá trị gia tăng. Trong khi đó, EU và Hàn Quốc cũng cho thấy tiềm năng mạnh mẽ, đạt lần lượt 351,5 triệu USD (tăng 17%) và 264,1 triệu USD (tăng 15%), được hưởng lợi lớn từ ưu đãi thuế quan của Hiệp định EVFTA.

ASEAN là điểm sáng với kim ngạch xuất khẩu 218,8 triệu USD (tăng 25%) nhờ nhu cầu ổn định và lợi thế thị trường gần. Khu vực Trung Đông lại có sự sụt giảm 8%, phản ánh nhu cầu tiêu thụ yếu do tình hình kinh tế khó khăn.

Cá rô phi và điêu hồng hoàn toàn có tiềm năng trở thành những "át chủ bài" chiến lược cho xuất khẩu thủy sản Việt Nam.

Trái ngược với sự khởi sắc tại các thị trường châu Á, xuất khẩu thủy sản sang Mỹ chỉ đạt 498,4 triệu USD (tăng 7%). Riêng trong tháng 4, kim ngạch giảm 15%, chỉ còn 120,5 triệu USD. Nguyên nhân chủ yếu đến từ tác động của chính sách thuế quan đối ứng từ Mỹ, gây xáo trộn hoạt động xuất khẩu và làm suy yếu sức cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam.

Có thể thấy, chính sách thuế quan của Mỹ đang tạo áp lực lớn lên ngành thủy sản Việt Nam, đặc biệt là với cá tra và tôm. Thuế cao khiến các nhà nhập khẩu Mỹ tìm kiếm nguồn cung từ các quốc gia khác như Ấn Độ, Ecuador, gây khó khăn về thủ tục kỹ thuật như kiểm tra an toàn thực phẩm và yêu cầu truy xuất nguồn gốc khắt khe.

Để thích nghi, các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam đã điều chỉnh chiến lược, tập trung vào sản phẩm giá trị gia tăng và mở rộng thị trường sang EU, Nhật Bản và ASEAN, nhờ vào các hiệp định thương mại tự do như CPTPP và EVFTA.

Theo VASEP, trong 2 tháng tới (tháng 5 và 6/2025), xuất khẩu thủy sản Việt Nam được dự báo sẽ có sự chuyển dịch mạnh mẽ trước khi chính sách thuế quan đối ứng mới của Mỹ có hiệu lực từ ngày 9/7/2025.

Dự kiến kim ngạch xuất khẩu sang thị trường Mỹ có thể tăng 10 - 15% so với tháng 4/2025 nhờ các hợp đồng được ký kết gấp rút và chiến lược giảm giá để duy trì thị phần.