Theo báo cáo phân tích mới đây của bộ phận phân tích Công ty cổ phần chứng khoán SSI (SSI Research), tăng trưởng dòng vốn FDI vào Việt Nam duy trì đà tăng trưởng trong 10 năm qua, nhờ xu hướng chuyển dịch sản xuất. Các quốc gia như Singapore, Đài Loan, và Trung Quốc đóng góp chính vào sự tăng trưởng này. Nguyên nhân là do Việt Nam có lợi thế cạnh tranh về chính sách đầu tư thuận lợi, chi phí lao động thấp, và nền kinh tế ổn định.

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, từ năm 2019 đến 2023, hoạt động cho thuê đất khu công nghiệp tại Việt Nam đã có mức tăng trưởng tích cực với diện tích MOUs và ký mới đạt mức tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) là 35%. Mức tăng trưởng này chủ yếu đến từ các doanh nghiệp FDI lớn như Samsung, LG, Hyundai, Lotte, Luxshare, Lego, Hyosung và Foxconn, nhằm đa dạng hóa sản xuất và giảm thiểu rủi ro trong chuỗi cung ứng toàncầu. Giá thuê trung bình cũng tăng đáng kể, với các khu công nghiệp ở miền Bắc tăng 35%, trong khi các khu công nghiệp ở miền Nam tăng đángkể 67% từ năm 2020 đến quýII/2024.

Các công ty có diện tích sẵn sàng cho thuê lớn như SIP, IDC, VGC, SZC, KBC, NTC

Tuy nhiên, trong năm 2024, dòng vốn FDI vào Việt Nam tăng trưởng chậm dần. Trong 10 tháng đầu năm 2024, tổng vốn FDI đăng ký đạt 27,26 tỷ USD, chỉ tăng 1,9% so với cùng kỳ. Trong ngắn hạn, các doanh nghiệp FDI có thể sẽ chờ thêm để xem những chính sách thuế quan mới của Tổng thống Trump, bao gồm những luật thuế ảnh hưởng đến nhập khẩu từ Việt Nam.

Trong chiến dịch tranh cử Tổng thống năm 2024, ông Trump đã nhấn mạnh các biện pháp thương mại để bảo vệ nền kinh tế Mỹ. Trong đó có mức thuế quan 60% đối với hàng hóa Trung Quốc nhằm giảm thâm hụt thương mại và thúc đẩy sản xuất nội địa. Cùng với đó là mức thuế quan thông thường từ 10- 20% đối với các quốc gia khác để bảo vệ các ngành công nghiệp Hoa Kỳ khỏi sự cạnh tranh nước ngoài.

Những tuyên bố trong chiến dịch này cho thấy một sự chuyển hướng sang các chính sách bảo hộ nhiều hơn. Điều này khiến cho những chính sách đối với sản phẩm nhập khẩu còn chưa rõ ràng. Trong ngắn hạn, các doanh nghiệp FDI có thể sẽ chờ các thông tin cụ thể hơn về những chính sách thuế quan mới của Trump, bao gồm những luật thuế ảnh hưởng đến nhập khẩu từ Việt Nam.

Lý giải sự chậm lại của dòng vốn FDI vào ngành bất động sản khu công nghiệp Việt Nam trong năm 2024, chuyên gia từ SSI cho rằng một yếu tố lớn tác động là biến động tỷ giá hối đoái. Sự biến động của tỷ giá hối đoái có thể ảnh hưởng đến hiệu quả dự án, dẫn đến các doanh nghiệp FDI do dự trong việc đầu tư mới.

Thứ hai, SSI Research cũng nhấn mạnh việc cần có những cải cách về chính sách FDI để thu hút vốn nước ngoài vào các ngành mục tiêu. Hiện nay, Việt Nam đang phải cạnh tranh thu hút FDI với các nước láng giềng như Indonesia với Luật Omnibus đã ban hành hay Thái Lan cũng có quỹ nâng cao năng lực cạnh tranh và áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp là 10%.

Thứ ba, cơ sở hạ tầng tại Viẹt Nam còn hạn chế, đặc biệt tại khu vực miền Nam. Tiến độ xây dựng cơ sở hạ tầng còn chậm, dẫn đến chi phí logistics cao hơn có thể khiến cho đầu tư ít hấp dẫn hơn.

Cuối cùng, theo chuyên gia từ SSI, việc diện tích còn lại sẵn sàng cho thuê tại các khu công nghiệp chính không còn nhiều. Điều này khến cho các nhà đầu tư gặp khó khăn trong việc chọn địa điểm đầu tư: Theo CBRE, tỷ lệ lấp đầy trung bình đạt 81% ở miền Bắc và 92% ở miền Nam vào cuối tháng 6/2024.

Diện tích còn lại sẵn sàng cho thuê tại các khu công nghiệp chính không còn nhiều.

Tuy nhiên, SSI Research cũng nhấm mạnh Chính phủ đang có những hành động nhằm giải quyết các nút thắt để thu hút dòng vốn FDI bao gồm nghiên cứu và thiết lập các cơ chế hỗ trợ các doanh nghiệp lớn bị ảnh hưởng bởi thuế tối thiểu toàn cầu; đề xuất Luật công nghiệp công nghệ số với các ưu đãi khi đầu tư vào doanh nghiệp sản xuất bán dẫn. Chính phủ cũng sẽ sửa đổi một số điều khoản trong Luật đầu tư hiện hành để Ủy ban Nhân dân tỉnh có thể cấp chứng nhận đầu tư vào khu công nghiệp mới. Ngoài ra, việc nâng cao cơ sở hạ tầng để kết nối các trung tâm công nghiệp, như đường cao tốc Bắc-Nam, đường sắt nối Trung Quốc và Việt Nam cũng là yếu tố tích cực. Do vậy, SSI Research kỳ vọng dòng vốn FDI sẽ tiếp tục tăng trưởng, ngay cả khi các luật thuế mới của Mỹ được áp dụng.

Chỉ số hiệu quả Logistics năm 2023 tại một số quốc gia

Việc triển khai các bảng giá đất mới tại nhiều địa phương từ cuối năm 2024 đã dẫn đến chi phí đền bù giải phóng mặt bằng tại các khu công nghiệp mới tăng đáng kể. Điều này sẽ khiến chi phí gia tăng sẽ làm biên lợi nhuận của dự án khu công nghiệp mới giảm xuống mức 30-35%, so với hơn 50% ở các dự án khu công nghiệp hiện hữu.