Tổng thống Mỹ Joe Biden (bìa phải)và Thủ tướng Nhật Bản Yoshihide Suga di chuyển đến buổi họp báo chung tại Vườn Hồng, Nhà Trắng hôm 16/4. Ảnh: AFP

Đây là cuộc gặp trực tiếp đầu tiên với một lãnh đạo nước ngoài kể từ khi Tổng thống Mỹ Joe Biden nhậm chức vào tháng 1/2021.

Theo đài CNN, cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ và Nhật Bản diễn ra trong một tuần có nhiều chính sách đối ngoại quan trọng được chính quyền Biden đưa ra. Trong đó, có tuyên bố hôm 14/4 rằng Tổng thống Biden sẽ rút quân đội Mỹ khỏi Afghanistan vào ngày 11/9 tới và một ngày sau đó là thông báo về các lệnh trừng phạt nhằm vào Nga với cáo buộc Moscow can thiệp vào bầu cử tổng thống Mỹ và tấn công mạng.

Những động thái này là một phần trong dự tính của Tổng thống Biden nhằm chuyển trọng tâm chính sách đối ngoại của Mỹ sang Đông Á và đối phó với một Trung Quốc đang trỗi dậy.

Tổng thống Biden và Thủ tướng Suga cho biết hai bên đều hướng đến thắt chặt mối quan hệ Mỹ - Nhật trong chuyến thăm kéo dài một ngày, và Trung Quốc là một trong những trọng tâm lớn nhất của các cuộc gặp giữa hai bên trong khuôn khổ chuyến thăm.

"Chúng tôi cam kết phối hợp để đối phó với những thách thức từ Trung Quốc và các vấn đề như Biển Hoa Đông (East China Sea), Biển Đông (South China Sea) cũng như vấn đề Triều Tiên, nhằm đảm bảo tương lai của một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do, rộng mở", Tổng thống Biden phát biểu tại Vườn Hồng trong khuôn viên Nhà Trắng hôm 16/4.

Thủ tướng Suga cho biết ông và Tổng thống Biden đã có "cuộc trao đổi nghiêm túc về ảnh hưởng của Trung Quốc đối với hòa bình và thịnh vượng của khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và thế giới nói chung".

"Chúng tôi nhất trí phản đối bất kỳ nỗ lực nào bằng vũ lực hay áp bức nhằm thay đổi hiện trạng ở Biển Hoa Đông và Biển Đông cũng như sự đe dọa ở khu vực", Thủ tướng Suga nói. "Đồng thời, chúng tôi nhất trí về sự cần thiết trong mỗi bên là phải tham gia đối thoại thẳng thắn với Trung Quốc và làm như vậy, nhằm theo đuổi sự ổn định của các mối quan hệ quốc tế đồng thời duy trì các giá trị phổ quát".

Trung Quốc hôm 12/4 điều động 25 chiến đấu cơ vào vùng nhận dạng phòng không của Đài Loan, Cơ quan phòng vệ Đài Loan cho biết, đồng thời nhận định đây là vụ xâm phạm vùng nhận dạng phòng không lớn nhất tại hòn đảo này kể từ khi Đài Loan bắt đầu thường xuyên ghi nhận các hành động như vậy vào tháng 9/2020.

Tổng thống Biden cho rằng việc Thủ tướng Suga là nhà lãnh đạo nước ngoài đầu tiên thăm Nhà Trắng cho thấy tầm quan trọng của mối quan hệ song phương trong việc thúc đẩy dân chủ ở khu vực.

"Đây là nhà lãnh đạo nước ngoài đầu tiên đến thăm tôi trong nhiệm kỳ tổng thống của tôi và tôi thực sự vui mừng được chào đón một đồng minh thân thiết và đối tác tốt như vậy", ông Biden nói tại cuộc gặp song phương trong phòng tiệc Nhà Trắng (State Dining Room).

Thủ tướng Suga mở đầu bài phát biểu của mình tại cuộc họp bằng sự chia sẻ với Mỹ về vụ xả súng ở bang Indianapolis khiến 8 người chết trong đêm (đêm 15/4 - BTV). Người đứng đầu Nội các Nhật Bản cho biết hai nước có sự gắn bó về các giá trị chung và ông Suga mong muốn "tái khẳng định mối quan hệ mới và chặt chẽ giữa hai nước”.

Trong buổi họp báo sau cuộc gặp cấp cao Mỹ - Nhật vào buổi chiều 16/4, Tổng thống Biden đã đề cập đến quan hệ đối tác với Nhật Bản trong lĩnh vực công nghệ, đảm bảo các công nghệ được chia sẻ và thiết lập bởi các nền dân chủ, chứ không phải các chế độ chuyên quyền.

"Chúng tôi sẽ phối hợp cùng nhau để chứng minh rằng các nền dân chủ vẫn có thể cạnh tranh và giành chiến thắng trong thế kỷ 21", ông Biden nói.

Còn Thủ tướng Suga cho biết hai nhà lãnh đạo đã thảo luận về các vấn đề liên quan đến Đài Loan và Tân Cương trong các cuộc họp giữa hai bên.

"Khi chúng tôi trao đổi quan điểm về tình hình khu vực, chúng tôi cũng đã thảo luận về tình hình ở Đài Loan và khu tự trị Tân Cương", ông Suga nói thêm.

"Tôi không đề cập chi tiết vì nó liên quan đến những trao đổi ngoại giao, nhưng đã có sự thống nhất giữa Nhật Bản và Mỹ về tầm quan trọng của hòa bình và ổn định của eo biển Đài Loan, điều này cũng được tái khẳng định vào dịp này. Tôi cũng giải thích quan điểm và các đề xuất của Nhật Bản liên quan đến tình hình ở Khu tự trị Tân Cương với Tổng thống Mỹ, người mà tôi cho rằng đã hiểu quan điểm của tôi", ông Suga nói thêm.

Hai nhà lãnh đạo cũng đã thảo luận về vấn đề Triều Tiên khi Mỹ sắp kết thúc đợt rà soát chính sách đối với Triều Tiên. Gần đây, cố vấn an ninh quốc gia Mỹ, ông Jake Sullivan đã có cuộc gặp với người đồng cấp từ Hàn Quốc và Nhật Bản tại thành phố Annapolis, bang Maryland để thảo luận về việc rà soát chính sách của Mỹ đối với Triều Tiên. Lần rà soát chính sách này cũng bao gồm các cuộc tham vấn sâu rộng với nhiều thành viên thời chính quyền Trump về các cam kết ngoại giao với Triều Tiên. Vị này cho rằng: "Mỹ chỉ có thể phát huy hiệu quả ở châu Á khi mối quan hệ Mỹ - Nhật bền chặt và Nhật Bản vững chắc, ổn định".