Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách được tổ chức tại Nhà Quốc hội trong hai ngày 25-26/3..

Sáng 26/3 các vị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách cho ý kiến về Dự thảo Luật  Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi (Dự thảo).

Tại Kỳ họp thứ 8, các vị đại biểu Quốc hội đã thảo luận về dự án Luật Thuế này, sau đó Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính (cơ quan thẩm tra) đã phối hợp chặt chẽ với Cơ quan soạn thảo (Bộ Tài chính) và các cơ quan liên quan để nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại phiên họp tháng 3/2025.

Đang cân nhắc phương án với điều hòa

Về nội dung thống nhất giải trình, tiếp thu, báo cáo của Thường trực cơ quan thẩm tra nêu rõ, với đối tượng không chịu thuế, có ý kiến đề nghị bổ sung đối tượng không chịu thuế là xăng và điều hòa nhiệt độ vì đây là những hàng hóa thiết yếu.

Với mặt hàng xăng, báo cáo nêu, tại Việt Nam, mặt hàng xăng thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) tại Việt Nam từ năm 1995. Để khuyến khích sử dụng xăng sinh học, Luật thuế TTĐB đã quy định mức thuế suất ưu đãi đối với mặt hàng xăng E5 là 8%, E10 là 7% (thấp hơn so với mức thuế suất 10% áp dụng đối với mặt hàng xăng khoáng). Quy định này phù hợp với mục tiêu của thuế TTĐB là điều tiết tiêu dùng đối với hàng hóa cần sử dụng tiết kiệm và phù hợp với thông lệ quốc tế.

Bên cạnh đó, trong bối cảnh ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu đang là vấn đề toàn cầu, cam kết của Chính phủ Việt Nam tại Hội nghị COP26 về đạt mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, cùng với các giải pháp khác thì việc thu thuế TTĐB đối với xăng (bao gồm cả xăng E5, E10) như hiện nay là phù hợp, góp phần giảm phát thải và định hướng tiêu dùng tiết kiệm. Do đó, đề nghị giữ như dự thảo Luật.

Với mặt hàng điều hòa nhiệt độ, Thường trực Ủy ban thẩm tra cho biết, việc thu thuế TTĐB đối với mặt hàng điều hòa nhiệt độ công suất từ 90.000 BTU trở xuống đang được áp dụng ổn định nhằm nâng cao nhận thức về việc hạn chế tiêu dùng cũng như định hướng tiêu dùng tiết kiệm điện, bảo vệ môi trường.

Tuy nhiên, như ý kiến đại biểu nêu, nhu cầu sử dụng các thiết bị lạnh và điều hòa không khí ở nước ta tăng cao và trở thành phổ biến để đáp ứng nhu cầu bình thường của người dân trong điều kiện nhiệt độ ngày càng tăng cao. Do đó, tiếp thu ý kiến đại biểu, Cơ quan soạn thảo đang cân nhắc phương án giới hạn lại phạm vi các mặt hàng điều hoà nhiệt độ bị đánh thuế TTĐB.

Cần thiết tăng thuế đối với rượu, bia

Quá trình thảo luận, nhiều ý kiến đề nghị tiếp tục áp dụng thuế suất 65% đối với bia trong khoảng 2 năm và tăng thuế từ năm 2027 hoặc năm 2028 bắt đầu tăng lên 70%, lộ trình tăng 5%/năm. Có ý kiến đề nghị thống nhất một mức thuế đối với rượu, không chia theo nồng độ cồn và cũng áp thuế suất như đối với bia.

Ngoài ra có ý kiến cho rằng áp thuế đối với rượu, bia theo nồng độ cồn, quy định thuế suất của rượu thấp hơn bia là chưa phù hợp,…

Thường trực Ủy ban thẩm tra và Cơ quan soạn thảo giải thích, theo Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia thì bia và rượu là các sản phẩm hoàn toàn khác nhau và không có tính chất thay thế. Tác hại của mỗi sản phẩm không chỉ phụ thuộc vào nồng độ cồn mà còn phụ thuộc vào mức độ tiêu dùng.

Với các hệ lụy nghiêm trọng ảnh hưởng đến cộng đồng, tạo ra gánh nặng về kinh tế - xã hội từ việc tiêu dùng mức độ lớn bia đặt ra yêu cầu cần có các giải pháp đồng bộ để góp phần giảm sản lượng tiêu thụ bia, trong đó có giải pháp về chính sách thuế TTĐB thông qua việc quy định mức thuế suất cao đối với mặt hàng này để điều tiết tiêu dùng.

Luật hiện hành đã quy định mức thuế suất cao đối với bia nhằm định hướng, điều tiết sản xuất, hạn chế tiêu dùng, giảm tác hại đối với sức khỏe cộng đồng và nhiều hệ lụy đối với kinh tế - xã hội. Do đó, để tác động mạnh mẽ đến việc giảm tiêu dùng, khắc phục các hệ lụy nghiêm trọng của việc lạm dụng rượu, bia và góp phần thực hiện các mục tiêu, chiến lược mà Đảng, Nhà nước đã đề ra, hai cơ quan đã tiếp thu, chỉnh lý theo hướng quy định mức tăng thuế TTĐB đối với rượu, bia như phương án 2 thể hiện tại dự thảo Luật.

Theo đó, thuế suất của Rượu từ 20 độ trở lên từ 2026 là 80%, mỗi năm tăng 5% đến 2030 là 100%. Rượu dưới 20 độ từ 2026 là 50%, mỗi năm tăng 5% đến 2030 là 70%. Thuế suất của bia từ 2026 là 80%, mỗi năm tăng 5% đến 20230 là 100%.

Thường trực Ủy ban thẩm tra thống nhất với Cơ quan soạn thảo trong giải trình, tiếp thu dự thảo Luật về biểu thuế TTĐB đối với thuốc lá, rượu, bia theo phương án 2 nêu  trên.

Tuy nhiên, qua thảo luận, hiện các vị đại biểu có nhiều ý kiến khác nhau về thuế suất, mức thuế, lộ trình đối với các sản phẩm này. Một số ý kiến của các hiệp hội sản xuất và doanh nghiệp cho rằng, việc áp dụng thuế TTĐB đối với rượu, bia như phương án 2 sẽ ảnh hưởng lớn đến sản xuất, kinh doanh các hàng hóa này cũng như các ngành phụ trợ, du lịch và vùng nguyên liệu, theo đó có thể ảnh hưởng đến mục tiêu tăng trưởng GDP đã đề ra. Do đó, đề nghị cân nhắc có thể quy định theo phương án 1 với lộ trình tăng thuế chậm hơn để tránh gây khó khăn cho các doanh nghiệp, bảo đảm mục tiêu tăng trưởng kinh tế đã được Quốc hội quyết định.

Bên cạnh đó, cũng có quan điểm của các tổ chức y tế đề nghị thực hiện theo phương án đánh thuế cao và lộ trình tích cực hơn nữa để mức thuế TTĐB sớm được chuyển vào giá bán, từ đó có tác động mạnh, làm giảm hành vi tiêu dùng. Đây là phương thức hiệu quả và tiết kiệm chi phí nhất để giảm tiêu thụ các sản phẩm có hại cho sức khỏe và có tác động như là biện pháp y tế dự phòng hiệu quả. Vì thế, tại bâo cáo, Thường trực Ủy ban thẩm tra đề nghị các vị đại biểu Quốc hội cho ý kiến thêm về nội dung này.

Theo nghị trình, Quốc hội sẽ bấm nút thông qua Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt tại Kỳ họp thứ 9 vào tháng 5 tới.