Phiên thảo luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi)

Định hướng tiêu dùng tiết kiệm điện và bảo vệ môi trường

Chuẩn bị trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ chín (khai mạc vào đầu tháng 5 tới), Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi (Dự thảo) vừa được Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến tại phiên họp thứ 43.

Quá trình tiếp thu, giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ tám (Quốc hội thảo luận lần đầu về Dự thảo), thường trực cơ quan chủ trì thẩm tra (Ủy ban Kinh tế và Tài chính) và cơ quan chủ trì soạn thảo (Bộ Tài chính) thống nhất để xăng các loại và điều hòa nhiệt độ công suất từ 90.000 BTU trở xuống thuộc đối tượng chịu thuế.

Tuy nhiên, thảo luận tại Ủy ban Thường vụ Quốc hội, một số ý kiến còn băn khoăn. Theo Phó chủ nhiệm thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội, bà Lê Thị Nga, bản chất của loại thuế tiêu thụ đặc biệt là đánh vào các mặt hàng xa xỉ, không khuyến khích tiêu dùng. Trong khi đó, xăng là mặt hàng thiết yếu, không thể không có trong hoạt động sản xuất và sinh hoạt thường ngày của người dân, đánh thuế tiêu thụ đặc biệt vào mặt hàng thiết yếu là không đúng với bản chất và mục đích của sắc thuế này. Vì thế, bà Nga đề nghị cơ quan soạn thảo cũng như cơ quan thẩm tra lý giải thêm sự cần thiết phải giữ thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng.

Tương tự, với mặt hàng điều hòa, theo bà Nga, cách đây 10 năm, điều hòa có thể được coi là thiết bị xa xỉ, nhưng hiện nay, điều hòa công suất bình thường là loại mặt hàng thiết yếu, việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt là không phù hợp.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật - Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cũng tán thành quan điểm của bà Lê Thị Nga. Ông Tùng cho rằng, xăng là mặt hàng rất thiết yếu, không thực sự là mặt hàng xa xỉ để đánh thuế tiêu thụ đặc biệt, hơn nữa, xăng cũng chịu thuế bảo vệ môi trường.

Giải trình sau đó, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn nói, trong những năm qua, máy điều hòa không khí đã có nhiều cải tiến công nghệ, song vẫn sử dụng chất làm lạnh gây tác động đến môi trường và tầng ozon, tiềm năng là gây nóng lên toàn cầu. Công nghệ biến tần inverter mặc dù đã hỗ trợ, nhưng chỉ giúp tiết kiệm được điện năng tiêu hao 20 - 40% so với sản phẩm thông thường, mà vẫn gây tác hại đến môi trường.

Theo Thứ trưởng Cao Anh Tuấn, tham khảo kinh nghiệm một số nước, thì đều đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với điều hòa. Hàn Quốc, Ấn Độ, Na Uy đánh thuế đặc biệt đối với HFC dùng trong điều hòa. Tại châu Âu, để tiết kiệm năng lượng, nhiều nước đã có quy định hạn chế trong việc sử dụng điều hòa, như Tây Ban Nha cấm đặt điều hòa dưới 27 độ; ở Anh, muốn lắp đặt điều hòa, thì chủ nhà phải xin giấy phép và sau khi lắp đặt thì thường xuyên được kiểm tra về mức độ tiết kiệm năng lượng và khả năng vận hành. “Ở Thụy Sỹ, xin giấy phép để lắp điều hòa cũng không phải đơn giản”, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn thông tin thêm.

Do vậy, Thứ trưởng Bộ Tài chính cho rằng, cần tiếp tục thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng điều hòa nhiệt độ từ 90.000 BTU trở xuống để nâng cao nhận thức về hạn chế tiêu dùng cũng như định hướng tiêu dùng tiết kiệm điện và bảo vệ môi trường.

Với mặt hàng xăng, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn cho biết, xăng sử dụng nhiên liệu hóa thạch, nên hầu hết các nước đều đánh thuế tiêu thụ đặc biệt. Tại Việt Nam, thuế tiêu thụ đặc biệt với mặt hàng này được áp từ năm 1995, tới nay đã 30 năm và vẫn đang ổn định.

Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) quy định thuế suất với xăng E5 là 8%, E10 là 7%, thấp hơn xăng thông thường để khuyến khích doanh nghiệp cũng như người dân sử dụng xăng sinh học thân thiện với môi trường. Mặt hàng này đã ổn định lâu, thì không nên đặt vấn đề đưa ra khỏi đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn nêu quan điểm.

Từ góc độ cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho rằng, nếu tiếp cận góc độ xăng là đầu vào thiết yếu của nền sản xuất, không đánh thuế tiêu thụ đặc biệt, mà đánh thuế môi trường và có thể đánh thuế ở mức cao để đạt mục tiêu nâng cao nhận thức, giảm thiểu tác động môi trường.

Ông Mãi cho biết, hai cơ quan sẽ “ngồi lại với nhau”, đánh giá kỹ lại để thống nhất phương án báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội và có thể Dự thảo Luật sẽ có 2 phương án để xin ý kiến đại biểu Quốc hội.

Hai phương án với nước giải khát có đường

Bên cạnh nhiều vấn đề đã thống nhất tiếp thu, chỉnh lý theo một phương án, còn một số vấn đề Dự thảo vẫn thể hiện 2 phương án. Như, với nước giải khát theo Tiêu chuẩn Việt Nam có hàm lượng đường trên 5 gr/100 ml thì phương án 1 là lùi thời điểm thi hành trong khoảng 1 - 2 năm, hoặc đưa ra lộ trình, còn phương án 2 là đánh thuế 10%.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi phản ánh ý kiến của thường trực cơ quan thẩm tra cho rằng, nước giải khát có đường là mặt hàng mới được đề xuất bổ sung vào đối tượng chịu thuế, việc quy định thuế suất ở mức hợp lý là để từng bước hạn chế việc sử dụng các sản phẩm có hàm lượng đường cao, khuyến khích doanh nghiệp sản xuất các loại nước giải khát có hàm lượng đường thấp.

Do đó, phương án 1 vẫn bảo đảm thực hiện được mục tiêu chính sách, song có linh hoạt hơn để tạo điều kiện cho doanh nghiệp có thời gian điều chỉnh kế hoạch sản xuất, kinh doanh.

Báo cáo giải trình, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn nêu rõ, đối với nước giải khát theo Tiêu chuẩn Việt Nam có hàm lượng đường là 5 gr/100 ml, thì Tổ chức Y tế thế giới, Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc và Bộ Y tế cùng các tổ chức bảo vệ sức khỏe cộng đồng kiến nghị cần áp dụng thuế suất là 30 - 40% ngay khi Luật có hiệu lực, để góp phần nâng cao hiệu quả của chính sách thuế trong điều tiết hạn chế tiêu dùng sản phẩm đồ uống có đường.

“Đây là mặt hàng mới được đề xuất để bổ sung vào đối tượng chịu thuế đặc biệt. Chính phủ cũng đã cân đối với các luồng ý kiến và quy định mức thuế suất 10% tại Dự thảo Luật là mức thuế suất thấp để khuyến khích doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu các loại nước giải khát có đường hàm lượng thấp, cũng như nâng cao nhận thức của người tiêu dùng, điều chỉnh hành vi tiêu dùng sản phẩm ít có hại hơn”, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn nói.

Điều hành phiên họp, Phó chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh kết luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá rất cao sự chủ động, tích cực của cơ quan chủ trì thẩm tra. Ủy ban Kinh tế và Tài chính đã phối hợp rất nhịp nhàng với cơ quan soạn thảo và các cơ quan có liên quan trong việc tiếp thu ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ tám để hoàn thiện Dự thảo Luật.

Về cơ bản, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với các nội dung trong Dự thảo báo cáo tiếp thu, giải trình và phương án xử lý tại Dự thảo, ông Thanh gút lại, đồng thời đề nghị Ủy ban Kinh tế và Tài chính tiếp tục phối hợp với cơ quan soạn thảo tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để hoàn thiện Dự thảo trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp sắp tới.