Phát biểu tại hội thảo cuối buổi hội thảo “Thanh toán không tiền mặt: Động lực tăng trưởng kinh tế số” diễn ra ngày 14/6/2025, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc cho rằng, khi phát triển thương mại điện tử đương nhiên phải thanh toán không tiền mặt. Vì thanh toán không tiền mặt nhanh, kịp thời chỉ vài giây. Đồng thời giúp cho minh bạch hóa dòng tiền, thúc đẩy kinh tế số phát triển.

Phó thủ tướng Hồ Đức Phớc

Đồng thời, thanh toán không tiền mặt không chỉ thúc đẩy hiệu quả ngành ngân hàng mà còn giúp tăng tính minh bạch trong quản lý tài chính, hỗ trợ thương mại điện tử và dịch vụ công, nâng cao năng suất lao động và tiết giảm chi phí xã hội.

Theo thống kê của NHNN, đến cuối năm 2024 Việt Nam đã có hơn 204,5 triệu tài khoản thanh toán của khách hàng cá nhân; 154,1 triệu thẻ ngân hàng đang lưu hành. Gần 87% người trưởng thành có tài khoản tại ngân hàng. Thanh toán không tiền mặt đã có mặt trong mọi lĩnh vực của kinh tế và đời sống - xã hội như học phí, viện phí, mua sắm… 

Bên cạnh các kết quả nổi bật mà ngành ngân hàng đã mang lại trong việc phát triển thanh toán không dùng tiền mặt, góp phần tăng tưởng kinh tế số, Phó thủ tướng cho rằng, cần thẳng thắn nhìn nhận có một số tồn tại như vấn đề an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu cá nhân trong thanh toán số, nhất là trong bối cảnh tội phạm công nghệ cao ngày càng tinh vi. Vì thế, cần phải hoàn thiện thể chế, chính sách phù hợp, tạo điều kiện thuận lợi cho các mô hình thanh toán sáng tạo, đồng thời đảm bảo quản lý rủi ro và an toàn hệ thống, bảo vệ tài sản của người dân.

Ông Nguyễn Văn Dũng - Phó Chủ tịch UBND TPHCM cũng chia sẻ, thanh toán không tiền mặt đã trở thành xu hướng khách quan và phổ biến trong đời sống hiện nay. Dễ dàng gặp xu hướng này ở nhiều nơi như: cửa hàng, quán cà phê các hoạt động giao dịch không dùng tiền mặt. Đây là một nỗ lực lớn giúp người dân có thói quen không dùng tiền mặt…

Ông Nguyễn Văn Dũng - Phó chủ tịch UBND TPHCM

Riêng tại TPHCM, ông Dũng cho biết, Thành phố đã ban hành kế hoạch phát triển thanh toán không tiền mặt trên địa bàn với nhiều biện pháp và giải pháp thúc đẩy thanh toán số trong tất cả các lĩnh vực dịch vụ công, giáo dục, y tế, giao thông vận tải, các hoạt động xúc tiến thương mại. Bên cạnh đó, các giải pháp đồng bộ về đẩy mạnh công tác truyền thông, nâng cao nhận thức và kỹ năng tài chính số cho người dân, tạo nền tảng vững chắc cho một xã hội không tiền mặt.

Tuy nhiên, theo ông Dũng, từ thực tiễn triển khai tại TPHCM, việc thực hiện triển khai thanh toán không tiền mặt vẫn còn những khó khăn, hạn chế nhất định. Trong đó, vấn đề bảo mật an toàn giao dịch cho người dùng là một trong những trở ngại khiến cho người dân còn e ngại khi sử dụng, nhất là trong bối cảnh nguy cơ, tội phạm công nghệ cao, lừa đảo, đánh cắp dữ liệu cá nhân ngày càng tinh vi, phức tạp.

Để việc triển khai thanh toán không tiền mặt thực sự đi vào chiều sâu, lan tỏa rộng khắp cần sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp, các ngành. Phó chủ tịch UBND TPHCM đưa ra một số đề xuất để phát triển triển khai thanh toán không tiền mặt hơn nữa.

Thứ nhất, Chính phủ chỉ đạo các bộ ngành trung ương tiếp tục hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến triển khai Thanh toán không tiền mặt, bảo đảm đồng bộ với luật các tổ chức tín dụng sửa đổi năm 2024, Nghị định 52 và các quy định về an toàn bảo mật thông tin cá nhân, tạo hành lang cơ sở pháp lý đồng bộ hoạt động thanh toán.

Thứ hai, đề nghị các cơ quan quản lý Nhà nước, các chuyên gia, thảo luận cũng như chia sẻ những kinh nghiệm trong việc thúc đẩy thanh toán số trong thương mại điện tử, vai trò các giải pháp kết nối dữ liệu trong thúc đẩy phát triển kinh tế số và những khuyến nghị riêng cho TPHCM. 

Thứ ba, các sở, ban ngành, UBND các phường xã, chủ động rà soát lồng ghép các nội dung, thúc đẩy triển khai thanh toán không tiền mặt vào chương trình công tác thường xuyên của đơn vị địa phương. Tập trung triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp tăng cường ứng dụng thanh toán điện tử trong dịch vụ công, đặc biệt là trong lĩnh vực hành chính công, giáo dục, y tế, giao thông, thuế và phí, đảm bảo quy trình thanh toán tiện lợi và an toàn.

TPHCM cũng đề xuất những giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp, hộ kinh doanh, tiểu thương, người dân áp dụng các giải pháp thanh toán số phù hợp với quy mô và điều kiện thực tế. Song song đó, đẩy mạnh công tác truyền thông trên nhiều nền tảng nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng sử dụng triển khai thanh toán không tiền mặt cho người dân, vận động thay đổi thói quen sử dụng tiền mặt trong cộng đồng, nhất là tại các khu dân cư, chợ truyền thống, khu ngoại thành.

Thứ tư, các đơn vị như NHNN chi nhánh Khu vực 2, các sở ban ngành phối hợp các cơ quan bộ ngành trung ương để kết nối liên thông dữ liệu giữa các ngành, các lĩnh vực hình thành hệ sinh thái số của vụ thanh toán thông minh trên địa bàn thành phố. Thanh toán không tiền mặt sẽ tiếp tục là động lực quan trọng thúc đẩy kinh tế số, góp phần xây dựng xã hội hiện đại, hiệu quả và công bằng hơn.

Bà Lê Hoàng Oanh, Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương)

Bà Lê Hoàng Oanh, cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) cho biết, sự bùng nổ mạnh mẽ của kinh tế số tại Việt Nam đã đóng góp 18,7% vào GDP quốc gia. Việt Nam là nước tăng trưởng hàng đầu về thương mại điện tử khi tăng trưởng trung bình 16-30%/ năm. Qua đó nâng cao hiệu quả hệ thống phân phối hiện đại; Thúc đẩy tiêu dùng nội địa và tạo ra nhiều mô hình kinh doanh mới trong thời gian qua.

Để phát triển kinh tế số, theo bà Oanh, thanh toán số và thương mại điện tử song hành cùng nhau. Tuy nhiên thực tế, tỷ lệ người tiêu dùng thương mại điện tử lựa chọn phương thức thanh toán tiền mặt khi nhận hàng (COD) chiếm tới 77,5%. Lý do là một bộ phận người dân vẫn giữ thói quen và tâm lý sử dụng tiền mặt khi thanh toán. 

Tội phạm trong lĩnh vực công nghệ cao và thanh toán điện tử; tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng. Ngoài ra hạ tầng công nghệ thông tin chưa đồng bộ, nhất là tại vùng nông thôn. Để phát triển thương mại điện tử, tháng 6 Bộ Công Thương ban hành kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử quốc gia giai đoạn 2026 - 2030. 

Trong đó, có một mục tiêu đáng chú ý, là kế hoạch đặt mục tiêu tỷ lệ thanh toán không dùng tiền mặt trong thương mại điện tử đạt 80% vào năm 2030. Bên cạnh đó, cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số đề xuất hoàn thiện khung pháp lý và cơ chế chính sách, phát triển hạ tầng công nghệ lõi và đảm bảo an toàn, bảo mật.

Cung cấp các giải pháp thanh toán không tiền mặt để hỗ trợ tiểu thương chợ truyền thống; Tăng cường kết nối, tích hợp hạ tầng thanh toán không tiền mặt. Đồng thời cần có giải pháp tiện ích thanh toán trên thiết bị di động. Riêng tại chợ truyền thống, bà Oanh cho biết, thêm ngành công thương sẽ tập trung có các giải pháp tiện ích, giảm chi phí để giúp tiểu thương tham gia vào phát triển thương mại điện tử, nâng cao hiệu quả kinh doanh.