Ảnh minh họa

Phân bón NPK lo bị tăng thuế xuất khẩu

Bộ Tài chính mới đây đã đề xuất quy định thống nhất một mức thuế xuất khẩu 5% đối với mặt hàng phân bón thuộc nhóm từ 31.02 đến 31.05.

Thời gian qua, giá phân bón trong nước và thế giới biến động mạnh và có xu hướng tăng cao, ảnh hưởng lớn đến thị trường phân bón, đồng thời, Bộ cũng nhận được một số kiến nghị về điều chỉnh thuế đối với mặt hàng này.

Theo đó, đối với loại phân bón có giá trị tài nguyên khoáng sản cộng chi phí năng lượng dưới 51% giá thành sản phẩm có thuế suất thuế xuất khẩu sẽ có mức thuế tăng từ 0% lên 5%. Việc áp thuế xuất khẩu 5% sẽ góp phần giảm xuất khẩu phân bón, giữ lại nguồn phân bón cho nhu cầu sử dụng trong nước, nhất là trong bối cảnh giá phân bón đang có xu hướng tăng cao, có thể tăng ngân sách từ nguồn phân bón xuất khẩu.

Giá các loại phân bón thị trường thế giới và trong nước liên tục tăng cao do hầu hết nguyên liệu phải nhập khẩu và tăng giá mạnh thời gian qua. Thêm vào đó, việc khan hiếm container rỗng và thiếu nguyên liệu phục vụ cho sản xuất (như thiếu quặng apatit tuyển để sản xuất phân bón NPK), càng đẩy giá mặt hàng này tăng phi mã.

Năm 2021, cả nước xuất khẩu 1,35 triệu tấn phân bón, thu về 560 triệu USD, nhưng cũng chi tới 1,45 tỷ USD để nhập về 4,54 triệu tấn phân bón các loại.

Giá phân bón xuất khẩu quý I/2022 đã tăng hơn 230 USD/tấn so với giá xuất khẩu trung bình cả năm 2021, đạt 647,3 USD/tấn, nhiều doanh nghiệp đã tận dụng thời cơ này để tăng xuất khẩu. Quý I/2022, nước ta xuất khẩu kỷ lục 474.000 tấn, kim ngạch 307 triệu USD, tăng 42,2% về lượng và tăng gấp 3 lần về trị giá so với cùng kỳ năm 2021. 

Phản hồi đối với Dự thảo  nghị định về Biểu thuế xuất khẩu, biểu thuế nhập khẩu của Bộ Tài chính và Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về áp dụng thuế suất thông thường đối với hàng hóa nhập khẩu, Hiệp hội Phân bón Việt Nam cho biết, do phân bón vô cơ gồm nhiều chủng loại: urea, phân bón chứa lân, NPK… Trong đó, sản phẩm urea sử dụng nguồn nguyên liệu từ khí của Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí, Công ty Phân bón Dầu khí Cà Mau và nguồn nguyên liệu từ than của Công ty Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc, Công ty Đạm Ninh Bình  thuộc nhóm áp thuế xuất khẩu 5%.

Hiệp hội này tính toán, việc áp dụng thuế xuất khẩu 5% cho phân bón vô cơ không phân biệt tỷ lệ giá trị tài nguyên, khoáng sản trong bối cảnh giá dầu, giá khí, giá năng lượng được dự báo tiếp tục tăng, thì mức thuế suất này không thay đổi hay tác động gì đến xuất khẩu phân bón urea.

Tuy nhiên, việc áp thuế xuất khẩu 5% sẽ ảnh hưởng lớn đối với sản xuất phân bón NPK do sản phẩm NPK đang dư thừa công suất, khi áp thuế xuất khẩu 5% sẽ làm giảm sức cạnh tranh với sản phẩm của Trung Quốc, Thái Lan khi xuất khẩu vào các nước trong khu vực.

Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cả nước có hơn 800 cơ sở sản xuất phân bón, đại đa số là các cơ sở sản xuất phân bón NPK với tổng công suất thiết kế trên 29 triệu tấn/năm.

Hiện nay NPK, nước ta vừa xuất khẩu, vừa nhập khẩu, cụ thể năm 2021 xuất khẩu gần 362.000 tấn, nhập khẩu 435.525 tấn. NPK thuộc nhóm hàng 31.05 thuế xuất khẩu hiện đang áp dụng là 0%. Các nhà sản xuất NPK xuất khẩu sản phẩm sang thị trường các nước trong khu vực sẽ là đối tượng chịu ảnh hưởng trực tiếp nếu thuế xuất khẩu tăng lên 5%.

Nên có thuế xuất khẩu riêng cho từng loại phân bón?

Trong số các vật tư phục vụ cho trồng trọt, phân bón là mặt hàng chịu biến động khá lớn về giá, nguồn cung và nguyên liệu. Ngoài ra, những biến động chính trị như lệnh trừng phạt của các nước phương Tây đối với Belarus, xung đột Nga - Ukraine, hay chính sách kiểm soát xuất khẩu phân bón của Trung Quốc sẽ khiến mức biến động về nguồn cung và giá phân bón ở tầm quy mô toàn cầu. Vì vậy, việc điều chỉnh phải linh hoạt, đúng thời điểm.

Ông Phùng Hà, Phó tổng thư ký Hiệp hội Phân bón Việt Nam cho biết: “Thuế xuất khẩu 5% chỉ nên áp dụng tạm thời trong những thời điểm nhất định khi nguồn cung thiếu hụt, khi giá thế giới tăng quá cao. Cũng có thể tham khảo việc áp thuế xuất khẩu của Trung Quốc, đơn cử, năm 2021 hoặc một số năm trước, Trung Quốc áp thuế xuất khẩu cho 2 loại phân bón, urea và DAP, vào thời gian sử dụng ít, thuế xuất khẩu lên tới 110%.

Về quan điểm của Bộ Tài chính việc thống nhất thuế xuất khẩu 5% sẽ góp phần tăng thu ngân sách từ phân bón, ông Hà cũng nêu: “Mục tiêu trên chưa chắc đã thực hiện được, vì thuế xuất khẩu với urea (tương đối lớn) không thay đổi vẫn là 5%, còn nguồn thu từ thuế xuất khẩu đối với phân bón NPK có thể giảm vì số lượng xuất khẩu có thể giảm khi sức cạnh tranh yếu đi”.

Do phân bón vô cơ gồm nhiều chủng loại, mỗi loại có đặc điểm riêng về nguyên liệu, thị trường, cung cầu... nên rất cần đánh giá và áp dụng riêng thuế xuất với từng chủng loại.

Hiệp hội đề xuất, để ngành phân bón phát triển bền vững, Bộ Tài chính trình Quốc hội sửa đổi Luật Thuế giá trị gia tăng để các doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước được hoàn thuế giá trị gia tăng, cạnh tranh bình đẳng giữa phân bón sản xuất trong nước và phân bón nhập khẩu.