Tại Hội nghị toàn quốc tập huấn công tác khoa giáo năm 2025 do Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương vừa tổ chức, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn đã trình bày báo cáo chuyên đề về kết quả thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước trong đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, triển khai Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, cũng như những nhiệm vụ của địa phương trong tham mưu thực hiện Nghị quyết này.

Nghị quyết 71 là nghị quyết của hành động, được Tổng Bí thư trực tiếp chỉ đạo, với ba từ khóa cốt lõi là tính hành động, tính thực tiễn và tính khả thi.

Bộ trưởng nhấn mạnh, Nghị quyết 71 đặt ra những mục tiêu lớn, khó nhưng là yêu cầu tất yếu, “không thể không làm và phải làm được”. Để hiện thực hóa, toàn ngành và cả hệ thống chính trị cần nâng cao nhận thức, đổi mới tư duy và hành động quyết liệt, sáng tạo.

Năm 2013, Trung ương Đảng ban hành Nghị quyết 29-NQ/TW, một văn kiện mang tính chiến lược, đặt nền móng cho đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.

Sau 10 năm triển khai, ngành Giáo dục đã đạt nhiều thành tựu nổi bật, chuyển mạnh từ mô hình truyền thụ kiến thức sang phát triển năng lực, phẩm chất người học; triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018; thúc đẩy tự chủ đại học; mở rộng cơ hội học tập suốt đời; hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non 5 tuổi và nâng cao chất lượng xóa mù chữ.

Tuy nhiên, trong bối cảnh đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới với tốc độ tăng trưởng cao, hội nhập quốc tế sâu rộng và yêu cầu cấp thiết về nguồn nhân lực chất lượng cao, Nghị quyết 29 không còn đủ sức tạo cú hích mạnh mẽ.

Từ thực tiễn đó, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 71-NQ/TW ngày 22/8/2025, đặt mục tiêu tạo đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững và khát vọng vươn tầm của dân tộc.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, Nghị quyết 71 là nghị quyết của hành động, được Tổng Bí thư trực tiếp chỉ đạo, với ba từ khóa cốt lõi là tính hành động, tính thực tiễn và tính khả thi. Mỗi câu, mỗi chữ trong Nghị quyết đều có thể triển khai ngay, cụ thể, rõ ràng, sát thực tế.

Đồng thời, Nghị quyết nhìn thẳng vào thực tiễn, thẳng thắn chỉ ra những hạn chế của giáo dục hiện nay: chất lượng và cơ hội tiếp cận giáo dục giữa các vùng miền còn chênh lệch; cơ sở vật chất và đội ngũ nhà giáo ở nhiều nơi chưa đáp ứng yêu cầu; hệ thống đại học và dạy nghề còn manh mún, thiếu liên kết; tư duy quản lý chậm đổi mới; bệnh thành tích, hình thức còn phổ biến; nguồn lực đầu tư cho giáo dục còn hạn chế và chính sách sử dụng nhân lực vẫn nặng về bằng cấp, nhẹ về năng lực thực tiễn.

Đây không chỉ là vấn đề của riêng ngành Giáo dục, mà là câu chuyện của cả hệ thống lãnh đạo, quản lý và toàn xã hội. Nếu xã hội còn trọng bằng cấp hơn năng lực, giáo dục sẽ tiếp tục bị chi phối bởi tư duy thành tích, khó có thể đổi mới thực chất.

Nghị quyết 71 xác định tầm nhìn đến năm 2045: Việt Nam có hệ thống giáo dục quốc dân hiện đại, công bằng, chất lượng, thuộc nhóm 20 quốc gia hàng đầu thế giới. Đây là mục tiêu rất lớn, rất khó nhưng không thể không đặt ra và phải phấn đấu đạt được.

Giáo dục của Việt Nam phải đạt đẳng cấp tương xứng với khát vọng trở thành quốc gia phát triển. Nghị quyết 71 định vị lại vai trò và sứ mệnh của giáo dục, nhấn mạnh giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, quyết định tương lai dân tộc. Vì vậy, mọi nhận thức, hành động và chính sách dành cho giáo dục đều phải thay đổi, từ cách nghĩ, cách làm đến cách đầu tư và tổ chức thực hiện.

Muốn tạo đột phá, điều tiên quyết là phải đổi mới tư duy và nâng cao nhận thức về giáo dục và đào tạo.

Trước hết, phải nhận thức lại vai trò của giáo dục trong tổng thể phát triển quốc gia không chỉ là một lĩnh vực mà là động lực then chốt, nền tảng của mọi sự phát triển. Cần tăng cường vai trò lãnh đạo toàn diện của Đảng đối với giáo dục, bảo đảm sự thống nhất trong lãnh đạo và tổ chức thực hiện.

Đồng thời, Nhà nước giữ vai trò chủ đạo trong bảo đảm toàn bộ hệ thống giáo dục từ mầm non đến đại học, huy động tối đa nguồn lực xã hội để phát triển giáo dục.

Cùng với đó, cần bảo đảm quyền tự chủ toàn diện cho các cơ sở giáo dục đại học và nghề nghiệp, không phụ thuộc vào mức độ tự chủ tài chính, nhằm khuyến khích sáng tạo và nâng cao chất lượng đào tạo.

Hiện Bộ Giáo dục và Đào tạo đang tham mưu Chính phủ ban hành Chương trình hành động số 281/NQ-CP và đồng bộ xây dựng các dự án luật mới gồm Luật Giáo dục (sửa đổi), Luật Giáo dục đại học, Luật Giáo dục nghề nghiệp và Luật Nhà giáo, dự kiến có hiệu lực từ 1/1/2026.

Đây sẽ là hệ thống thể chế mới, hiện đại và toàn diện, tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho giáo dục và đào tạo phát triển đột phá.

Các địa phương được yêu cầu khẩn trương ban hành kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết 71, bảo đảm tiến độ và chất lượng; quan tâm bố trí đủ biên chế giáo viên; đẩy nhanh kiên cố hóa trường lớp; đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo có kiểm soát, bảo đảm an toàn dữ liệu và đạo đức số.

Vai trò của công tác truyền thông, đặc biệt là “phụ huynh vận”, cũng rất quan trọng để tạo sự đồng thuận và chia sẻ từ cha mẹ học sinh và toàn xã hội, giúp mỗi đổi mới trong giáo dục nhận được sự ủng hộ và chung tay thực hiện.

Đổi mới giáo dục là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân. Chỉ khi nâng cao nhận thức, đổi mới tư duy và hành động mạnh mẽ, Việt Nam mới có thể tạo bước đột phá thực sự, đưa giáo dục và đào tạo trở thành động lực chiến lược cho sự phát triển quốc gia, góp phần hiện thực hóa khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, hùng cường vào năm 2045.