Phiên chất vấn tại phiên họp thứ 36 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội

Có thời điểm EVN lỗ hơn 200 đồng mỗi kWh bán ra

Đăng đàn trả lời chất vấn tại phiên họp thứ 36 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội vừa qua, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên nhận khá nhiều chất vấn về điều hành giá điện và điện năng lượng tái tạo.

Đại biểu Huỳnh Thanh Phương (Tây Ninh) phản ánh, cử tri và nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, việc điều hành giá điện có nhiều bất cập và chính điều này là một trong những nguyên nhân quan trọng gây thua lỗ cho Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) khoảng hơn 47.000 tỷ đồng trong năm 2022 và năm 2023.

Đại biểu hỏi Bộ trưởng có đồng tình với nhận định này không và cho biết giải pháp nào để điều hành giá điện một cách tốt nhất trong thời gian tới.

Trả lời, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nói, không có chuyện điều hành giá điện bất cập dẫn đến EVN thua lỗ.

Bộ trưởng giải thích, ở góc độ quản lý nhà nước, Bộ Công thương thực hiện 3 chức năng cơ bản là quy hoạch, kế hoạch; cơ chế, chính sách và thanh tra, kiểm tra. “Trong tham mưu xây dựng cơ chế, nhất là chính sách giá điện, chúng tôi tuân thủ đúng quy định pháp luật, nhất là Luật Điện lực và Luật Giá”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên khẳng định.

Theo Bộ trưởng, điện là một trong số những mặt hàng bình ổn giá theo chỉ đạo của Nhà nước. EVN là đơn vị duy nhất có chức năng mua bán điện và cung ứng điện bảo đảm an ninh năng lượng điện quốc gia, thì phải mua với cơ chế giá thị trường, nhưng đầu ra phải bảo đảm bình ổn giá. Việc này để tránh ảnh hưởng tới đời sống người dân, đến sản xuất, nhưng giá điện chưa theo thị trường cũng là lý do khiến ngành điện bị lỗ.

“Có thời điểm chênh lệch chi phí đầu vào và giá bán ra của EVN khoảng 208 - 216 đồng/kWh”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho hay.

Về giải pháp tránh thua lỗ của ngành điện trong tương lai, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nói, ngành công thương đang tham mưu Chính phủ sửa đổi Luật Điện lực và dự kiến trình Quốc hội tại kỳ họp thứ tám vào tháng 10 năm nay.

Lần sửa đổi này sẽ bổ sung quy định xóa bù chéo giữa các khách hàng sử dụng điện. Giá điện cũng được tính đúng, đủ, tính hết giá thành sản xuất điện, điều độ, vận hành... Các quy định để thị trường bán lẻ điện cạnh tranh vận hành tốt hơn cũng được bổ sung.

“Chính phủ đã có quyết định chính thức là đưa Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia (A0) về trực thuộc Bộ Công thương. Điều đó sẽ bảo đảm được sự minh bạch, công bằng trong việc điều độ, vận hành hệ thống điện, công bằng giữa các doanh nghiệp phát điện và sẽ công bằng với các đối tượng sử dụng điện”, ông Diên nói.

Mặt khác, theo Bộ trưởng, vừa qua, Chính phủ đã ban hành nghị định về mua bán điện trực tiếp đối với các khách hàng sử dụng điện lớn, sắp ban hành nghị định về khuyến khích phát triển điện mặt trời áp mái. Điều đó sẽ từng bước làm cho thị trường điện hoàn thiện hơn.

“Hiện nay thị trường phát điện cạnh tranh và thị trường mua buôn điện cạnh tranh đã được thực hiện tương đối tốt. Còn thị trường bán lẻ điện cạnh tranh sẽ tiếp tục được nghiên cứu, hoàn thiện trong Dự thảo Luật Điện lực sửa đổi cũng như sửa đổi những quy định hiện hành”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nói.

Phải tôn trọng yếu tố kỹ thuật

Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (Bình Dương) nêu thực tế nhu cầu sử dụng điện năng lượng mặt trời từ các hộ gia đình ở khu vực phía Nam là rất lớn, nhưng ngành điện lại dừng mua sản lượng dư từ các hệ thống điện mặt trời mái nhà của người dân, khiến họ chịu thiệt.

“Để tránh lãng phí chi phí đầu tư điện mặt trời của hộ gia đình, đồng thời giảm được tiêu thụ của nguồn điện quốc gia, Bộ trưởng có hướng giải quyết gì tạo điều kiện cho hộ gia đình được bán lại nguồn điện dôi dư này cho các hộ xung quanh, vừa giúp người dân có thêm nguồn thu, đồng thời cũng tránh lãng phí chi phí đầu tư chung cho xã hội”, bà Trân chất vấn Bộ trưởng.

Hồi âm, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nói, hệ thống điện muốn an toàn và ổn định được thì trong cơ cấu các nguồn điện, điện mặt trời và điện gió chiếm tỷ trọng khoảng 20 - 25% tổng công suất các nguồn điện. Có như vậy mới phù hợp với năng lực, điều kiện về mặt kỹ thuật cũng như về kinh tế. Bởi vì, nếu như không có nguồn điện nền ổn định ở mức 75 - 80%, thì hệ thống điện hết sức rủi ro”, Bộ trưởng phân tích.

Bộ trưởng Diên cũng nói rõ, theo Quy hoạch Điện VIII, tổng nguồn điện đến năm 2030 là 150.589 MW, trong đó năng lượng tái tạo (điện mặt trời, điện gió) chiếm khoảng 27%, là mức cao trong cơ cấu nguồn điện.

Tuy nhiên, vừa qua, rất nhiều địa phương, nhiều cử tri muốn phát triển điện mặt trời mạnh hơn, nhất là điện mặt trời áp mái ở các tỉnh phía Nam và Nam Trung bộ. Vì vậy, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công thương xây dựng và ban hành nghị định về phát triển điện mặt trời áp mái. Theo đó, Nhà nước sẽ mua tối đa 20% công suất đặt của mỗi hạng mục công trình để bảo đảm vừa nâng được tỷ lệ năng lượng tái tạo trong cơ cấu nguồn điện, vừa để khuyến khích người dân đầu tư và giảm bớt đầu tư nhà nước.

Bộ trưởng cho rằng, đó cũng là thách thức và rất có thể là rủi ro lớn cho an toàn hệ thống điện, vì nguồn điện nền không thay đổi, vẫn chỉ ở ngưỡng 70 - 75%.

“Nâng tỷ trọng điện mặt trời, điện gió lên làm cho mất cân đối cơ cấu các nguồn điện, như vậy sẽ rất rủi ro cho việc bảo đảm an toàn liên tục hệ thống điện cũng như lưới điện cơ sở. Cho nên, một mặt tiếp thu ý kiến của các địa phương và người dân, nhưng mặt khác, chúng tôi buộc phải tôn trọng yếu tố kỹ thuật, chứ không thể bảo đảm chỉ đáp ứng nhu cầu một cách đơn thuần”, Bộ trưởng giải thích.

Vẫn theo người đứng đầu ngành công thương, Dự thảo Nghị định khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu cũng đưa ra các điều kiện ràng buộc, giám sát với nhà đầu tư, để tránh tình trạng trục lợi chính sách hay rủi ro cho hệ thống điện.

“Riêng hệ thống điện không cho phép sai sót. Sai sót một lần là trả giá không biết đến bao giờ. Cho nên, kiến nghị của đại biểu chúng tôi tiếp thu, nhưng chúng tôi buộc phải tuân thủ những nguyên tắc rất cơ bản của các yếu tố kỹ thuật, kể cả những yếu tố kinh tế và pháp luật”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên hồi âm đại biểu.