Phối cảnh Cảng hàng không Sa Pa.

Bộn bề công việc

Bộ Kế hoạch và Đầu tư - cơ quan thường trực Hội đồng Thẩm định liên ngành, vừa có Thông báo số 72/TB - BKHĐT về kết luận cuộc họp của Hội đồng Thẩm định liên ngành, thẩm định Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi điều chỉnh Dự án Đầu tư xây dựng Cảng hàng không Sa Pa theo phương thức PPP.

Cuộc họp của Hội đồng Thẩm định liên ngành diễn ra vào ngày 30/8, sau khi UBND tỉnh Lào Cai có Tờ trình số 49/Tr-UBND ngày 1/4/2024 gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đề nghị thẩm định điều chỉnh Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án Đầu tư xây dựng cảng hàng không Sa Pa và Công văn giải trình số 4285/UBND - XD ngày 7/8/2024.

Tại Thông báo số 72, Bộ Kế hoạch và Đầu tư giao Vụ Phát triển hạ tầng và Đô thị căn cứ hồ sơ Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi điều chỉnh Dự án, được UBND tỉnh Lào Cai giải trình bổ sung, khẩn trương hoàn thiện dự thảo Báo cáo kết quả thẩm định, gửi xin ý kiến biểu quyết của các thành viên Hội đồng Thẩm định liên ngành.

Dự án Đầu tư xây dựng Cảng hàng không Sa Pa được Thủ tướng phê duyệt chủ trương đầu tư tại Quyết định số 1773/QĐ-TTg ngày 21/10/2021, với tổng mức đầu tư 6.948 tỷ đồng. Nhưng sau gần 4 năm được phê duyệt chủ trương, dự án này vẫn chưa chọn được nhà đầu tư để có thể triển khai xây dựng. Việc không tìm được nhà đầu tư là một trong những lý do khiến UBND tỉnh Lào Cai phải xin điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án.

Tuy nhiên, nếu chiểu theo Thông báo số 72, vẫn còn tới 13 vấn đề/nhóm vấn đề tại Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi điều chỉnh Dự án Đầu tư xây dựng Cảng hàng không Sa Pa theo phương thức PPP được Hội đồng Thẩm định liên ngành đề nghị UBND tỉnh Lào Cai, trong vai trò cơ quan nhà nước có thẩm quyền tiếp thu làm rõ liên quan.

Trong đó, nội dung được Hội đồng Thẩm định liên ngành tiếp tục yêu cầu UBND tỉnh Lào Cai làm rõ là việc vì sao cơ quan nhà nước có thẩm quyền đã thất bại trong việc không lựa chọn được nhà đầu tư cho Dự án PPP Đầu tư xây dựng Cảng hàng không Sa Pa.

Cụ thể, Hội đồng Thẩm định liên ngành đề nghị UBND tỉnh Lào Cai tổng kết, rút kinh nghiệm về việc sau 2 lần mời thầu, Dự án vẫn không có nhà đầu tư tham dự để có phương án xử lý nếu phát sinh trường hợp tương tự trong quá trình lựa chọn nhà đầu tư; đồng thời khảo sát thêm các nhà đầu tư quan tâm đến Dự án.

UBND tỉnh Lào Cai cũng được đề nghị phân tích sâu sắc hơn nữa mối quan hệ của việc tăng tỷ lệ vốn nhà nước với việc không có nhà đầu tư tham dự thầu, trong khi đó, đầu tư các dự án hàng không có tính chất rất đặc thù.

“Ngoài ra, hiện nay Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) đang lập Đề án Xã hội hóa ngành hàng không để trình các cấp có thẩm quyền. Vì vậy, đề nghị UBND tỉnh Lào Cai tiếp tục phối hợp với Bộ GTVT để làm rõ các điều kiện cần thiết, đảm bảo tính khả thi trong việc thu hút vốn đầu tư cho công trình”, Thông báo số 72 nêu rõ.

Trước đó, vào tháng 7/2024, Hội đồng Thẩm định liên ngành cũng từng đề nghị UBND tỉnh Lào Cai chỉ đạo các đơn vị làm rõ những nguyên nhân chính dẫn đến việc chưa lựa chọn được nhà đầu tư. Ngoài nguyên nhân tỷ lệ vốn nhà nước tham gia Dự án còn thấp, có thể còn một số nguyên nhân khác như: dự kiến khung giá, phí, cơ chế bảo đảm đầu tư, cơ chế chia sẻ phần giảm doanh thu chưa hấp dẫn, đề xuất việc điều chỉnh toàn diện các nội dung cho phù hợp, đảm bảo tính khả thi của Dự án.

Theo Hội đồng Thẩm định liên ngành, khi khảo sát sự quan tâm của nhà đầu tư, có 2 nhà đầu tư quan tâm là Công ty TNHH Dịch vụ du lịch cáp treo Fansipan Sa Pa (thuộc Tập đoàn Sun Group) và Công ty cổ phần Tập đoàn T&T, nhưng sau 2 lần phát hành hồ sơ mời thầu lại không có bất kỳ đơn vị nào nộp hồ sơ dự thầu.

Trong văn bản giải trình số 4285, UBND tỉnh Lào Cai cho biết, việc đầu tư vào hạ tầng sân bay cần nguồn vốn rất lớn, trong khi thời gian thu hồi vốn kéo dài, nên nhiều nhà đầu tư còn e dè, đặc biệt do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, cũng như khó khăn trong lĩnh vực bất động sản, nên sau 2 lần mời thầu, Dự án không có nhà đầu tư tham dự.

Theo đại diện cơ quan nhà nước có thẩm quyền, tại Tờ trình số 49 và văn bản giải trình, UBND tỉnh Lào Cai đã đề xuất điều chỉnh một số tiêu chí về “kinh nghiệm thực hiện dự án tương tự và kinh nghiệm vận hành, kinh doanh công trình, hệ thống cơ sở hạ tầng để cung cấp sản phẩm, dịch vụ công: số lượng dự án trong lĩnh vực đầu tư kết cấu hạ tầng cảng hàng không mà nhà đầu tư tham gia với vai trò là nhà đầu tư góp vốn chủ sở hữu hoặc nhà thầu chính, đối tác” trong Hồ sơ mời thầu theo hướng điều chỉnh giảm tối thiểu các yêu cầu để nhiều nhà thầu, nhà đầu tư có thể tham gia nhằm tăng tính cạnh tranh và thu hút các nhà đầu tư tham gia Dự án.

“Bên cạnh đó, việc đề xuất phương án tăng vốn nhà nước từ 39,29% lên 49,71% tổng mức đầu tư cũng sẽ góp phần cải thiện phương án tài chính của Dự án”, ông Nguyễn Trọng Hài, Phó chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai cho biết.

Lấn cấn phương án tài chính

Một nội dung vẫn còn gây nhiều lấn cấn cho Hội đồng Thẩm định liên ngành khi tiến hành thẩm định Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi điều chỉnh Dự án PPP Đầu tư xây dựng Cảng hàng không Sa Pa là hiệu quả đầu tư công trình.

Tại Thông báo số 72, Hội đồng Thẩm định liên ngành đề nghị UBND tỉnh Lào Cai rà soát về các yếu tố đầu vào, trong đó có khung giá, phí của Dự án, đảm bảo tính khả thi do thời gian hoàn vốn rất dài (43 năm, 11 tháng), khó thu hút vốn từ các ngân hàng thương mại.

Về dự báo nhu cầu vận tải, các chỉ tiêu tài chính của Dự án, do Hội đồng Thẩm định liên ngành không thuê tư vấn thẩm tra, nên UBND tỉnh Lào Cai cần tiếp tục chỉ đạo rà soát kết quả khảo sát và tính toán, dự báo số lượng hành khách/năm, đảm bảo việc tính toán là khoa học, trung thực, khách quan; trên cơ sở đó, chịu trách nhiệm về tính chính xác về số liệu của Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi điều chỉnh.

Trong Công văn số 5322/BKHĐT - PTHTĐT gửi UBND tỉnh Lào Cai vào tháng 8/2024, Hội đồng Thẩm định liên ngành đã đánh giá, dự báo nhu cầu vận tải của Dự án chưa đủ cơ sở thuyết phục.

Cụ thể, cơ quan nhà nước có thẩm quyền chưa điều tra, khảo sát, phân tích, đánh giá về số hành khách đi và đến từ các đường bay dự kiến khác nhau, dẫn đến chưa dự báo được số lượng hành khách sẽ đi và đến Cảng hàng không Sa Pa; chưa có sự thuận tiện khi vị trí cảng hàng không cách trung tâm thị trấn Sa Pa khoảng 80 km, phân lưu với các tuyến đường cao tốc, đường sắt kết nối tỉnh Lào Cai với các địa phương.

Bên cạnh đó, trong khu vực này còn có Cảng hàng không Lai Châu theo Quy hoạch cảng hàng không, sân bay toàn quốc đến năm 2030, công suất là 500.000 lượt hành khách/năm, đến năm 2050 là 1,5 triệu hành khách/năm (cấp 3C). Sau khi dự án hầm đường bộ qua đèo Hoàng Liên, dự kiến hoàn thành năm 2026, Cảng hàng không Lai Châu sẽ chia sẻ lưu lượng hành khách với Cảng hàng không Sa Pa.

Hội đồng Thẩm định liên ngành còn cho rằng, phương pháp dự báo tăng trưởng nhu cầu vận chuyển hàng không dân dụng được tư vấn sử dụng trong Hồ sơ Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi điều chỉnh Dự án là phương pháp xét đoán chuyên gia, không được tính toán trên cơ sở căn cứ khoa học.

Đó là chưa kể đến việc, bản thân các chỉ tiêu tài chính trong Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi điều chỉnh Dự án Đầu tư xây dựng Cảng hàng không Sa Pa dù đã được cải thiện, nhưng nhìn chung là có hiệu quả thấp, chưa thực sự bền vững do tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến phương án tài chính như lãi suất vốn vay, sơ bộ tổng mức đầu tư thay đổi.

Do Dự án có nhu cầu vay vốn lớn, khoảng 3.000 tỷ đồng, chiếm 85% nguồn vốn nhà đầu tư, nên có mức độ rủi ro cao, khi trường hợp sản lượng sụt giảm và chi phí tăng 5% thì công trình không còn khả thi về tài chính. Trong khi đó, đây lại là hai chỉ tiêu rất nhạy, thường xảy ra đối với các dự án hạ tầng cảng hàng không.

Theo giải trình của UBND tỉnh Lào Cai, các dự án đầu tư cảng hàng không có đặc điểm chung là vốn đầu tư rất lớn, thời gian hoàn vốn dài (Cảng hàng không Vân Đồn là 46 năm; Cảng hàng không Quảng trị 47 năm, 4 tháng). Thông thường, các năm đầu khi doanh thu còn thấp, thì dòng tiền thu không đủ để trả nợ vốn gốc.

Thực tế, qua khảo sát tại một số dự án giao thông đầu tư theo hình thức BOT, thì trong những năm đầu khai thác, nhà đầu tư các dự án này phải tìm phương án bù đắp từ nguồn vốn tự có khác, như trường hợp của Dự án đường nối đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai đến Sa Pa, Dự án cảng hàng không Vân Đồn...

“Đây là trở ngại lớn nhất đối với việc huy động nguồn vốn tín dụng. UBND tỉnh Lào Cai đã chỉ đạo các sở, ngành tiếp tục nghiên cứu, hoạch định các nguồn vốn huy động (vốn vay tín dụng, phát hành trái phiếu doanh nghiệp...) làm việc với Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) nghiên cứu, tính toán phương án tín dụng đầu tư của Nhà nước để tăng thêm sự quan tâm đến Dự án, thu hút các nhà đầu tư, tổ chức tín dụng”, lãnh đạo UBND tỉnh Lào Cai thông tin.