Các chuyên gia y tế khuyến cáo, tiêm vắc-xin, theo dõi sát sức khỏe trẻ và chăm sóc đúng cách tại nhà là những biện pháp quan trọng để phòng bệnh, hạn chế biến chứng và ngăn ngừa lây lan trong cộng đồng.

Theo các chuyên gia, cuối năm nhu cầu di chuyển, giao thương, du lịch cuối năm tăng mạnh, đặc biệt tại các điểm du lịch, lễ hội đông người, khiến tốc độ lây lan cúm trong cộng đồng càng cao nếu không được kiểm soát.

Thời gian gần đây, số ca mắc cúm mùa tại Hà Nội có xu hướng gia tăng rõ rệt. Tại Bệnh viện Nhi Trung ương, số ca mắc cúm, đặc biệt cúm A, đã tăng mạnh từ đầu tháng 10.

Chỉ trong tuần đầu tháng 11, bệnh viện tiếp nhận hơn 1.500 ca dương tính với cúm, trong đó hơn 150 trẻ phải nhập viện do các biến chứng như viêm phổi, viêm tai giữa hoặc co giật do sốt cao.

Tại Bệnh viện Nhi Hà Nội, mỗi ngày có khoảng 280 lượt trẻ đến khám vì cúm, trong đó 7-10 ca phải nhập viện điều trị. Hiện bệnh viện đang tiếp nhận và điều trị nội trú hơn 30 bệnh nhi, phần lớn nhập viện trong tình trạng sốt cao, ho, sổ mũi, một số có biến chứng nặng. Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cũng đang tiếp nhận gần 50 bệnh nhi mắc cúm A.

Số ca khám và điều trị ngoại trú do cúm A tăng nhanh trong vài tuần gần đây, chủ yếu là trẻ em từ vài tháng tuổi đến 10 tuổi, nhập viện với tình trạng viêm phế quản, phổi bội nhiễm, sốt cao, sổ mũi, ho khan, mệt mỏi và kém ăn.

Một trong những trường hợp điển hình là bé trai 16 tháng tuổi T.T.H. (Hà Nội), được chẩn đoán cúm A kèm viêm phế quản - phổi bội nhiễm.

Trước khi nhập viện ba ngày, trẻ sốt cao liên tục, sổ mũi, ho khan nhiều, sau đó xuất hiện khò khè và ho có đờm đặc. Khi đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, kết quả xét nghiệm test cúm A dương tính. Khám lâm sàng cho thấy phổi đã có dấu hiệu bội nhiễm, nghe phổi nhiều rải ẩm, ran rít hai bên.

Hình ảnh X-quang phổi lúc nhập viện phản ánh tổn thương phế quản, phổi hai bên, bội nhiễm vi khuẩn rõ rệt. Xét nghiệm máu cho thấy bạch cầu 13,8 G/L, CRP 51 mg/L, cao gấp hơn 10 lần mức bình thường, cảnh báo nguy cơ tiến triển thành suy hô hấp cấp hoặc nhiễm trùng huyết nếu không được xử trí kịp thời.

Sau hai ngày điều trị nội trú, trẻ đáp ứng tốt: sốt giảm, hô hấp cải thiện, ăn uống trở lại bình thường, nhưng vẫn cần theo dõi sát để phòng nguy cơ tái phát hoặc biến chứng.

Một trường hợp khác là bé gái 10 tuổi H.L., nhập viện trong tình trạng sốt cao 39,5°C, ho nhiều, nôn trên 10 lần mỗi ngày, có lúc nôn rớm máu, toàn thân mệt lả, không ăn uống được.

Trẻ còn kèm biểu hiện đau mỏi xương khớp toàn thân, ê ẩm cơ thể và đau đầu nhiều. Đây là những dấu hiệu điển hình khi nhiễm cúm A. Kết quả thăm khám xác định bệnh nhi mắc cúm A nhưng chưa có biến chứng.

Trẻ được nhập viện điều trị theo đúng phác đồ, đồng thời được hỗ trợ giảm đau, chống nôn, bù nước điện giải và theo dõi sát.

Các chuyên gia nhận định, nguy cơ bùng phát dịch năm nay cao hơn do thời tiết giao mùa Thu - Đông. Khi nhiệt độ giảm, độ ẩm thấp và con người ở trong không gian kín nhiều hơn, khả năng lây lan của virus tăng mạnh.

Thời điểm giao mùa còn khiến hệ miễn dịch suy giảm, nhiều người chưa tiêm vắc-xin hoặc trễ lịch tiêm nhắc lại hàng năm; đồng thời, nhiều người nhầm cúm với các nhiễm trùng thông thường khác, tạo điều kiện để virus lan nhanh, đôi khi vượt ngoài kiểm soát.

Theo các chuyên gia, cuối năm nhu cầu di chuyển, giao thương, du lịch cuối năm tăng mạnh, đặc biệt tại các điểm du lịch, lễ hội đông người, khiến tốc độ lây lan cúm trong cộng đồng càng cao nếu không được kiểm soát.

Ths.Nguyễn Đình Dũng, Khoa Nhi, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương nhấn mạnh, cúm A là bệnh truyền nhiễm cấp tính lây qua đường hô hấp, có thể gặp ở mọi lứa tuổi. Trẻ nhỏ, người cao tuổi và người có bệnh nền là nhóm nguy cơ cao vì hệ miễn dịch yếu, dễ gặp biến chứng nặng.

Theo bác sỹ Dũng, giai đoạn đầu của cúm A thường giống các nhiễm virus đường hô hấp khác, nhưng bệnh có thể tiến triển nhanh, dẫn tới viêm phổi, suy hô hấp hoặc nhiễm khuẩn huyết nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Hầu hết trẻ mắc cúm A đều sốt cao liên tục, sổ mũi, ho tăng dần kèm mệt lả, quấy khóc. Trẻ lớn và người lớn thường thấy rõ các biểu hiện đau mỏi người, đau nhức xương khớp.

Ngoài ra, trẻ có thể co giật do sốt cao, nôn trớ hoặc tiêu chảy. Khi bệnh nặng, trẻ lừ đừ, ít phản ứng, bỏ bú, thở nhanh hoặc rút lõm ngực, tất cả đều là dấu hiệu cảnh báo biến chứng.

Chuyên gia khuyến cáo phụ huynh cần theo dõi sát sức khỏe trẻ, đưa trẻ đến cơ sở y tế khi có biểu hiện sốt, ho hoặc mệt mỏi. Không tự ý dùng thuốc, đặc biệt kháng sinh, để tránh biến chứng nặng. Việc điều trị kịp thời theo phác đồ giúp trẻ hồi phục nhanh, hạn chế nguy cơ tái phát.

Tiêm vắc-xin phòng cúm hàng năm là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả. BSCKII Nguyễn Nguyên Huyền, Giám đốc Trung tâm Phòng chống dịch, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương khẳng định, tiêm vắc-xin giúp bảo vệ sức khỏe, giảm nguy cơ mắc bệnh và tránh các biến chứng nguy hiểm, đặc biệt ở trẻ nhỏ, người cao tuổi, phụ nữ mang thai và người có bệnh nền.

Bên cạnh tiêm phòng, người dân cần duy trì vệ sinh cá nhân, rửa tay thường xuyên, đeo khẩu trang khi đến nơi đông người và cách ly người bệnh để hạn chế lây lan trong gia đình và trường học.

Đối với trẻ em từ 6 tháng tuổi trở lên và người lớn, việc tiêm vắc-xin cúm hàng năm giúp tạo miễn dịch bền vững, giảm nguy cơ mắc bệnh và hạn chế các biến chứng nguy hiểm, đặc biệt ở những người có bệnh nền hoặc thường xuyên tiếp xúc với cộng đồng.

Nói thêm về vắc-xin, bác sỹ Lê Thị Kim Hoa, đại diện hệ thống tiêm chủng Safpo/Potec nhấn mạnh, mặc dù cúm mùa thường lành tính, nhưng cũng có thể tiến triển nặng với các biểu hiện như sốt cao, khó thở, phù phổi do suy tim và thậm chí có thể tử vong.

Virus cúm mùa gồm nhiều chủng như H1N1, H3N2 và hai chủng nhóm B có khả năng biến đổi kháng nguyên liên tục. Do đó, mỗi năm chủng virus lưu hành có thể thay đổi, vì vậy việc tiêm nhắc lại vắc-xin cúm mùa hàng năm là cần thiết để đảm bảo hiệu quả bảo vệ.

Giải thích thêm về việc phải tiêm vắc-xin cúm hàng năm, chuyên gia của hệ thống tiêm chủng Safpo/Potec cho biết, WHO duy trì các trạm quan trắc virus cúm trên toàn thế giới, trong đó có Việt Nam, nhằm phân lập và xác định chủng virus lưu hành tại từng khu vực địa lý.

Dựa trên các dữ liệu này, WHO dự báo các chủng virus xuất hiện trong mùa Đông - Xuân ở Bắc bán cầu (từ tháng 10 đến tháng 4 năm sau) và mùa Đông - Xuân ở Nam bán cầu (từ tháng 5 đến tháng 10 hàng năm).

Từ đó, WHO hướng dẫn các nhà sản xuất vắc-xin chuẩn bị các chủng phù hợp và cung cấp ra thị trường vào thời điểm thích hợp là tháng 8 và tháng 9 cho Bắc bán cầu, và tháng 4 đến tháng 5 cho Nam bán cầu.

Vì Việt Nam nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa thuộc Bắc bán cầu, người dân nên tiêm vắc-xin cúm Bắc bán cầu mỗi năm một lần, vào thời điểm trước khi mùa cúm bắt đầu, nhằm được bảo vệ suốt mùa Đông và Xuân.