Vấn đề này được các doanh nghiệp nêu ra tại Hội thảo “Chuyển đổi xanh và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong các ngành sản xuất và năng lượng tái tạo tại Việt Nam” do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp Liên đoàn Công nghiệp Đan Mạch (DI) tổ chức ngày 16/9, tại TP.HCM.

Vay vốn đầu tư dự án năng lượng phải đáp ứng các tiêu chuẩn xanh

Trong nhiều năm qua, vấn đề chuyển đổi xanh và phát triển bền vững đã trở thành ưu tiên chiến lược của nhiều quốc gia, doanh nghiệp và tổ chức quốc tế.

Từ kinh nghiệm thực tế tại châu Âu, ông Thomas Skov - Hansen, Trưởng đại diện khu vực Đông Nam Á của Liên đoàn Công nghiệp Đan Mạch, cho biết tại châu Âu phát triển bền vững không chỉ dừng ở khung pháp lý, nhiều doanh nghiệp châu Âu đã xây dựng thành chiến lược kinh doanh bài bản.

Điển hình tại Đan Mạch, các ngành thực phẩm, xây dựng, vận tải và nội thất đang tái cấu trúc toàn diện, từ phát triển protein thực vật đến công trình xanh, xe điện, xe sử dụng hydro.

“Điểm khởi đầu quan trọng nhất là doanh nghiệp phải hiểu rõ tác động của phát triển bền vững với chính mình và khách hàng, từ đó xác định ưu tiên đầu tư thì sẽ mang lại giá trị bền vững”, ông Thomas Skov - Hansen khuyến cáo.

Các chuyên gia và doanh nghiệp cùng bàn thảo và đưa ra giải pháp cho việc chuyển đổi xanh ngành năng lượng - Ảnh: L.Q

Tại Việt Nam, một trong những câu hỏi lớn nhất mà doanh nghiệp đặt ra là gánh nặng về chi phí đầu tư ban đầu cho việc chuyển đổi công nghệ xanh. Tuy nhiên, qua việc đầu tư chuyển đổi xanh thực tế của nhiều doanh nghiệp đã chứng minh điều ngược lại.

Bà Bùi Thị Ninh, Phó giám đốc VCCI chi nhánh TP.HCM, dẫn câu chuyện thực tế của Công ty gỗ Đức Thành là ví dụ điển hình cho thấy, ban đầu doanh nghiệp còn do dự trong việc lắp đặt điện mặt trời áp mái do kế hoạch di dời nhà máy.

Tuy nhiên, sau khi tham khảo mô hình thực tế tại nhiều nơi, lãnh đạo doanh nghiệp đã quyết định đầu tư hệ thống điện mặt trời áp mái. Sau khi đầu tư và vận hành, doanh nghiệp tiết kiệm được khoảng 5% chi phí điện năng mỗi năm và giảm phát thải đáng kể.

“Khi người đứng đầu doanh nghiệp quyết đoán, mạnh dạn đầu tư thì các giải pháp xanh sẽ được triển khai nhanh chóng và mang lại hiệu quả cho doanh nghiệp”, bà Ninh nhấn mạnh về vai trò của người đứng đầu doanh nghiệp.

Liên quan đến chủ đề này, ông Nguyễn Duy Giang, Phó tổng giám đốc Tổng công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam (PV Power), thừa nhận việc dịch chuyển xanh hóa ngành năng lượng đang diễn ra khá phổ biến.

Ông cho biết hiện nay, trong quá trình huy động vốn vay từ nước ngoài để đầu tư các dự án năng lượng, PV Power nhận được nhiều yêu cầu rất cao về môi trường, minh bạch ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị) và lộ trình phát thải ròng bằng 0.

Do đó việc chuyển đổi xanh không còn là lựa chọn, mà là con đường tất yếu mà cộng đồng doanh nghiệp phải thực hiện.

Thiếu trầm trọng nhân lực chuyên sâu về ESG

Bên cạnh vấn đề tài chính, yếu tố nhân lực được xem là điểm nghẽn lớn nhất trong việc chuyển đổi xanh tại doanh nghiệp.

Thực tế hiện nay, rất nhiều nhà máy sản xuất thiếu kỹ sư, công nhân am hiểu công nghệ sạch, quy trình tuần hoàn, trong khi các dự án năng lượng tái tạo rất cần chuyên gia vận hành am hiểu về phát triển bền vững.

Từ câu chuyện thực tế của doanh nghiệp mình, ông Nguyễn Duy Giang cho biết, hiện nay nguồn nhân lực là chuyên gia về ESG, được đào tạo bài bản đang rất thiếu. Do vậy, ông Giang mong muốn các trường đại học mở rộng đào tạo đội ngũ chuyên gia môi trường, hiểu về ESG, biết tiếng Anh.

Theo dự báo của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), quá trình xanh hóa có thể tạo thêm tới 24 triệu việc làm mới trên toàn cầu vào năm 2030, trong đó ngành năng lượng tái tạo và ngành năng lượng nói chung là các lĩnh vực dẫn đầu.

Còn báo cáo của Ngân hàng Thế giới cho thấy tỷ lệ việc làm xanh tại Việt Nam mới đạt khoảng 3,6% tổng số việc làm, chủ yếu trong các ngành điện, khí đốt, khai mỏ... Con số này phản ánh khoảng cách rất lớn giữa nhu cầu và thực trạng phát triển kinh tế xanh.

Các tổ chức này khuyến cáo, Việt Nam muốn nắm bắt cơ hội này cần sớm xây dựng các chương trình đào tạo chuyên sâu về ESG, công nghệ xanh, ngoại ngữ. Đồng thời, bảo đảm môi trường làm việc công bằng, tạo cơ hội cho phụ nữ và nhóm lao động yếu thế.

Ở góc độ của đơn vị đào tạo nguồn nhân lực, PGS. TS Hoàng Kim Anh, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ Sài Gòn cho rằng, để có các chương trình đào tạo chuyên sâu về ESG thì nhà trường, Nhà nước và doanh nghiệp cần kết hợp chặt chẽ để biến các kế hoạch, dự án xanh thành hiện thực.

Bà cũng kiến nghị Nhà nước cần tạo hành lang pháp lý rõ ràng và hỗ trợ vốn cho các đề tài dự án đổi mới, sáng tạo liên quan công nghệ xanh.

“Chỉ khi có sự chung tay giữa nhà trường, Nhà nước, doanh nghiệp thì mới có thể đào tạo đủ nhân lực có chuyên môn ESG để đáp ứng cho các doanh nghiệp thực hiện chuyển đổi xanh”, PGS.TS Hoàng Kim Anh kiến nghị.