Nguyễn Bá Lâm, Nhà sáng lập, kiêm CEO Nha Trang Aquaponics.

Mô hình nông nghiệp tuần hoàn 4 “không”

Nha Trang Aquaponics là start-up nông nghiệp ra đời trên mảnh đất Nha Trang (Khánh Hòa) đầy nắng gió. Chia sẻ với phóng viên Báo Đầu tư, Nguyễn Bá Lâm cho biết, “aquaponics” là mô hình nông nghiệp công nghệ cao đã phổ biến trên thế giới, tích hợp đồng thời cả hai hệ thống: nuôi thủy sản sạch (aquaculture) và trồng cây thủy canh (hydroponics). Nha Trang Aquaponics là dự án đầu tiên tại Nha Trang và là một trong số ít dự án tại Việt Nam ứng dụng mô hình này để phát triển nông nghiệp sạch theo hướng tuần hoàn.

So với các mô hình nuôi - trồng phổ biến, điều khác biệt của Aquaponics là sử dụng phương pháp trồng thực phẩm tự nhiên, thân thiện với môi trường, khai thác các thuộc tính tốt nhất của nuôi trồng thủy sản và thủy canh mà không cần phải loại bỏ nước, dịch lọc hay thêm phân bón hóa học. 4 ưu điểm đặc biệt của Aquaponics là: không dùng đất, không thuốc bảo vệ thực vật, không phân hóa học và không gây ô nhiễm môi trường.

Mô hình của Nha Trang Aquaponics được cấu thành từ 3 yếu tố: cá, vi sinh vật và rau. Nguồn nước trong quá trình nuôi cá gồm nước tiểu và phân cá, đều giàu amoniac, sẽ được chuyển vào bộ lọc sinh học. Bên trong các bộ lọc sinh học này, vi sinh sẽ phân hủy mọi thứ thành dung dịch dinh dưỡng hữu cơ để trồng rau. Tiếp đó, rau trồng thủy canh lấy dinh dưỡng và lọc nước sạch trả lại cho cá, tạo thành một vòng tuần hoàn khép kín.

Nếu các mô hình nông nghiệp truyền thống thường xuyên phải thay nước và thải bỏ nguồn nước đã sử dụng, thì với mô hình của Nha Trang Aquaponics, 90% lượng nước được tái sử dụng. Tỷ lệ nước còn lại là do cây hấp thụ để sinh trưởng và bay hơi một phần.

“Để phòng trừ sâu bệnh, chúng tôi sẽ dùng các chế phẩm vi sinh để xử lý, chứ không dùng thuốc hóa học. Vì thế, mô hình đảm bảo tiêu chuẩn sạch, an toàn”, Nguyễn Bá Lâm khẳng định.

Với diện tích trồng 1.000 m2, trang trại của Nha Trang Aquaponics cung ứng ra thị trường Nha Trang 10 - 15 kg rau sạch mỗi ngày, từ rau cải, rau muống, xà lách… cho đến các loại cây gia vị như bạc hà Âu, quế Âu, basil…

Rẽ ngang sang khởi nghiệp nông nghiệp

Nguyễn Bá Lâm là “tay ngang” trong lĩnh vực nông nghiệp. Trước khi khởi nghiệp với mô hình Nha Trang Aquaponics, anh có 10 năm công tác ở vị trí kiến trúc sư.

Năm 2021, trong giai đoạn giãn cách xã hội vì đại dịch Covid-19, gia đình gặp phải vấn đề thiếu hụt thực phẩm, đặc biệt là rau sạch, Lâm nảy ra ý định tự làm mô hình trồng rau sạch để cung cấp cho gia đình, bạn bè, sau đó có thể chuyển sang hoạt động thương mại. Anh chia sẻ ý tưởng với một số người bạn và nhận được sự đồng tình về việc triển khai một mô hình trồng rau theo hướng xanh, sạch nhất.

Nhóm của Lâm lựa chọn trồng rau sạch theo hướng hữu cơ, đề cao yếu tố bảo vệ môi trường. Sau khoảng 1 năm tự nghiên cứu, tìm hiểu kiến thức về nông nghiệp, cả nhóm quyết định chọn mô hình aquaponics.

Tháng 2/2022, Nha Trang Aquaponics thực hiện bước đầu tiên trên hành trình của mình với việc khởi công xây dựng nhà màng tại huyện Diên Khánh (Khánh Hòa). Kinh nghiệm tích lũy từ công việc kiến trúc sư giúp Nguyễn Bá Lâm thuận lợi hơn trong quá trình thiết kế khung, buồng, bể… của mô hình. Chỉ 2 tháng sau, họ trồng thử nghiệm những cây rau đầu tiên.

Trong suốt quá trình từ đó đến nay, Nguyễn Bá Lâm liên tục vừa học, vừa làm, vừa trải nghiệm, vừa đánh giá để rút ra bài học. Anh cũng tạm dừng công việc kiến trúc sư để tập trung hoàn toàn cho Nha Trang Aquaponics. Lựa chọn mô hình trồng rau theo hướng hữu cơ, Lâm xác định, để duy trì ổn định lâu dài của cả hệ thống, đội ngũ luôn phải tự đào sâu thêm nhiều kiến thức nông nghiệp, từ chọn giống, ươm gieo, cho đến cách tiết kiệm chi phí, khắc chế sâu bệnh, đảm bảo chất lượng sản phẩm...

Hiện tại, rau và cá sạch của Nha Trang Aquaponics bắt đầu được đón nhận bởi các nhà hàng cũng như hộ gia đình tại địa phương. Nhà sáng lập đặt mục tiêu, trong năm 2023, sẽ tiếp tục hoàn thiện quy trình, đưa sản phẩm đến bàn ăn của nhiều khách hàng hơn nữa.

Đặc biệt, Nguyễn Bá Lâm không ngần ngại chuyển giao công nghệ, chia sẻ mô hình cho những ai có cùng đam mê và tâm huyết với công việc trồng rau, nuôi cá sạch.

“Mô hình aquaponics có thể áp dụng tại bất cứ địa phương nào, miễn là điều chỉnh loại cây trồng và vật nuôi phù hợp với khí hậu của khu vực đó. Với ưu điểm tiết kiệm nước tối đa, mô hình này rất phù hợp triển khai ở những vùng khan hiếm nước tưới hoặc ở quy mô gia đình”, Nguyễn Bá Lâm chia sẻ.