Từ dấu mốc lịch sử đến những thành tựu đầu tiên

Ngày 1/8/2025 đánh dấu tròn một năm Công ty TNHH MTV Vận hành hệ thống điện và Thị trường điện Quốc gia (NSMO) chính thức vận hành theo mô hình doanh nghiệp trực thuộc Bộ Công thương - một bước chuyển mình quan trọng trong quá trình tái cơ cấu ngành điện Việt Nam. Trước đó, đơn vị này hoạt động hơn 30 năm dưới tên gọi Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia (A0), thuộc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN).

Chuyển đổi mô hình theo Quyết định số 752/QĐ-TTg và 753/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, NSMO được giao nhiệm vụ điều độ hệ thống điện và điều hành thị trường điện quốc gia - trọng trách được xác lập rõ tại Luật Điện lực số 61/2024/QH15, có hiệu lực từ ngày 1/2/2025.

Từ 1/8/2024, Công ty TNHH MTV Vận hành hệ thống điện và Thị trường điện Quốc gia (NSMO) chính thức vận hành theo mô hình doanh nghiệp trực thuộc Bộ Công thương, sau hơn 30 năm hoạt động dưới tên gọi Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia (A0), thuộc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN).

Chỉ sau một năm, NSMO đã chứng minh khả năng thích ứng nhanh chóng, duy trì vận hành hệ thống điện an toàn, ổn định, minh bạch - bất chấp bối cảnh thời tiết, thủy văn diễn biến phức tạp, phụ tải tăng cao, tỷ trọng năng lượng tái tạo không ngừng mở rộng.

Không chỉ đảm bảo duy trì “mạch đập” ổn định, liên tục, an toàn, vận hành thông suốt của hệ thống điện quốc gia, phục vụ cho sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng và đời sống nhân dân, NSMO còn tham gia sâu vào hàng loạt dự án trọng điểm.

Đơn cử như đóng điện thành công đường dây 500 kV mạch 3 từ Quảng Trạch đến Phố Nối - dự án trọng điểm, cấp bách giúp giảm nguy cơ đầy tải ở các đường dây hiện hữu, tăng khả năng truyền tải công suất từ Trung ra Bắc lên đến 5.000 MW, giúp nâng cao sự ổn định vận hành hệ thống điện, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

Đặc biệt, trong tình huống thời tiết cực đoan như bão số 3 (Yagi) - cơn bão mạnh nhất trong ba thập kỷ qua - NSMO đã chủ động lập phương án ứng phó, phối hợp điều hành hệ thống điện quốc gia, giảm thiểu tối đa thiệt hại, nhanh chóng khôi phục phụ tải, đảm bảo vận hành liên tục.

Cùng với đó, NSMO đã tính toán, điều tiết và huy động tối ưu các nhà máy thủy điện trên toàn quốc, tích nước các hồ chứa ở mức cao vào cuối năm, đồng thời chủ động xây dựng các kế hoạch vận hành hệ thống điện năm 2025 nhằm chuẩn bị cho vận hành các tháng mùa khô năm 2025.

Thủ tướng Chính phủ nghe báo cáo về hệ thống điện quốc gia.

Việc phối hợp vận hành hiệu quả hệ thống điện quốc gia, từ thủy điện, nhiệt điện đến năng lượng tái tạo đã góp phần bảo đảm an ninh năng lượng và hiệu quả kinh tế toàn hệ thống.

NSMO cũng phối hợp chặt chẽ với chủ đầu tư các dự án lớn như Nhà máy Thủy điện Hòa Bình mở rộng (2x240 MW), Nhà máy nhiệt điện khí LNG Nhơn Trạch 3 và 4 (2x812 MW), Dự án đường dây 500 kV Lào Cai - Vĩnh Yên… Đặc biệt, đơn vị đã bảo đảm cung ứng điện an toàn cho đại lễ kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam (30/4/1975 - 30/4/2025), một sự kiện chính trị - xã hội có ý nghĩa quan trọng.

Việc chuyển giao điều độ hệ thống sau khi sáp nhập các tỉnh, như giữa Ninh Thuận và Đắk Nông, cũng được NSMO thực hiện chính xác, tuân thủ quy định kỹ thuật, bảo đảm quá trình chuyển quyền điều khiển diễn ra trơn tru, không ảnh hưởng đến vận hành hệ thống chung.

Vào ngày 24/7/2025, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 1599/QĐ-TTg tặng Bằng khen cho Công ty TNHH MTV Vận hành hệ thống điện và Thị trường điện quốc gia vì đã có thành tích xuất sắc trong việc tham gia xây dựng đường dây 500 kV mạch 3 từ Quảng Trạch (Quảng Bình) đến Phố Nối (Hưng Yên).

Hướng tới hiện đại hóa và hội nhập

Không chỉ dừng lại ở vai trò vận hành kỹ thuật, NSMO cũng đang chủ động trong nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ để tham mưu tốt hơn cho cơ quan quản lý nhà nước về chính sách năng lượng.

Trong năm đầu tiên hoạt động độc lập, NSMO đã tích cực đẩy mạnh hợp tác quốc tế, duy trì và mở rộng kết nối với các đối tác như AEMO (Úc), Energinet (Đan Mạch), NREL (Mỹ), Đại học Bách Khoa Hà Nội, Tập đoàn Viettel… Qua đó, đơn vị từng bước tiếp cận các tiêu chuẩn quốc tế, chuyển giao công nghệ mới và nâng cao năng lực vận hành hệ thống, thị trường điện trong nước.

Vận hành hệ thống điện quốc gia tại NSMO.

Tại các diễn đàn chuyên ngành quốc tế như CIGRE, IEEE APEx, ESIG/G-PST…, các kỹ sư NSMO đã trình bày nhiều nghiên cứu liên quan về những thách thức trong vận hành hệ thống điện - thị trường điện Việt Nam như tăng trưởng phụ tải, tỷ lệ xâm nhập ngày càng cao của năng lượng tái tạo, sự phát triển mạnh mẽ của nguồn điện phân tán bao gồm điện mặt trời mái nhà, cũng như xu hướng điện khí hóa với sự xuất hiện ngày càng nhiều của xe điện

Cũng để vận hành ổn định, tăng khả năng dự báo và phản ứng nhanh trong các tình huống bất thường, nhiều kết quả đã được NSMO nghiên cứu, triển khai áp dụng như: trí tuệ nhân tạo (AI) để dự báo phụ tải và nguồn năng lượng tái tạo với độ chính xác cao; hệ thống điều khiển tự động công suất của tổ máy phát điện nhằm duy trì tần số của hệ thống điện ổn định trong phạm vi cho phép theo nguyên tắc vận hành kinh tế tổ máy phát điện (AGC); công cụ tính toán an ninh vận hành thời gian thực (DSA), giải pháp quản lý nguồn điện phân tán (DGMS) và nhiều giải pháp công nghệ khác.

Song song đó, hàng loạt dự án công nghệ trọng điểm được NSMO triển khai quyết liệt: nâng cấp hệ thống SCADA/EMS, trang bị hệ thống ghi sự cố cho các trạm biến áp trọng yếu, phát triển hạ tầng dữ liệu cho thị trường điện cạnh tranh, chuẩn bị cho cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA)… Tất cả đều hướng đến mục tiêu số hóa toàn diện, hiện đại hóa công tác điều hành, điều độ hệ thống điện quốc gia.

Không dừng ở đó, NSMO còn thể hiện vai trò tham mưu chiến lược trong xây dựng chính sách trong lĩnh vực năng lượng nói chung và điện lực nói riêng. Trong năm 2024 - 2025, đơn vị đã đóng góp chuyên môn sâu sắc vào việc xây dựng Luật Điện lực sửa đổi, các nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành, cũng như Quy hoạch điện VIII (điều chỉnh), góp phần hoàn thiện hành lang pháp lý, tạo nền tảng vững chắc cho thị trường điện vận hành minh bạch, cạnh tranh và hiệu quả.

Trên phương diện tổ chức, NSMO cũng không ngừng hoàn thiện bộ máy, kiện toàn cơ cấu tổ chức theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TW. Điều này cũng thể hiện sự chuyên nghiệp hóa trong công tác quản trị doanh nghiệp, phù hợp với định hướng phát triển bền vững.

Đại hội đại biểu Đảng bộ NSMO nhiệm kỳ 2025 - 2030 xác định, hiện đại hóa, hội nhập và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là ba trụ cột quan trọng để NSMO tiếp tục giữ vững vị trí đầu tàu trong điều độ hệ thống điện và điều hành thị trường điện.

Cột mốc chính trị quan trọng của năm là Đại hội đại biểu Đảng bộ NSMO lần thứ I (nhiệm kỳ 2025 - 2030), diễn ra vào tháng 6/2025. Đại hội đã tổng kết toàn diện quá trình hoạt động của Ban Chấp hành nhiệm kỳ 2020-2025, trong đó nổi bật là hoàn thành “nhiệm vụ kép” trong giai đoạn chuyển đổi mô hình hoạt động khi vừa bảo đảm hệ thống điện được vận hành an toàn, tin cậy, thị trường điện minh bạch, vừa xây dựng bộ máy tổ chức hiệu quả, tuân thủ pháp luật và định hướng phát triển bền vững theo mô hình doanh nghiệp nhà nước.

Đồng thời xác định mục tiêu phát triển trong thời gian tới là hiện đại hóa, hội nhập và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao - ba trụ cột quan trọng để NSMO tiếp tục giữ vững vị trí đầu tàu trong điều độ hệ thống điện và điều hành thị trường điện.

Sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ, Bộ Công thương, cùng với nội lực chuyên môn mạnh mẽ, tinh thần trách nhiệm cao và sự hợp tác chặt chẽ với các đối tác trong và ngoài nước chính là điểm tựa để NSMO tiếp tục giữ cho “trái tim” của ngành năng lượng Việt Nam luôn đập nhịp khỏe khoắn, ổn định và hiệu quả.