Thu hồi nợ giúp cổ phiếu thăng hoa

Dù thị trường chứng khoán có dấu hiệu rung lắc, đi ngang trong vài tuần gần đây, cổ phiếu Đầu tư Thương mại SMC bất ngờ trở thành tâm điểm khi liên tục tăng mạnh.

Nếu tính từ ngày 9/4 đến ngày 19/9, cổ phiếu Đầu tư Thương mại SMC đã tăng 183,3%, từ 5.700 đồng lên 16.150 đồng/cổ phiếu, giao dịch ở mức Chỉ số P/E 40,69 lần so với trung bình ngành 17,7 lần, Chỉ số P/B ở mức 1,4 lần so với trung bình ngành 1,36 lần.

Trên thực tế, kết quả kinh doanh của SMC chưa cải thiện, nhưng gần đây doanh nghiệp phát đi tín hiệu tích cực khi quyết tâm xử lý dứt điểm nợ đọng, đặc biệt là từ nhóm khách hàng bất động sản trong năm 2025. Mục tiêu là giải quyết xong công nợ trong năm 2025, duy trì ổn định các khoản vay ngân hàng với chi phí tối ưu, đảm bảo vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh, đồng thời tìm kiếm nguồn vốn dài hạn để bù đắp cho tài sản ngắn hạn (phải thu khó đòi) đang bị chiếm dụng.

Trước đó, ngày 20/12/2024, SMC và một số doanh nghiệp bất động sản đã ký xác nhận công nợ và cam kết trả nợ. Trong tháng 3 - 4/2025, hai bên tiếp tục ký kết một số hợp đồng và thỏa thuận mua bán bất động sản.

Tính đến ngày 30/6/2025, tài sản trên Bảng cân đối kế toán ghi nhận 279,3 tỷ đồng chi phí xây dựng cơ bản dở dang (so với 0,6 tỷ đồng đầu năm), chiếm 6,1% tổng tài sản. Theo thuyết minh, chi phí này chủ yếu đến từ bất động sản đối tác dùng để cấn trừ công nợ phải thu, với giá trị hạch toán chỉ bằng 95% so với giá căn hộ trong các dự án.

Dù đã nỗ lực thu hồi công nợ, hoán đổi nợ thành cổ phiếu Công ty cổ phần Xây dựng Hòa Bình (mã HBC) và bất động sản trong năm 2024 - nửa đầu 2025, tính tới ngày 30/6/2025, dự phòng phải thu ngắn hạn khó đòi của SMC vẫn còn 391,2 tỷ đồng (năm 2023 là 553,3 tỷ đồng, năm 2024 là 351,4 tỷ đồng). Điều này cho thấy công tác xử lý và thu hồi công nợ vẫn chưa dứt điểm.

Với việc công nợ chưa được giải quyết triệt để và hoạt động cốt lõi gặp nhiều khó khăn, Đầu tư Thương mại SMC đang đối mặt với nhiều vấn đề đáng lưu ý.

Thứ nhất, đơn vị kiểm toán Báo cáo tài chính bán niên năm 2025 đã bày tỏ nghi ngờ về khả năng hoạt động liên tục của doanh nghiệp. Tính đến ngày 30/6/2025, công ty ghi nhận lỗ lũy kế 241,94 tỷ đồng, tương đương 32,8% vốn điều lệ (736,8 tỷ đồng), trong khi nợ ngắn hạn vượt tài sản ngắn hạn tới 971,7 tỷ đồng. Đây là dấu hiệu cho thấy sự mất cân đối nguồn vốn, khi công ty phải dùng vốn ngắn hạn để tài trợ tài sản dài hạn.

Thứ hai, khi không còn nguồn thu tài chính từ thoái vốn, bán đầu tư và hoàn nhập dự phòng, cộng thêm tình trạng kinh doanh dưới giá vốn, SMC đã quay lại mức lỗ 81,04 tỷ đồng trong nửa đầu năm 2025, giảm 170,26 tỷ đồng so với cùng kỳ năm trước.

Thứ ba, dù cuối quý II/2025, công ty vẫn nắm giữ 753,4 tỷ đồng tiền và các khoản đầu tư tài chính, nhưng dư nợ vay đã lên tới 2.326,1 tỷ đồng, tương đương 319,2% vốn chủ sở hữu (so với mức trung bình ngành 90%). Đáng chú ý, dư nợ vay ngắn hạn chiếm tới 2.148,3 tỷ đồng, khiến SMC phải chịu áp lực đảo nợ trong vòng 12 tháng tới, với quy mô nghĩa vụ tài chính vượt xa quỹ tiền mặt hiện có.

Dòng tiền vẫn chưa được tháo gỡ

Trên thực tế, dù Đầu tư Thương mại SMC đã triển khai nhiều giải pháp tái cơ cấu như bán tài sản có tính thanh khoản cao, hoán đổi nợ thành cổ phiếu và bất động sản, cắt giảm nhân sự…, nhưng dòng tiền vẫn chưa cho thấy dấu hiệu cải thiện.

Năm 2024, dòng tiền kinh doanh âm tới 508,08 tỷ đồng và tiếp tục âm thêm 129,2 tỷ đồng trong nửa đầu năm 2025. Các biện pháp hoán đổi nợ thành cổ phiếu và bất động sản về bản chất không tạo ra dòng tiền, mà chỉ giúp kết quả kinh doanh cải thiện nhờ hoàn nhập dự phòng. Nhờ đó, công ty đã thoát nguy cơ hủy niêm yết bắt buộc năm 2024 sau hai năm lỗ liên tiếp (2022 - 2023). Tuy nhiên, tính đến ngày 30/6/2025, SMC vẫn phải trích lập 37,59 tỷ đồng khi hoán đổi nợ thành 104,79 tỷ đồng cổ phiếu Xây dựng Hòa Bình, đồng thời ghi nhận 279,3 tỷ đồng chi phí xây dựng cơ bản dở dang liên quan sản phẩm bất động sản.

Việc hoán đổi sang bất động sản gắn liền với nhóm tài sản của các chủ đầu tư đang gặp khó khăn tài chính, khiến tính thanh khoản vẫn là thách thức lớn. Trong khi đó, SMC lại cần ngay dòng tiền để cải thiện tình hình tài chính, ít nhất là để không rơi vào trạng thái nợ ngắn hạn vượt tài sản ngắn hạn như hiện nay.

Ngoài ra, công ty đã tổ chức Đại hội đồng cổ đông bất thường vào ngày 25/9. Tuy nhiên, theo các nội dung được thông qua, chưa có phương án huy động vốn nhằm giải quyết áp lực dòng tiền trước mắt, chủ yếu chỉ tập trung vào biến động nhân sự cấp cao, trong đó công ty đã thay chủ tịch từ bà Nguyễn Thị Ngọc Loan bằng ông Phạm Hoàng Anh, người mới được bầu ngày 25/9/2025.

Như vậy, dù đã triển khai nhiều biện pháp tái cơ cấu, nhưng vấn đề cốt lõi là tạo ra dòng tiền mới để xử lý mất cân đối tài chính vẫn chưa được tháo gỡ. Các giải pháp hoán đổi nợ thành cổ phiếu, bất động sản chỉ giúp công ty tránh bị hủy niêm yết bắt buộc, nhưng chưa mang lại dòng tiền thực sự.