Đại biểu tổ 11 thảo luận Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công.  Ảnh: P.T

Rõ hơn quyền hạn của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và Bộ Tài chính

Thông tin trên được Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết khi Quốc hội thảo luận tại tổ về Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công (Dự thảo) hôm 3/11.

Thừa ủy quyền Thủ tướng Chính phủ trình Quốc hội dự án luật này, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, Dự thảo sửa đổi, bổ sung nội dung của 23/63 điều của Luật Quản lý nợ công, trong đó sửa đổi, bổ sung 17/63 điều, bãi bỏ một số quy định tại 5 điều và bổ sung quy định mới tại 5 điều.

Một trong những nội dung được tập trung sửa đổi là trao quyền cho Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính trong một số nhiệm vụ về quản lý nợ, tăng cường sự chủ động và tự chịu trách nhiệm cho chính quyền địa phương trong việc quyết định, sử dụng ngân sách. Theo đó, sửa đổi, bổ sung để quy định rõ hơn về nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch nước, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và Bộ Tài chính.

Dự thảo cũng sửa đổi, bổ sung các quy định nhằm tháo gỡ vướng mắc trong khâu đàm phán vốn vay nước ngoài, mở rộng nhóm các đối tượng được tiếp cận vốn vay nước ngoài của Chính phủ, tăng cường quy định công bố thông tin, số liệu nợ công.

Bên cạnh đó, Dự thảo sửa đổi, bổ sung và quy định rõ hơn về nguyên tắc phân bổ, sử dụng vốn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài, bổ sung một điểm mới giao Chính phủ quy định tỷ lệ cấp phát và vay lại phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội từng thời kỳ, tăng cường cơ chế giám sát...

Những nội dung Chính phủ đề xuất cơ bản nhận được sự tán thành của cơ quan thẩm tra là Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội.

Thảo luận tại tổ, nhiều đại biểu có chung nhận xét, Dự thảo đã được chuẩn bị khá công phu, toàn diện, cắt giảm nhiều thủ tục về hành chính, tạo điều kiện cho doanh nghiệp và người dân, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trong điều kiện mới.

Theo đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng (Cần Thơ), thời gian qua, hiệu quả vốn vay ODA chưa được như kỳ vọng, đặc biệt là giải ngân rất chậm, khối lượng hạn chế. Do đó, đại biểu đánh giá rất cao việc Bộ Tài chính đề xuất chỉnh sửa nội dung này theo hướng giảm thiểu các thủ tục hành chính, giải quyết các vướng mắc và thúc đẩy tiến độ giải ngân. Đồng thời, mở rộng đối tượng cho vay lại cũng như cấp phát từ nguồn vốn vay ODA để việc triển khai hiệu quả hơn, phù hợp hơn với các đối tượng vay.

Để đẩy mạnh việc triển khai, đại biểu Hùng đề nghị cân nhắc phân cấp mạnh hơn theo hướng Thủ tướng Chính phủ chỉ phê duyệt kế hoạch vay nợ hàng năm, Bộ Tài chính sẽ phê duyệt các đề xuất khoản vay cụ thể.

Đối với quy định về các công ty con của doanh nghiệp 100% vốn nhà nước, đại biểu đề xuất quy định theo hướng tự thực hiện các thủ tục đầu tư, đề xuất, đàm phán ODA, mà không phải qua khâu trung gian.

Về nội dung này, Dự thảo đang quy định: “Các bộ, cơ quan trung ương, UBND cấp tỉnh, doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, công ty con của doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ gửi đề xuất khoản vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài cho Bộ Tài chính”.

Thẩm tra, Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội chưa đồng thuận, vì cho rằng, việc quản lý vay nợ nước ngoài cần gắn với trách nhiệm của công ty mẹ, công ty mẹ là cơ quan ký kết hợp đồng vay và trả nợ vay.

Cần rõ trách nhiệm của ngân hàng thương mại

Phát biểu tại tổ, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhận xét, quản lý điều hành nợ công thời gian qua tương đối tốt. Đến nay, nợ công, nợ nước ngoài, nợ Chính phủ đều thấp hơn giới hạn cho phép.

Liên quan đến phân bổ vốn vay ODA và vay ưu đãi nước ngoài, Dự thảo bổ sung quy định cấp phát với UBND tỉnh, đơn vị sự nghiệp công lập. Chủ tịch Quốc hội đề nghị, trong quá trình triển khai, Chính phủ phải quy định chặt chẽ điều kiện cấp phát, tỷ lệ cấp phát, đánh giá tác động đến ngân sách trung ương.

Với phương thức cho vay, Dự thảo quy định, ngân hàng thương mại sẽ thực hiện cho vay lại với đơn vị sự nghiệp công lập thì không chịu rủi ro tín dụng; còn cho vay lại với các doanh nghiệp để đầu tư chương trình dự án danh mục ưu tiên đầu tư của

Nhà nước thì cơ quan cho vay chịu một phần rủi ro tín dụng.

Theo Chủ tịch Quốc hội, cần phải đánh giá kỹ tác động, bởi nếu cho vay lại không chịu rủi ro tín dụng, có thể dẫn tới “lơ là” thủ tục thẩm định đối tượng vay, tạo rủi ro lớn và cơ quan nhà nước phải gánh chịu.

“Cho vay không gắn với hiệu quả, ngân hàng cho vay lại thiếu trách nhiệm trong việc giám sát khoản vay, ảnh hưởng đến khả năng trả nợ, an toàn nợ công. Mà sợ nhất là vay khoản này nhưng lại về đầu tư cho việc khác, rồi ngân hàng thiếu hướng dẫn thủ tục kiểm tra, giám sát”, Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị, cần làm rõ trường hợp xảy ra rủi ro không trả được nợ thì trách nhiệm của ngân hàng được quy định thế nào trong luật. Trường hợp ngân hàng phải chia sẻ một phần rủi ro thì cần xác định tỷ lệ bao nhiêu. “Cần có quy định trong luật hoặc giao Chính phủ hướng dẫn tại nghị định”, Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Giải trình sau đó, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, sẽ nghiên cứu, tiếp thu đầy đủ các ý kiến góp ý để hoàn thiện Dự thảo.

Về một số vấn đề đại biểu nêu, Bộ trưởng làm rõ, Dự thảo mở ra quy định để tạo thuận lợi cho phép các doanh nghiệp, công ty con của doanh nghiệp 100% vốn nhà nước tự đề xuất. Các công ty con có khả năng vay ODA như của Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam, chủ yếu là các công ty, tổng công ty rất lớn, thường chủ động trong kế hoạch kinh doanh. Khi để họ tự đề xuất và chịu trách nhiệm, thì việc triển khai dự án sẽ nhanh hơn rất nhiều.

Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng cho rằng, cần nghiên cứu thêm về trách nhiệm của công ty mẹ, có quy định rõ trên tinh thần cắt giảm thủ tục nội bộ.

Ông nói thêm, thời gian qua, việc chuẩn bị hồ sơ dự án, ký kết hiệp định vay ODA thường mất quá nhiều thời gian, chiếm đến một nửa thời gian hiệp định, thậm chí hết cả thời gian của hiệp định, từ đó khiến nhiều dự án bị chậm trễ, dở dang, phải tìm nguồn khác.

“Bộ Tài chính đã rất quyết liệt. Bộ trưởng đã làm việc trực tiếp với World Bank và các tổ chức tài trợ lớn của Việt Nam để tìm giải pháp đẩy nhanh triển khai các dự án”, ông Thắng thông tin.

Vẫn theo Bộ trưởng, một hạn chế lớn ảnh hưởng đến hiệu quả vay ODA nằm ở công tác chuẩn bị dự án. Nhiều địa phương chuẩn bị không kỹ lưỡng, không đầy đủ khiến phải trả lại vốn vay.

Do đó, Dự thảo đã tích hợp đầy đủ các vấn đề thực tiễn, thống nhất đầu mối để tăng tính hiệu quả của nguồn vốn.

Đối với quy định về cấp phát vốn vay, Bộ trưởng khẳng định, cơ quan soạn thảo sẽ nghiên cứu, rà soát các vấn đề đại biểu nêu. Theo Bộ trưởng, bên cạnh ngân hàng chính sách (Ngân hàng Phát triển Việt Nam), lần này Dự thảo mở ra quy định cho các ngân hàng thương mại tham gia, để có sự cạnh tranh, tránh độc quyền.

Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng đồng tình là, quy định như vậy sẽ có vấn đề liên quan đến rủi ro như đại biểu nêu. Cơ quan soạn thảo sẽ nghiên cứu, tính toán về mức độ trách nhiệm, mức độ chịu rủi ro.

Riêng với cấp phát vốn cho các đơn vị sự nghiệp công lập, các địa phương chưa tự chủ ngân sách, Bộ trưởng cho biết, Chính phủ sẽ có nghị định quy định chi tiết để phân loại các mức, tỷ lệ cấp phát phù hợp với địa phương.

Theo nghị trình, Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công sẽ được Quốc hội thảo luận tại hội trường vào chiều 18/11, bấm nút thông qua vào ngày cuối cùng của Kỳ họp thứ mười (sáng 11/12).