Việt Nam từng bước tiệm cận chuẩn quốc tế trong quản lý và điều trị

Trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và các thiết bị theo dõi từ xa giúp theo dõi người bệnh liên tục, phát hiện sớm các đợt cấp và giảm tái nhập viện.

Nhiều bệnh viện Việt Nam đã tham gia các chương trình quản lý suy tim của Hội Tim mạch châu Âu, được công nhận là Trung tâm Chất lượng Chuẩn về Suy tim, từng bước tiệm cận chuẩn quốc tế.

Ảnh minh họa.

Tuy nhiên, dữ liệu suy tim tại Việt Nam hiện còn rời rạc, thiếu hệ thống. Các chuyên gia đề xuất sớm xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về suy tim nhằm thu thập, chuẩn hóa thông tin từ nhiều cơ sở y tế, đánh giá chất lượng điều trị đến từng bệnh viện, từng bác sỹ, đồng thời làm nền tảng xây dựng hệ thống chứng nhận chất lượng điều trị theo các mức Vàng, Bạc và Đồng.

Phát biểu tại Hội nghị, PGS-TS.Nguyễn Tri Thức, Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết, Bộ đang triển khai xây dựng 12 cơ sở dữ liệu chuyên ngành y tế.

Khi các hệ thống này hoàn thiện, ngành y tế có thể theo dõi chi tiết số lượng bệnh nhân mắc các bệnh mạn tính như suy tim, tăng huyết áp cũng như tình trạng sử dụng thuốc, qua đó hỗ trợ hiệu quả cho công tác hoạch định chính sách, phân bổ nguồn lực và đào tạo nhân lực.

Thứ trưởng nhấn mạnh hai trụ cột hiện nay là cá thể hóa điều trị và chuyển đổi số, đồng thời đề nghị Cục Khoa học Công nghệ và Đào tạo phối hợp xây dựng cơ sở dữ liệu tim mạch, trước mắt tập trung vào suy tim.

Ông cũng lưu ý vai trò then chốt của y tế cơ sở, đặc biệt là đội ngũ bác sỹ trạm y tế, trong quản lý bệnh mạn tính và chăm sóc ban đầu, nhằm triển khai hiệu quả mô hình quản lý suy tim toàn diện.

Phát biểu tại Hội nghị, PGS-TS.Nguyễn Tri Thức, Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết, Bộ đang triển khai xây dựng 12 cơ sở dữ liệu chuyên ngành y tế.

Khi các hệ thống này hoàn thiện, ngành y tế có thể theo dõi chi tiết số lượng bệnh nhân mắc các bệnh mạn tính như suy tim, tăng huyết áp cũng như tình trạng sử dụng thuốc, qua đó hỗ trợ hiệu quả cho công tác hoạch định chính sách, phân bổ nguồn lực và đào tạo nhân lực.

Thứ trưởng nhấn mạnh, hai trụ cột hiện nay là cá thể hóa điều trị và chuyển đổi số, đồng thời đề nghị Cục Khoa học Công nghệ và Đào tạo phối hợp xây dựng cơ sở dữ liệu tim mạch, trước mắt tập trung vào suy tim.

Ông cũng lưu ý vai trò then chốt của y tế cơ sở, đặc biệt là đội ngũ bác sỹ trạm y tế, trong quản lý bệnh mạn tính và chăm sóc ban đầu, nhằm triển khai hiệu quả mô hình quản lý suy tim toàn diện.

Mất thị lực do đục thủy tinh thể

Bà Nhung, 82 tuổi, 4 năm trước phát hiện mắt trái đục thủy tinh thể độ hai nhưng không điều trị, nay tình trạng tiến triển gây mất thị lực.

Ths.Dương Minh Phúc, chuyên khoa mắt cho biết, thủy tinh thể mắt trái bà Nhung phồng lên, cứng lại gây mất thị lực hoàn toàn. Đồng thời, protein trong thủy tinh thể rò rỉ ra ngoài kích thích viêm màng bồ đào khiến mắt đỏ, đau, chảy nước mắt.

Chất lỏng này cũng làm tắc dòng lưu thông thủy dịch gây tăng nhãn áp, tổn thương dây thần kinh thị giác không thể hồi phục khiến mắt trái mù vĩnh viễn.

Sau mổ thay thủy tinh thể mắt phải 4 năm trước, bà đã được chẩn đoán đục thủy tinh thể mắt trái, độ nhẹ nhưng không đi khám định kỳ để theo dõi.

Nếu bỏ lỡ giai đoạn điều trị quá lâu khiến mắt trái không thể nhìn thấy, bởi nhãn áp của người bệnh tăng cao 28 mmHg (bình thường 10-21 mmHg), nếu phẫu thuật có thể tiềm ẩn nguy cơ phản ứng viêm nặng hơn, dễ gây sa dịch kính, bong võng mạc, chảy máu trong lúc phẫu thuật, nhiễm trùng...

Bác sỹ Phúc chỉ định dùng thuốc để kiểm soát nhãn áp cho bà Nhung, khi về mức 16 mmHg mới đủ điều kiện phẫu thuật lấy thủy tinh thể.

Bà Nhung được mổ lấy thủy tinh thể đã đục chín ở mắt trái ra ngoài, giải quyết gốc rễ tình trạng tăng nhãn áp, giảm đau mắt và đau đầu kéo dài. Tuy nhiên, do cấu trúc bao sau đã suy yếu, không đặt được thủy tinh thể nhân tạo nên thị lực khó có thể phục hồi.

Sau mổ, bà bớt đau đầu và đau nhức mắt, cần tránh dụi mắt, hạn chế để nước sinh hoạt vào mắt trong tuần đầu, luôn đeo kính bảo vệ khi ra ngoài và tái khám đúng hẹn.

Theo nghiên cứu đăng trên Thư viện Y học Quốc gia Mỹ, năm 2020, tổng số người mù trên thế giới là 43,3 triệu người, trong đó có 17 triệu người mù (chiếm 39,6%) do đục thủy tinh thể.

Con số này tăng lên trong 30 năm qua, một phần do dân số gia tăng và già hóa. Ở khu vực Nam Á, Đông Nam Á và khu vực Đại Tây Dương, tỷ lệ mù do đục thủy tinh thể cao hơn, lần lượt 62,9% và 47,9%.

Bác sỹ Phúc cho hay đục thủy tinh thể được chia làm 5 giai đoạn từ bắt đầu bị đục (tương đương độ một), đục tiến triển (hai - ba), đục gần hoàn toàn (độ 4) và đục hoàn toàn (độ 5).

Trong đó, giai đoạn một gần như chưa cần điều trị, chỉ theo dõi. Giai đoạn hai - ba tùy một số trường hợp nếu sinh hoạt bị ảnh hưởng quá lớn, có hiện tượng chói sáng hay lóa mạnh nên phẫu thuật để cải thiện.

Giai đoạn 4 cần phẫu thuật để đảm bảo hiệu quả hồi phục, an toàn, tránh bệnh diễn tiến nặng hơn. Giai đoạn 5 bắt buộc phẫu thuật nhằm ngăn chặn biến chứng nặng như tăng nhãn áp, viêm màng bồ đào, lệch nhân, thậm chí mù.

Thêm vắc-xin phòng RSV cho người cao tuổi

Hệ thống Tiêm chủng VNVC triển khai tiêm vắc-xin phòng virus hợp bào hô hấp RSV mới, dành cho người cao tuổi, bệnh mạn tính từ ngày 14/12.

Vắc-xin do Tập đoàn Dược phẩm GSK (Anh) sản xuất, là loại đầu tiên có chất bổ trợ chuyên biệt dành cho người từ 60 tuổi trở lên và mắc bệnh mạn tính.

Công nghệ này giúp nhận diện virus sớm và chính xác hơn, từ đó phòng bệnh hiệu quả và bền vững ở người sức khỏe yếu, hệ miễn dịch lão hóa khi cao tuổi, mắc bệnh mạn tính.

Mỗi người chỉ cần tiêm một liều. Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, đơn vị trong cùng hệ sinh thái y tế sức khỏe với VNVC, cũng đồng thời triển khai tiêm vắc-xin này.

Theo bác sỹ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC, vắc-xin được phê duyệt tại gần 70 quốc gia, với hơn 10 triệu liều sử dụng. Tài liệu nghiên cứu lâm sàng trên 25.000 người chứng minh vắc-xin đạt hiệu quả bảo vệ hơn 82% ở người trên 60 tuổi, gần 95% ở người có ít nhất một bệnh nền.

RSV là một trong những nguyên nhân phổ biến gây viêm phổi, viêm tiểu phế quản, suy hô hấp và nhập viện. Ở người cao tuổi, đặc biệt khi có bệnh nền như tim mạch, COPD, đái tháo đường, suy thận..., nhiễm RSV thường diễn tiến nhanh, dễ biến chứng nặng làm tăng nguy cơ tử vong và biến cố tim mạch cấp.

Nghiên cứu gánh nặng bệnh tật do RSV gây ra cho người lớn từ 60 tuổi trở lên tại các quốc gia có thu nhập cao đăng trên Thư viện Y khoa quốc gia Mỹ, RSV gây khoảng 5,2 triệu ca bệnh và 33.000 ca tử vong nội viện mỗi năm ở người trên 60 tuổi tại các nước thu nhập cao.

Một phân tích công bố vào tháng 11/2022 trên ESWI, diễn đàn khoa học uy tín về cúm và bệnh hô hấp tại châu Âu, cũng xác nhận RSV là nguyên nhân gây gánh nặng bệnh tật lớn ở người trên 60 tuổi tại các quốc gia thu nhập cao, với hàng trăm nghìn ca nhập viện mỗi năm.

Tại Việt Nam, các bệnh viện cũng thường xuyên ghi nhận bệnh nhân cao tuổi trở nặng do RSV. TS.BS.CKII Phan Thị Xuân, Trưởng khoa Hồi sức tích cực - Chống độc và Trưởng khoa Cấp cứu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, cho biết từng gặp bệnh nhân nam 58 tuổi có tiền sử đái tháo đường và tăng huyết áp, nhập viện vì ho, đau ngực.

Kết quả xét nghiệm cho thấy bệnh nhân nhiễm RSV, đồng nhiễm Covid-19 và cúm A, diễn tiến nặng xuất huyết não, dù đã có phác đồ chuyên sâu và máy móc hiện đại nhưng bệnh nhân không đáp ứng điều trị và tử vong.

PGS-TS.Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng là một trong những người đầu tiên tiêm vắc-xin phòng RSV của GSK tại VNVC Trường Chinh (Hà Nội). Ông cho biết, RSV là virus gây viêm phổi, dễ diễn tiến nặng và gây nguy cơ tử vong cao ở người cao tuổi và người có bệnh nền. Hiện công tác giám sát RSV còn hạn chế, chủ yếu tại một số bệnh viện lớn, chưa phản ánh đầy đủ gánh nặng bệnh trong cộng đồng. Theo ông, vắc-xin giúp bảo vệ nhóm nguy cơ, giảm áp lực điều trị và hạn chế gánh nặng bệnh do RSV.

VNVC là đơn vị tiêm chủng dịch vụ lớn tại Việt Nam, với hơn 250 trung tâm trên toàn quốc. Từ đầu năm đến nay, đơn vị phối hợp đưa về Việt Nam nhiều vắc-xin và sinh phẩm thế hệ mới khác: phế cầu 15, phế cầu 20, các loại phòng não mô cầu, mũi ngừa RSV của Pfizer cho thai phụ và người từ 60 tuổi, kháng thể đơn dòng RSV của Sanofi cho trẻ sơ sinh đến 24 tháng tuổi.