Phòng, chống dịch bệnh sau mưa lũ

Đoàn công tác Bộ Y tế do Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên làm Trưởng đoàn, cùng lãnh đạo các Vụ, Cục và Công đoàn Y tế Việt Nam đã có buổi làm việc với UBND TP.Huế về công tác ứng phó, khắc phục hậu quả lũ lụt.

Tham dự buổi làm việc về phía TP.Huế có ông Nguyễn Thanh Bình, Phó chủ tịch Thường trực UBND thành phố; PGS.TS Trần Kiêm Hảo, Giám đốc Sở Y tế cùng lãnh đạo các sở, ngành, đơn vị liên quan.

Thứ trưởng thăm hỏi bệnh nhân đang điều trị tại Trung tâm Y tế Phú Xuân sáng 2/11. Ảnh:SKĐS

Trước khi làm việc, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cùng đoàn công tác đã đến thăm và kiểm tra công tác ứng phó mưa lũ tại Bệnh viện Y học cổ truyền TP.Huế và Trung tâm Y tế Phú Xuân - hai cơ sở y tế bị ngập sâu từ 0,5 đến 1,2 m trong đợt mưa lũ vừa qua.

Sau khi nghe báo cáo của các đơn vị, Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên đánh giá cao tinh thần chủ động của ngành y tế trong công tác ứng phó, bảo đảm khám chữa bệnh và cấp cứu trong điều kiện mưa lũ. Ông đề nghị các đơn vị tiếp tục phát huy tinh thần chủ động, duy trì lực lượng, phương tiện, vật tư sẵn sàng ứng phó với mọi tình huống thiên tai.

Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên ân cần thăm hỏi, động viên các bệnh nhân, y bác sĩ và nhân viên y tế đã nỗ lực duy trì hoạt động khám chữa bệnh trong hoàn cảnh khó khăn, đồng thời trao tặng quà cho hai cơ sở y tế bị ảnh hưởng cùng các bệnh nhân đang điều trị nội trú, giúp họ yên tâm điều trị, sớm hồi phục sức khỏe để trở về với gia đình.

Đợt mưa lũ vừa qua đã làm 14 người thiệt mạng, nhiều xã phường trên địa bàn bị ngập sâu. Riêng ngành y tế có 47 cơ sở bị ảnh hưởng, trong đó có 35 trạm y tế và 12 bệnh viện, trung tâm trực thuộc Sở Y tế, tổng thiệt hại ước tính khoảng 7 tỷ đồng.

Dù bị ảnh hưởng nặng, công tác khám chữa bệnh vẫn được duy trì ổn định. Bệnh viện Trung ương Huế và Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Huế đều bị nước tràn vào tầng 1 nhưng nhờ sự chủ động nên hoạt động khám chữa bệnh không bị gián đoạn.

Huế là địa phương thường xuyên chịu ảnh hưởng của lũ lụt nên ngành y tế luôn chủ động xây dựng phương án phòng, chống ngay từ đầu mùa, bố trí nhân lực và dự trữ cơ số thuốc tại các đơn vị.

Sau khi nước rút, các đơn vị đã nhanh chóng triển khai công tác vệ sinh, khử khuẩn, ưu tiên khắc phục tại các cơ sở y tế, trường học và chợ dân sinh nhằm sớm ổn định đời sống, chăm sóc sức khỏe nhân dân. Hiện hầu hết các cơ sở y tế đã hoàn thành việc vệ sinh môi trường, chỉ còn ba đơn vị đang bị ngập, sẽ tiếp tục thực hiện khi nước rút hoàn toàn.

Trong thời gian tới, TP.Huế sẽ tổ chức tổng vệ sinh toàn thành phố, kết hợp tiêu độc, khử khuẩn đồng bộ để bảo đảm an toàn vệ sinh môi trường.

Một vấn đề đáng lo ngại là an toàn thực phẩm khi các hàng quán và chợ dân sinh mở cửa trở lại, vì vậy ngành y tế đã xây dựng kế hoạch kiểm tra, giám sát chặt chẽ nhằm bảo đảm sức khỏe cộng đồng. UBND TP.Huế cũng kiến nghị Bộ Y tế hỗ trợ thêm cơ số thuốc, hóa chất phục vụ tiêu độc, khử khuẩn toàn địa bàn, đồng thời quan tâm đầu tư, bổ sung cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế.

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên, công tác y tế sau mưa lũ có vai trò đặc biệt quan trọng, không chỉ trong việc cứu chữa, chăm sóc sức khỏe người dân mà còn góp phần ổn định đời sống, bảo vệ môi trường và ngăn ngừa dịch bệnh bùng phát.

Bộ Y tế yêu cầu ngành y tế TP.Huế tiếp tục chủ động giám sát dịch bệnh, tăng cường truyền thông giáo dục sức khỏe, bảo đảm cung ứng đầy đủ thuốc, hóa chất và vật tư y tế thiết yếu cho tuyến cơ sở; đồng thời phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương trong công tác vệ sinh môi trường và khử khuẩn sau thiên tai.

Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên đề nghị ngành y tế TP.Huế duy trì trực giám sát dịch bệnh 24/24 giờ, đặc biệt là các bệnh đường tiêu hóa và các bệnh truyền nhiễm có nguy cơ bùng phát sau mưa lũ; chủ động phối hợp với các lực lượng chức năng thực hiện tiêu độc, khử khuẩn môi trường, bảo đảm nguồn nước sạch và an toàn thực phẩm, không để xảy ra dịch bệnh thứ phát.

Bên cạnh đó, cần rà soát, bổ sung đầy đủ cơ số thuốc, hóa chất và vật tư y tế thiết yếu; tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn người dân giữ gìn vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường, chủ động bảo vệ sức khỏe trong và sau thiên tai.

Thứ trưởng nhấn mạnh, công tác phòng, chống thiên tai ngày càng khó khăn do thời tiết diễn biến thất thường và khắc nghiệt, vì vậy các đơn vị phải thường xuyên rà soát, bổ sung biện pháp ứng phó, không chủ quan dựa vào quy luật cũ.

Lãnh đạo Bộ Y tế yêu cầu hoàn thiện phương án phòng, chống thiên tai ngay từ đầu năm, không đợi đến mùa mưa bão mới chuẩn bị, đồng thời tiếp tục thực hiện tốt phương châm “4 tại chỗ” trong lĩnh vực y tế, chủ động dự trù thuốc men, vật tư, phương tiện và đặc biệt là có phương án dự phòng máy phát điện cơ động để bảo đảm điện trong tình huống khẩn cấp.

Hàng nghìn người được sàng lọc, khám bệnh sớm với chi phí thấp

Tại tỉnh Đồng Nai, Bộ Y tế phối hợp cùng Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam và Sở Y tế tỉnh Đồng Nai tổ chức chương trình “CAREME - Yêu lấy mình”, hướng đến mục tiêu phát hiện sớm, quản lý sớm các bệnh lý tim mạch, thận và chuyển hóa, góp phần xây dựng một Việt Nam khỏe mạnh hơn.

Phát biểu khai mạc, TS.Vũ Mạnh Hà, Ủy viên Dự khuyết Trung ương Đảng, Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế cho hay, các bệnh không lây nhiễm, đặc biệt là bệnh tim mạch, thận và đái tháo đường, đang là thách thức sức khỏe toàn cầu. Việt Nam cần tăng cường các mô hình sàng lọc và dự phòng chủ động ngay tại cộng đồng.

Chương trình CAREME - Yêu lấy mình là minh chứng cụ thể cho mô hình hợp tác công - tư trong lĩnh vực y tế, vừa mang tính chuyên môn, vừa lan tỏa tinh thần nhân ái, kết nối đội ngũ thầy thuốc trẻ với cộng đồng.

Theo số liệu của Bộ Y tế, hiện nay Việt Nam có hơn 10 triệu người mắc bệnh thận mạn, chiếm khoảng 10% dân số, nhưng 90% trong số đó không biết tình trạng bệnh của mình cho đến giai đoạn muộn. Trong khoảng 800.000 người cần lọc máu chu kỳ, chỉ khoảng 33.000 người được điều trị.

Riêng tại Đồng Nai, có hơn 1.500 bệnh nhân đang chạy thận định kỳ tại 17 cơ sở y tế, song hệ thống vẫn quá tải do nhu cầu ngày càng tăng. Đáng chú ý, 70% ca bệnh thận mạn là hậu quả của việc không phát hiện sớm tăng huyết áp và đái tháo đường tuýp 2 là hai nguyên nhân đang có xu hướng trẻ hóa và gia tăng nhanh chóng.

Trên toàn cầu, bệnh thận mạn hiện ảnh hưởng đến khoảng 850 triệu người, là nguyên nhân gây tử vong tăng nhanh thứ ba thế giới và được dự báo sẽ trở thành nguyên nhân tử vong đứng thứ năm vào năm 2040.

Trước thực tế đó, Bộ Y tế đã triển khai nhiều chương trình và đề án trọng điểm nhằm tăng cường dự phòng, phát hiện sớm và quản lý bền vững các bệnh không lây nhiễm tại cộng đồng. Nổi bật là Chiến lược quốc gia phòng, chống bệnh không lây nhiễm giai đoạn 2015-2025 và tầm nhìn đến 2030, cùng các Đề án quản lý tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và hen phế quản tại tuyến y tế cơ sở.

Bộ Y tế cũng xây dựng mô hình Trạm y tế hoạt động theo nguyên lý y học gia đình, gắn với hồ sơ sức khỏe điện tử nhằm quản lý bệnh mạn tính một cách liên tục, hiệu quả và tiết kiệm.

Đặc biệt, Bộ đã ban hành Quyết định số 2388/QĐ-BYT ngày 24/6/2024, phê duyệt Tài liệu chuyên môn “Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh thận mạn và một số bệnh lý thận”, giúp chuẩn hóa quy trình chẩn đoán, phát hiện sớm và điều trị bệnh tại tuyến cơ sở, góp phần giảm gánh nặng và chi phí cho người bệnh.

Song song với đó, Bộ Y tế đang thúc đẩy ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và chuyển đổi số y tế nhằm dự báo sớm nguy cơ bệnh tật, quản lý hồ sơ sức khỏe, hỗ trợ ra quyết định lâm sàng và theo dõi điều trị lâu dài, đúng tinh thần của Nghị quyết số 57-NQ/TW về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, cùng Nghị quyết số 72-NQ/TW ngày 9/9/2025 của Bộ Chính trị về tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân trong tình hình mới.

Thứ trưởng Vũ Mạnh Hà đánh giá cao cách làm sáng tạo của Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam khi đã đưa chương trình CAREME đến nhiều tỉnh, thành như Bắc Ninh, Nghệ An, Hưng Yên, Thừa Thiên Huế và nay là Đồng Nai mang đến cơ hội tiếp cận dịch vụ y tế sớm cho hàng chục nghìn người dân.

Theo Thứ trưởng, sự vào cuộc của doanh nghiệp và các tổ chức xã hội trong các chương trình y tế dự phòng như CAREME là minh chứng cho tính bền vững của mô hình hợp tác công - tư trong lĩnh vực y tế, giúp người dân được sàng lọc, khám bệnh sớm với chi phí thấp, đồng thời giảm tải cho hệ thống y tế tuyến trên.

Bộ Y tế sẽ tiếp tục ủng hộ và nhân rộng những mô hình như CAREME trong Chiến lược quốc gia phòng, chống bệnh không lây nhiễm giai đoạn 2026-2035.

Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam đang phối hợp với Bộ Y tế và các đối tác mở rộng chương trình CAREME tại nhiều địa phương trong giai đoạn 2025-2026, hướng đến mục tiêu “mỗi người dân đều được tầm soát định kỳ, phát hiện sớm và chăm sóc sớm”.

Còn theo TS.Hà Anh Đức, Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế), Chủ tịch Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam, CAREME - Yêu lấy mình không chỉ là một chiến dịch y tế mà còn là hành trình của tình yêu thương, giúp người dân biết trân quý và chăm sóc bản thân bằng những việc làm cụ thể như kiểm tra sức khỏe định kỳ, tuân thủ điều trị và phòng ngừa sớm.

Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam cam kết tiếp tục đồng hành cùng Bộ Y tế, các doanh nghiệp và địa phương để lan tỏa tinh thần y tế dự phòng và y tế thông minh đến từng người dân.

Chương trình CAREME là tên viết tắt của ba nhóm bệnh Cardio (Tim mạch), Renal (Thận) và Metabolic (Chuyển hóa) là sáng kiến hợp tác chiến lược được triển khai từ năm 2022.

Trong ba năm qua, chương trình đã sàng lọc hơn 200.000 người dân, phát hiện gần 10.000 ca bệnh thận mạn giai đoạn sớm, đồng thời triển khai ki-ốt CAREME và tích hợp công nghệ số vào hệ thống bệnh án điện tử tại nhiều địa phương.

Năm 2025, chương trình được mở rộng với nội dung tầm soát các bệnh lý tim mạch, tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, kết hợp xét nghiệm nhanh, siêu âm và điện tim tại chỗ. 

Công tác xã hội bệnh viện cần chuẩn hóa bằng 5 nhóm năng lực

 Tại Hội thảo “Dịch vụ Công tác xã hội trong bệnh viện” lần thứ nhất, vừa diễn ra, TS.Lê Văn Công, Trưởng ngành Công tác xã hội, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia TP.HCM) cho biết, công tác xã hội trong bệnh viện đóng vai trò cầu nối nhân văn giữa y tế và xã hội.

Tuy nhiên, theo thống kê của Bộ Y tế năm 2023, chỉ có khoảng 60-70% bệnh viện tuyến tỉnh và 30% bệnh viện tuyến huyện có nhân viên công tác xã hội.

Trung bình mỗi nhân viên công tác xã hội bệnh viện phải phụ trách từ 200-300 giường bệnh, phần lớn lại làm việc kiêm nhiệm, không đúng chuyên ngành. Hoạt động của nhân viên công tác xã hội bệnh viện hiện nay chủ yếu mang tính hỗ trợ hành chính, hướng dẫn thủ tục và từ thiện, chưa được chuyên nghiệp hóa theo hướng “can thiệp xã hội”.

TS.Lê Văn Công cho rằng, công tác đào tạo nhân viên công tác xã hội y tế ở nước ta còn nhiều hạn chế. Trong chương trình đào tạo cử nhân Công tác xã hội tại các trường đại học, tổng số tín chỉ khoảng 120-130 nhưng học phần về công tác xã hội bệnh viện chỉ chiếm 2-3 tín chỉ.

Nội dung giảng dạy còn khái quát, thiếu thực hành lâm sàng, việc thực tập phụ thuộc vào cơ sở y tế trong khi nhiều giảng viên chưa có kinh nghiệm thực tế trong lĩnh vực y. Bên cạnh đó, Việt Nam hiện chưa có chuẩn năng lực quốc gia cho công tác xã hội bệnh viện, khiến chất lượng đào tạo và năng lực hành nghề chưa đồng đều.

Từ tháng 1/2023, Thông tư 26/2022/TT-BLĐTBXH đã có hiệu lực, quy định mã số, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp và xếp lương viên chức chuyên ngành công tác xã hội, trong đó có nội dung về chuẩn hóa nghề và yêu cầu đạo đức nghề nghiệp.

Tuy nhiên, thông tư này mới quy định chức danh chung, chưa có hướng dẫn riêng cho công tác xã hội trong bệnh viện bởi nơi đây tính chất đặc thù, phải phối hợp y khoa, xử lý các tình huống khẩn cấp và làm việc trực tiếp với bệnh nhân, thân nhân.

Bên cạnh đó, hiện chưa có nhiều chương trình bồi dưỡng chuyên sâu về công tác xã hội y tế, dẫn đến tình trạng nhân viên có chứng chỉ chung nhưng chưa đủ năng lực làm việc hiệu quả trong bệnh viện, đồng thời còn gặp khó khăn trong phối hợp đa ngành.

Trước thực trạng này, TS.Lê Văn Công cho rằng, để nâng cao hiệu quả công tác xã hội trong bệnh viện cần tập trung vào năm giải pháp trọng tâm gồm hoàn thiện chính sách và hành lang pháp lý; nâng cao năng lực chuyên môn; tăng cường nhận thức và phối hợp liên ngành; bảo đảm nguồn lực và cơ chế khuyến khích; đẩy mạnh truyền thông và nghiên cứu khoa học.

Tại Hội thảo, các chuyên gia và Hội Công tác xã hội ngành Y tế Việt Nam đã đề xuất xây dựng khung chuẩn năng lực dành riêng cho nhân viên công tác xã hội bệnh viện.

Khung năng lực này được xây dựng dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế của NASW (Hoa Kỳ), Bộ Y tế Singapore (MOH), chuẩn năng lực của nhân viên xã hội Úc và kinh nghiệm triển khai công tác xã hội y tế tại Việt Nam.

Theo đó, khung chuẩn gồm năm nhóm năng lực chính, phản ánh toàn bộ chu trình thực hành công tác xã hội y tế, từ kiến thức nền, kỹ năng can thiệp đến phát triển nghề nghiệp và lãnh đạo.

Cụ thể, nhóm thứ nhất là năng lực về trình độ và kiến thức chuyên môn; nhóm thứ hai là năng lực thực hành lâm sàng và can thiệp; nhóm thứ ba gồm năng lực đạo đức, pháp luật và năng lực văn hóa; nhóm thứ tư là năng lực hợp tác, phối hợp liên ngành và biện hộ; nhóm thứ năm là năng lực phát triển nghề nghiệp và năng lực lãnh đạo.

Các chuyên gia nhận định, khung chuẩn năng lực này sẽ là nền tảng quan trọng định hướng chuyên nghiệp hóa công tác xã hội trong bệnh viện, giúp chuẩn hóa quy trình tuyển dụng, đào tạo và đánh giá nhân viên công tác xã hội y tế.

Đồng thời, việc áp dụng khung năng lực còn góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ chăm sóc toàn diện, thúc đẩy làm việc nhóm đa ngành, hỗ trợ các cơ sở y tế xây dựng chương trình đào tạo và lộ trình phát triển nghề nghiệp phù hợp cho đội ngũ nhân viên công tác xã hội trong hệ thống y tế Việt Nam.