Kết quả 7 tháng có nhiều điểm sáng

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam, trong 7 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu toàn ngành đạt 39,7 tỷ USD, tăng 14,7% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, nông sản đạt 21,5 tỷ USD (tăng 17%), lâm sản 10,4 tỷ USD (tăng 8,6%), thủy sản 6,1 tỷ USD (tăng 13,8%) và sản phẩm chăn nuôi 339,2 triệu USD (tăng 22,1%).

Ba thị trường lớn là Mỹ, Trung Quốc và Nhật Bản tiếp tục duy trì tăng trưởng dù bối cảnh thương mại toàn cầu còn nhiều biến động. Đáng chú ý, xuất khẩu sang châu Âu tăng 49%, đạt 4,3 tỷ USD; sang Trung Đông tăng 10,9% và châu Phi tăng 8,9%.

Tuy nhiên, đây là thị trường đặc biệt khắt khe về chất lượng, an toàn thực phẩm, bao bì, nhãn mác, truy xuất nguồn gốc và trách nhiệm xã hội. Để đáp ứng, doanh nghiệp phải tổ chức sản xuất theo quy trình chuẩn, ứng dụng công nghệ hiện đại và đầu tư vào chế biến sâu. Thực tế, phần lớn trái cây Việt Nam tại Mỹ vẫn phục vụ cộng đồng người Việt và người gốc Á, trong khi người tiêu dùng bản địa ưa chuộng sản phẩm chế biến tiện lợi, tốt cho sức khỏe.

Phấn đấu đạt 70 tỷ USD xuất khẩu nông lâm thủy sản năm 2025.

Về mặt hàng thủy sản, bà Tô Thị Tường Lan, Phó tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết 7 tháng qua, xuất khẩu thủy sản đạt 6,22 tỷ USD, tăng 17,2%. Dù vậy, ngành đang chịu sức ép từ chính sách thuế đối ứng của Mỹ đối với cá tra, cùng với tình trạng tồn kho cao tại Trung Quốc khiến doanh nghiệp phải mở rộng thị trường sang ASEAN, Nam Mỹ và Trung Đông.

Bà Lan nhận định, những tháng cuối năm sẽ là “vừa thách thức, vừa kỳ vọng” khi thị trường Trung Quốc, ASEAN, Nhật Bản phục hồi và EU có tín hiệu gỡ bỏ rào cản kỹ thuật, mở đường cho sản phẩm chế biến sâu.

Kế tiếp, mặt hàng cà phê tiếp tục giữ vững vị trí xuất khẩu chủ lực với mức giá cao kỷ lục. Ông Nguyễn Nam Hải, Chủ tịch Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam cho biết niên vụ 2024 - 2025 có thời điểm giá cà phê lên tới 5.850 USD/tấn. Trong 7 tháng, Việt Nam xuất khẩu 1,1 triệu tấn, tăng 66%, với châu Âu là thị trường lớn nhất (670.000 tấn, 3,6 tỷ USD).

Trước việc Mỹ áp thuế cao 20%, doanh nghiệp đang mở rộng thị trường Trung Quốc, nơi tiềm năng còn rất lớn nhưng thị phần cà phê nhân Việt Nam còn khiêm tốn. Hiệp hội kiến nghị đưa cà phê nhân xanh vào nhóm không chịu VAT để giảm gánh nặng vốn.

Gạo cũng duy trì tăng trưởng, bất chấp bối cảnh nhiều nước xuất khẩu gạo sụt giảm, 7 tháng qua, Việt Nam xuất khẩu 5,5 triệu tấn gạo (2,8 tỷ USD), tăng sản lượng 3,1% dù giá giảm 19%. Cả năm dự kiến đạt 8,8 triệu tấn, giữ vị trí xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới. Giá bình quân đạt 514 USD/tấn, cho thấy sức cạnh tranh và uy tín của gạo Việt.

Thách thức và yêu cầu chiến lược

Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường Ngô Hồng Phong nhận định, mục tiêu 65 tỷ USD là khả thi, song mỗi ngành hàng cần bám sát kế hoạch tăng trưởng, chủ động ứng phó với rào cản kỹ thuật và biến động thị trường.

Trong thời gian tới, ngành nông nghiệp sẽ tập trung duy trì ổn định các thị trường truyền thống, đồng thời mở rộng sang những thị trường tiềm năng mới; chuyển hướng từ mục tiêu tăng sản lượng sang nâng cao giá trị gia tăng thông qua đẩy mạnh chế biến sâu; tìm giải pháp tiêu thụ cho các sản phẩm đang gặp khó tại Hoa Kỳ. Song song với đó là hoàn thiện cơ chế về tỷ giá, tín dụng và logistics. 

Về dài hạn, mục tiêu là hình thành các vùng nguyên liệu tập trung đạt chuẩn quốc tế, ứng dụng công nghệ cao, đổi mới bao bì và xây dựng chiến lược tiếp cận riêng cho từng thị trường. Tại Hoa Kỳ, đàm phán chia sẻ chi phí thuế để duy trì xuất khẩu; với Trung Quốc, mở rộng xuất khẩu chính ngạch, đáp ứng yêu cầu về bao bì và truy xuất nguồn gốc; với châu Âu, tập trung gỡ “thẻ vàng” IUU, phát triển thủy sản nuôi và rau quả, tận dụng cơ hội từ EVFTA; ở Nhật Bản, gia tăng sản phẩm chế biến chất lượng cao; tại Hàn Quốc, đẩy mạnh xuất khẩu thủy sản, gỗ, lâm sản và trái cây; ở ASEAN, mở rộng tiêu thụ rau quả tươi, thủy sản và sản phẩm chăn nuôi; và với Trung Đông, khai thác mạnh thị trường Halal có quy mô khoảng 2.000 tỷ USD.

Từ góc độ thị trường EU, Tham tán nông nghiệp Trần Văn Công cho rằng tiềm năng còn lớn, nhưng tỷ trọng hàng chế biến và giá trị gia tăng của Việt Nam xuất khẩu sang EU còn thấp. Khoảng cách địa lý xa, chi phí logistics cao hơn 30 - 40% so với đối thủ, cộng với tiêu chuẩn an toàn thực phẩm và phát triển bền vững nghiêm ngặt, là những rào cản cần khắc phục.

Ông Công đề xuất phát triển vùng nguyên liệu đạt chuẩn EU, xây dựng vùng sản xuất an toàn dịch bệnh, thúc đẩy đàm phán mở cửa thị trường sản phẩm động vật, đồng thời tăng cường xây dựng thương hiệu quốc gia và đa dạng hóa sản phẩm.

Với thị trường Trung Quốc, Tham tán thương mại Nông Đức Lai nhấn mạnh, quy mô nhập khẩu nông sản của nước này đạt 210 - 230 tỷ USD/năm, song tiêu chuẩn ngày càng cao. Việt Nam cần chú trọng nâng chất lượng, bao bì, truy xuất nguồn gốc, đồng thời đẩy mạnh xúc tiến thương mại vào sâu nội địa, đặc biệt ở các tỉnh phía Bắc và Tây Bắc Trung Quốc.