Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao Lê Minh Trí báo cáo Quốc hội.

Trong chính sách hình sự cần phân định, có chính sách xử lý phân hoá người vụ lợi và không vụ lợi, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao Lê Minh Trí kiên trì kiến nghị.

Sáng 8/11 Viện trưởng Lê Minh Trí báo cáo công tác năm 2022 trước Quốc hội.

Ông Trí khái quát, năm 2022, tình hình an ninh, chính trị được bảo đảm nhưng tình hình tội phạm vẫn diễn biến phức tạp. Nổi lên trong lĩnh vực trật tự xã hội đã xảy ra một số vụ án giết người thân, giết nhiều người; tội phạm liên quan đến “tín dụng đen” xuất hiện những thủ đoạn phạm tội mới có sử dụng công nghệ thông tin gây tác động trên phạm vi rộng; tội phạm kinh tế nổi lên các sai phạm trong các lĩnh vực chứng khoán, phát hành trái phiếu doanh nghiệp, tài chính, y tế, giáo dục, phòng chống dịch bệnh;...

Ngành Kiểm sát đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng đấu tranh, phát hiện, khởi tố mới 81.756 vụ án hình sự, giảm 4,9% so với năm 2021. Trong đó, đã phát hiện, xử lý hình sự các hành vi vi phạm quy định trong lĩnh vực chứng khoán với tính chất đặc biệt nghiêm trọng, gây thiệt hại cho các nhà đầu tư.

Tội phạm xâm phạm trật tự quản lý kinh tế, sở hữu và môi trường giảm 7,6%, tội phạm về trật tự xã hội giảm 2,9%; tội phạm sử dụng công nghệ cao để lừa đảo, tổ chức đánh bạc và tội phạm ma túy xảy ra nhiều với quy mô rất lớn. Tội phạm về tham nhũng, chức vụ tăng nhiều nhất, 37,6%; đáng lưu ý, một số đối tượng lợi dụng tình hình dịch bệnh Covid-19 để phạm tội gây hậu quả đặc biệt lớn, gây bất bình trong dư luận xã hội.

Toàn ngành đã kiểm sát việc thụ lý, giải quyết theo thủ tục sơ thẩm 9.020 vụ án hành chính (tăng 11%); 416.990 vụ, việc dân sự, kinh doanh, thương mại, lao động (tăng 2,2%). Nội dung các vụ việc hành chính chủ yếu liên quan đến lĩnh vực đất đai; các vụ việc khác liên quan đến hợp đồng vay tài sản, quyền sử dụng đất, hôn nhân và gia đình,...Viện trưởng báo cáo.

Đề cập khó khăn, thách thức, Viện trưởng dự báo trong thời gian tới tình hình tội phạm vẫn diễn biến phức tạp, thủ đoạn tinh vi hơn, nhất là đối với một số loại tội phạm mới phát hiện khởi tố, điều tra liên quan tới thị trường chứng khoán, cổ phiếu, trái phiếu, tội phạm tham nhũng, tội phạm xuyên quốc gia, tội phạm sử dụng công nghệ cao,... nhưng quy định của pháp luật trong các lĩnh vực này còn chưa hoàn thiện, vẫn còn một số bất cập; khiếu kiện hành chính tiếp tục tăng, nhất là liên quan đến đất đai; các tranh chấp dân sự có yếu tố nước ngoài ngày càng nhiều...

Viện trưởng cũng báo cáo, hiện nay, công an cấp xã được thực hiện một số hoạt động trong giai đoạn giải quyết tin báo, tố giác tội phạm nhưng bộ máy ngành Kiểm sát chỉ bố trí đến 705 đơn vị hành chính cấp huyện, nay phát sinh thêm nhiệm vụ trên địa bàn hơn 10.000 công an cấp xã sẽ là áp lực lớn đối với ngành Kiểm sát.

Theo luật định, Kiểm sát viên luôn phải đồng hành với Điều tra viên trong quá trình điều tra tội phạm nhưng hiện nay biên chế giữa Điều tra viên ngành Công an với Kiểm sát viên chênh lệch rất lớn đã tạo áp lực trong thực hiện nhiệm vụ kiểm sát điều tra của ngành - Viện trưởng trình bày.

Bên cạnh đó, vẫn theo Viện trưởng, chế độ, chính sách đối với ngành kiểm sát còn bất cập. Cụ thể là cùng thực hiện chức năng, nhiệm vụ với môi trường, tính chất công việc về cơ bản là như nhau, nhưng chế độ chính sách của Kiểm sát viên các cấp, Điều tra viên của Cơ quan điều tra VKSND tối cao lại khác biệt, chênh lệch khá lớn so với các Điều tra viên ở ngành Công an, Quân đội.

Trong kiến nghị, ông Trí nêu lại nội dung đã hơn một lần trình bày trước Quốc hội.

Đó là tiếp tục chỉ đạo nghiên cứu xây dựng chính sách xử lý hình sự theo hướng xử lý nghiêm người chủ mưu cầm đầu, có động cơ vụ lợi để răn đe, giáo dục chung; đồng thời phân hóa, tạo điều kiện cho chủ thể sai phạm khắc phục hậu quả, giảm nhẹ cho người vi phạm do chấp hành mệnh lệnh, không vụ lợi nhằm làm tốt hơn việc thu hồi tài sản Nhà nước bị tham nhũng, thất thoát; bảo đảm hiệu quả phòng chống tội phạm, vừa có trọng tâm, trọng điểm, có răn đe, giáo dục, vừa nhân văn, thuyết phục.

Viện trưởng nhấn mạnh, hiện nay trong thực tế cán bộ vi phạm pháp luật không chỉ là tội phạm tham nhũng mà nhiều trường hợp là tội phạm kinh tế, chức vụ nhưng không có yếu tố vụ lợi (cụ thể Điều 219 Bộ luật Hình sự năm 2015 về tội Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí và Điều 360 Bộ luật Hình sự năm 2015 về tội Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng) nên trong chính sách hình sự cần phân định, có chính sách xử lý phân hoá như trên sẽ hiệu quả, thuyết phục.

Đồng thời, xem xét nghiên cứu xây dựng Luật Đạo đức để giáo dục mọi người nhận thức được danh dự là điều thiêng liêng nhất trong đời người để nhằm góp phần tốt hơn trong phòng ngừa vi phạm, tội phạm - Viện trưởng kiến nghi. 

Viện trưởng cũng đề nghị Quốc hội, Chính phủ xem xét cơ chế phân bổ ngân sách Nhà nước theo hướng căn cứ vào nhiệm vụ và khối lượng công việc thực tế để giao dự toán chi thường xuyên phù hợp với chức năng, nhiệm vụ đặc thù của ngành Kiểm sát nhân dân là thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra và trực tiếp điều tra tội phạm. Vì với tính chất công việc tương đồng như nhau nhưng Cơ quan điều tra Bộ Công an, Bộ Quốc phòng đều được hưởng chế độ kinh phí chi thực tế.