Tác giả cùng cựu chiến binh Vũ Trọng Nhượng (bên trái)

Một mình đánh chìm tàu 15.000 tấn

Chúng tôi ngồi trò chuyện dưới bóng của tượng đài liệt sỹ mang dáng trầm hương sát vịnh biển Nha Trang - nơi từng chứng kiến những trận đánh ác liệt của những con “cá kình” của Đoàn 126 - đặc công nước, trong đó có Vũ Trọng Nhượng.

Đôi mắt nhìn thăm thẳm về phía khơi xa rồi như gửi vào từng con sóng. Năm 20 tuổi, chàng trai quê biển Hải Phòng này được chọn vào binh chủng Hải quân. Đầu năm 1966, Bộ Tư lệnh Hải quân thành lập đoàn huấn luyện trinh sát đặc công, Vũ Trọng Nhượng được chọn. Sau hơn một năm huấn luyện, lên đường vào Nam chiến đấu, chiến sỹ đặc công nước Vũ Trọng Nhượng được bổ sung về Phòng Đặc công - Quân khu 5, rồi về Đại đội 92 thuộc Tỉnh đội Khánh Hòa đứng chân ở chiến khu Đồng Bò, chiến đấu tại khu vực cảng biển Nha Trang.

Cựu chiến binh đặc công Vũ Trọng Nhượng tham gia nhiều trận, nhưng chỉ hai trận anh kể cũng đã là độc nhất vô nhị rồi.

Đó là vào đêm 14 - rạng ngày 15/10/1969 - một đêm tối trời, tối biển. Vũ Trọng Nhượng, đại đội phó Trần Ngân cùng với một chiến sĩ bí mật từ sông Lô (ngoại ô Nha Trang lúc đó) bơi sang hòn Tằm, nhận vũ khí, rồi lại tiếp tục bơi sang bãi Miếu. Sau khi bàn bạc, đại đội phó Ngân quyết định giao nhiệm vụ cho Vũ Trọng Nhượng một mình đột nhập vào cảng Nha Trang để đánh chìm chiếc tàu trọng tải 15.000 tấn chở hàng quân sự của Mỹ vừa cập cảng.

Việc đột nhập vô cùng khó khăn. Suốt 24/24 giờ, cứ 5 phút, tàu tuần tiễu và bo bo trinh sát của hải quân địch lại chạy vòng quanh cảng bắn pháo sáng, dùng đèn pha cực sáng quét xung quanh tàu, ném lựu đạn xuống vùng nước trước mũi tàu và lái tàu để ngăn chặn đặc công ta xâm nhập. Trên tàu, lính gác suốt đêm ngày, đèn điện cao áp sáng như ban ngày.

Vũ Trọng Nhượng buộc khối thuốc nổ nặng 50 kg vào lưng (trong đó có quả mìn nam châm gắn kíp nổ hẹn giờ), ngậm ống thông hơi là ống tre dài 20 cm và cái kẹp mũi cũng bằng tre, bơi ngửa dưới mặt nước để tiến vào phía tàu địch. Trên đường tới mục tiêu, bằng những kỹ - chiến thuật đặc công nước được huấn luyện, Nhượng đã khéo léo vượt qua hệ thống tuần tiễu bảo vệ của địch.

Khi cách tàu 50 m, đột nhiên một tàu tuần tiễu của Mỹ - dân ta ngày đó quen gọi là “thuyền bay” - chạy tới rọi pha quanh tàu và ném lựu đạn. Nhượng tưởng mình bị lộ, nhưng không phải. Cách tàu địch khoảng 20 m, chiếc bóng đèn cao áp to như một cái nón chiếu thẳng làm mắt sáng loá. Để khỏi bị lộ, Nhượng vội vàng lấy hơi lặn sâu xuống nước khoảng 2 m rồi cứ thế tiến thẳng vào gầm tàu. Nhượng nhanh chóng buộc chặt một đầu dây khối thuốc nổ vào neo tàu, buộc dây còn lại vào phía bánh lái để khối thuốc nổ nằm chính giữa phía dưới khu vực buồng lái. Rút chốt hẹn giờ 30 phút, rồi nhanh chóng rời khỏi khu vực cảng.

Trên đường bơi về hòn Miếu, anh nghe thấy một tiếng nổ long trời lở đất. Những bóng điện cao áp trên tàu tắt hết. Tiếng còi báo động rú lên khắp nơi...

Chiến công vang dội của “người nhái” V.C tại cảng Nha Trang đã được báo chí phương Tây và đài BBC đưa tin và bình luận nhiều lần. Theo đó, khoảng 5 phút sau khi bị tấn công, chiếc tàu bị lật nghiêng rồi chìm nghỉm. 75 lính Mỹ cùng với tàu quân sự chở 15.000 tấn vũ khí, hàng hoá bị nhấn chìm xuống biển.

Đây là chiến công giòn giã đầu tiên của lực lượng đặc công giáng thẳng vào hải quân Mỹ ở Nam Trung bộ, góp phần tiêu diệt, phá hủy các quân cảng, cầu cống, tàu quân sự, đường giao thông thủy, bộ, từ đó ngăn chặn và cắt đứt sự chi viện vũ khí đạn dược, xăng dầu... của địch cho các chiến trường.

Một chiến công đặc biệt anh hùng

Sau những thất bại cay đắng, nhục nhã của hai lần trước, Mỹ - Ngụy càng siết chặt hệ thống bảo vệ, mở rộng phạm vi tuần tiễu quanh cảng, nhất là những tàu quân sự trọng tải lớn. Có tàu, chúng còn thả điện xuống vùng biển quanh tàu. Điều này gây rất nhiều khó khăn cho Vũ Trọng Nhượng cùng đồng đội.

Cựu chiến binh Nhượng bồi hồi kể lại một trận đánh có một không hai diễn ra trong 4 ngày đêm.

 “Đêm 16/3/1969, chúng tôi được lệnh đánh chìm chiếc tàu chở hàng quân sự trọng tải 15.000 tấn vừa cập cảng Nha Trang. Lần này, tôi có thêm chiến sĩ Vũ Đức Thân, 20 tuổi, quê ở Thái Bình, vừa bổ sung vào đơn vị. Tôi và Thân nối với nhau bởi một sợi dây dù dài 10 m. Khi vào gần cảng, Thân giật dây báo là đèn sáng quá rất dễ bị lộ. Tôi bình tĩnh ra hiệu: “Tiếp tục tiến!”. Nhưng, thật đau xót, khi chỉ còn cách tàu địch 10 m, Thân bị bọn lính gác trên đài chỉ huy phát hiện và xả súng tới tấp. Xung quang tàu đạn cày xuống biển như mưa. Thân hy sinh ngay tại chỗ. Còi báo động rú vang inh ỏi, đèn pha quét trắng mặt biển.

Sự sống và cái chết cận kề, nhiệm vụ còn dang dở, nên tôi đành vuốt mắt đồng đội, cắt dây, bơi tiếp.

Địch tổ chức lùng sục ráo riết. Tôi rơi vào vòng vây của địch. Không thể quay lại điểm hẹn, đành phải lặn vào tìm chỗ ẩn náu dưới chân cầu cảng. Sau khoảng 2 giờ lùng sục quyết liệt, bọn địch không phát hiện được “người nhái” V.C. Cũng ngay sau đó, chiếc tàu 15.000 tấn cũng cấp tốc nhổ neo mất hút.

Tôi đành ngậm ống thở kéo nửa tạ thuốc nổ bơi vào gành đá dưới lầu Bảo Đại để cất giấu. Cất giấu xong, tôi bơi lại khu vực sát cảng Cầu Đá tìm khe đá lớn ẩn nấp và suy tính. Tôi đã quyết định phải chờ đợi thời cơ để tiêu diệt tàu địch. Còn nếu chẳng may bị địch phát hiện thì tôi sẵn sàng cùng 50 kg thuốc nổ đánh sập trung tâm bốc dỡ hàng của địch. Lúc này, trên người tôi chỉ có độc một chiếc quần đùi, một khẩu súng lục, một con dao găm và một quả lựu đạn. Ngoài ra, không có một chút nước ngọt, không có một thứ gì để cầm hơi.

Sau một ngày đêm, tôi cảm thấy rét, đói và khát cháy cổ. Khát nước, nhưng tợp một ngụm nước biển là nôn thốc nôn tháo, không chỉ vì mặn chát, mà còn vì cái mùi tanh nồng khó tả. Đói kinh khủng, đành bò vào khu cây cối mọc um tùm xem có cây, lá, củ, quả gì ăn được, nhưng chẳng kiếm được gì.

Một ngày trôi qua dài như cả một năm. Ban ngày, gần như tôi nằm bất động, cả cơ thể tưởng như không còn một chút sinh lực nào. Đêm khát nước đến cháy khô da thịt phải xuống biển ngâm người. Có điều, đỡ khát một chút thì lại rét run cầm cập. Nhưng cứ nghĩ đến hình ảnh đồng đội Thân đang nằm ở dưới đáy biển và không thể vứt đi khối thuốc nổ, nên tôi ghìm mọi cơn đói, rét và cắn răng chịu đựng.

Ngày đêm 17 qua... Ngày đêm 18 qua... Ngày đêm 19 qua...

 Ngày 20/3/1969, sáng dậy, tôi xác định đây là ngày cuối cùng của trận đánh, nếu không tôi sẽ chết đói và khát ở gành đá này. Hình như biển trời cũng động lòng thương người lính, khoảng 4 giờ chiều, lù lù một chiếc tàu chở dầu của Mỹ tiến vào cảng. Tôi không tin vào mắt mình nữa. Bỗng nhiên quên hết cả đói khát, chỉ mong sao trời chóng tối.

Bóng đêm vừa trùm lên cảng biển cũng là lúc tôi kéo  50 kg thuốc nổ bơi vào lòng biển. Do hết nguồn sinh lực, nên cảm thấy gói thuốc nổ lần này phải nặng cả tấn. Tôi nhằm mục tiêu bơi đến. Tới sát tàu, tôi kéo khối thuốc nổ cột vào chân cầu cảng, áp sát khối thuốc nổ vào giữa buồng máy ở độ sâu 2 m để khi khối thuốc nổ, tàu bị chìm và cầu cảng cũng bị sập. Tôi rút chốt an toàn, rồi nhanh chóng lặn ra khỏi khu vực cầu cảng.

Nửa tiếng sau, một tiếng nổ dữ dội, kéo theo một vùng khói lửa bao trùm lên chiếc tàu và khu vực cầu cảng. Chiếc tàu cùng 10.000 tấn hàng quân sự đã chìm xuống đáy biển. Cho đến bây giờ, tôi cũng không thể giải thích được tại sao 4 ngày đêm không ăn uống mà tôi vẫn đủ sức bơi kéo được khối thuốc nổ lớn và thực hiện thuần thục, nhanh chóng, chính xác các động tác chiến đấu như thế.

Niềm vui thắng lợi cho một sức mạnh lạ lùng, quên hết đói khát mệt nhọc, tôi bơi 4 tiếng đồng hồ để vượt biển qua hòn Miếu về tới căn cứ vườn dừa sông Lô. Sau 4 ngày, đơn vị tưởng đã hy sinh, nên thấy tôi đột ngột trở về, mọi người mừng vui khôn tả. Nhưng khi ngả vào vòng tay đồng đội thì tôi lả đi và ngất lịm...”.

Với thành tích đánh chìm hai tàu quân sự lớn của địch, Vũ Trọng Nhượng vinh dự được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Hai, Huân chương Chiến công hạng Ba, hai Huân chương Chiến sỹ giải phóng hạng Nhì, Huân chương Chiến sỹ vẻ vang hạng Hai, Huân chương Kháng chiến hạng Ba, ba Huy hiệu Chiến dịch 68, 72, 75; hai năm liên tục là chiến sỹ thi đua tỉnh Khánh Hòa...

Trưa nắng chói chang và gay gắt, tôi tạm biệt vịnh biển đẹp nhất đất nước, tạm biệt người cựu chiến binh đặc công vô cùng quả cảm - một người anh hùng như trầm tích trong lòng biển thăm thẳm Nha Trang.