Ngân hàng mở đòi hỏi chuẩn hóa dữ liệu và đảm bảo lợi ích cho khách hàng

Trong khuôn khổ Dự án hỗ trợ kỹ thuật “Thúc đẩy tài chính toàn diện và tài trợ khí hậu” do Ngân hàng Phát triển Châu Á tài trợ, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tổ chức Sự kiện kết nối Fintech 2025 với chủ đề “Chia sẻ dữ liệu hướng tới tài chính toàn diện và đổi mới” diễn ra tại TP.HCM ngày 27/11.

Phát biểu tại sự kiện trên, ông Phạm Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Thanh toán (NHNN) cho biết: “Trong những năm qua, NHNN đã sớm nhận thức được những lợi ích to lớn từ việc thúc đẩy kết nối, liên thông dữ liệu để phát triển hệ sinh thái số, nâng cao chất lượng dịch vụ cho người dân và doanh nghiệp. Từ năm 2021, Thống đốc NHNN đã ban hành Kế hoạch chuyển đổi số ngành Ngân hàng đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.

Ngày 3/11/2025, Thống đốc NHNN tiếp tục ban hành Chiến lược chuyển đổi số ngành Ngân hàng đến năm 2030 (Quyết định 3579/QĐ-NHNN) và Chiến lược dữ liệu ngành Ngân hàng đến năm 2030 (Quyết định 3580/QĐ-NHNN), khẳng định rõ tầm nhìn dài hạn, nhất quán của ngành Ngân hàng đối với chuyển đổi số và dữ liệu. Đây là định hướng quan trọng tạo nền tảng cho chia sẻ dữ liệu có trách nhiệm, vì lợi ích của người dùng và sự phát triển bền vững của hệ sinh thái tài chính số.

Ông Phạm Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Thanh toán (NHNN) phát biểu tại sự kiện kết nối Fintech 2025 với chủ đề “Chia sẻ dữ liệu hướng tới tài chính toàn diện và đổi mới” diễn ra ở TP.HCM ngày 27/11.

Đồng thời, trong những năm qua, NHNN cũng đã tham mưu và ban hành nhiều văn bản pháp lý quan trọng đặt nền móng vững chắc cho việc cung ứng dịch vụ ngân hàng trên môi trường số, thúc đẩy kết nối, liên thông và hình thành hệ sinh thái số của ngành Ngân hàng như Luật các Tổ chức tín dụng năm 2024, Nghị định 52/2024/NĐ-CP về thanh toán không dùng tiền mặt, Nghị định 94/2025/NĐ-CP quy định về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát trong lĩnh vực ngân hàng và các thông tư về hoạt động thanh toán, về an toàn bảo mật trong cung ứng dịch vụ trực tuyến.

Thông tư 64/2024/TT-NHNN về triển khai giao diện lập trình ứng dụng mở trong ngành Ngân hàng (Thông tư Open API) được ban hành đã tạo khuôn khổ pháp lý cho việc thiết lập các kết nối, liên thông giữa ngành Ngân hàng và các ngành, lĩnh vực khác một cách thuận tiện, an toàn, bảo vệ tốt quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng.

Nhờ khuôn khổ pháp lý ngày càng rõ ràng, minh bạch về phạm vi, trách nhiệm và “cởi mở”, linh hoạt về cách tiếp cận, ngành Ngân hàng Việt Nam đã chủ động triển khai nhiều mô hình kinh doanh mới, đặt khách hàng là trung tâm của hệ sinh thái với nhiều lựa chọn sản phẩm, dịch vụ đổi mới sáng tạo, an toàn, thuận tiện, chi phí hợp lý. Các ngân hàng không ngừng mở rộng hợp tác với các công ty Fintech, các bên thứ ba trong nhiều lĩnh vực khác nhau, cũng như kết nối với Cổng Dịch vụ công Quốc gia, Cổng Dịch vụ công của các bộ, ngành, địa phương… để khách hàng có thể thanh toán hóa đơn dịch vụ thiết yếu, dịch vụ công và nhiều tiện ích khác một cách liền mạch, toàn trình.

Theo ông Phạm Anh Tuấn, chia sẻ dữ liệu trong bối cảnh ngân hàng mở đòi hỏi chúng ta phải xử lý hài hòa nhiều yêu cầu: chuẩn hóa dữ liệu và giao thức kết nối; tăng cường năng lực quản trị rủi ro bên thứ ba; bảo đảm an ninh, an toàn hệ thống trước các nguy cơ tấn công mạng, lạm dụng dữ liệu; đồng thời phải bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng, thu hẹp khoảng cách số, không để ai bị bỏ lại phía sau trong tiến trình chuyển đổi số. Đây là những vấn đề mang tính hệ thống, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý nhà nước, các TCTD và công ty Fintech.

Trong bối cảnh đó, sự kiện Kết nối Fintech năm 2025 được tổ chức nhằm tạo ra một diễn đàn đối thoại cởi mở, thực chất giữa khu vực công và khu vực tư, giữa các chuyên gia trong nước và quốc tế về những chủ đề cốt lõi đối với tương lai của ngành Ngân hàng: Ngân hàng mở (Open Banking) và chia sẻ dữ liệu qua giao diện lập trình ứng dụng mở (Open API).

Các chuyên gia, đại biểu thảo luận tại sự kiện kết nối Fintech 2025 với chủ đề “Chia sẻ dữ liệu hướng tới tài chính toàn diện và đổi mới” diễn ra ở TP.HCM ngày 27/11.

Số hóa đang định hình lại cách thức cung cấp các dịch vụ tài chính

Ông Andri Meier - Phó Trưởng Cơ quan Hợp tác phát triển - Đại sứ quán Thụy Sỹ tại Việt Nam đánh giá: “Việt Nam đã đạt được tiến bộ đáng kể trong việc chuyển từ nền kinh tế dựa vào tiền mặt sang áp dụng các hệ thống thanh toán không dùng tiền mặt-thúc đẩy tài chính toàn diện. Những thành công này hiện mở đường cho quá trình số hóa sâu hơn, được hỗ trợ bởi các công nghệ như Giao diện lập trình ứng dụng mở (Open API). Bằng cách tận dụng kiến ​​thức chuyên môn kết hợp của Thụy Sĩ, ADB và EY, chúng tôi đang chuyển giao kiến ​​thức tiên tiến cho các cơ quan quản lý, tổ chức tài chính, hiệp hội doanh nghiệp và các tổ chức cho vay phi ngân hàng của Việt Nam. Cùng nhau, chúng tôi đang đặt nền móng cho một khu vực tài chính toàn diện, linh hoạt, hỗ trợ các mục tiêu phát triển dài hạn của Việt Nam”.

Theo ông Andri, API mở mang lại tiềm năng to lớn để phát triển sâu hơn thị trường tài chính bằng cách cho phép tương tác liền mạch giữa các ngân hàng, nhà cung cấp dịch vụ tài chính phi ngân hàng và nền tảng của bên thứ ba. Chúng giúp giảm sự bất cân xứng thông tin và thúc đẩy sự đổi mới.

Theo bà Maria João Pateguana - Trưởng Bộ phận phát triển khu vực tư nhân - Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), Việt Nam đang chứng kiến ​​sự chuyển đổi số phi thường được thúc đẩy bởi các công nghệ đột phá như điện toán đám mây, phân tích dữ liệu lớn, API mở, chuỗi khối và trí tuệ nhân tạo.

Số hóa đang định hình lại cách thức cung cấp các dịch vụ tài chính, biến việc truy cập dữ liệu trở thành một yếu tố quan trọng thúc đẩy nền kinh tế kỹ thuật số, đặc biệt là trong lĩnh vực ngân hàng. Việc sử dụng hiệu quả dữ liệu để ra quyết định phụ thuộc vào sự đa dạng và chuyên sâu của thông tin có sẵn cho mỗi tổ chức. Do đó, việc thúc đẩy chia sẻ dữ liệu giữa các tổ chức ngày càng cần thiết, tạo điều kiện cho sự đổi mới và nâng cao tính linh hoạt trong kinh doanh, đồng thời giải quyết các thách thức về quy định và an ninh liên quan.

Trong lĩnh vực dịch vụ tài chính, việc chia sẻ dữ liệu thường liên quan đến quản lý rủi ro và yêu cầu khuôn khổ dựa trên sự cho phép bao gồm các quy trình kiểm toán chặt chẽ và tuân thủ các tiêu chuẩn quy định. Để bảo mật việc chia sẻ dữ liệu, việc tăng cường các biện pháp bảo mật là rất quan trọng thông qua các biện pháp cải thiện nhận thức khách hàng, xác thực danh tính và phát hiện gian lận. API, đã được sử dụng trong ngân hàng trong nhiều năm, hiện đang nổi lên như một công cụ mạnh mẽ để tăng cường cung cấp dịch vụ tài chính cho cả khách hàng bán lẻ và doanh nghiệp.

Ông Đinh Tiến Dũng - đại diện Cục Công nghệ thông tin (NHNN) cũng cho hay, mục tiêu ban hành chính sách về Open API nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo, thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh và tài chính toàn diện. Theo ông Dũng, Open API là các API được ngân hàng cung cấp cho "bên thứ ba" - có thể là một Fintech hoặc một ngân hàng khác để "cung ứng dịch vụ cho khách hàng". Vai trò của ngân hàng có sự dịch chuyển từ “cát cứ” chuyển sang “chia sẻ" dữ liệu để phát triển sản phẩm, dịch vụ, thúc đẩy mở rộng hệ sinh thái.

Đồng thời, tạo điều kiện cho các bên thứ ba phát triển dịch vụ đa dạng, linh hoạt, sáng tạo dựa trên dữ liệu khách hàng được chia sẻ bởi ngân hàng (với sự đồng ý của khách hàng). Bên cạnh đó, việc ban hành danh mục API và tiêu chuẩn kỹ thuật chung giúp tối ưu chi phí, thời gian vận hành, đẩy mạnh tốc độ tiếp cận thị trường và đổi mới sản phẩm.

Ngoài ra, với những quy định tại Thông tư 64 nói trên còn giúp các ngân hàng mở rộng kênh phân phối, cụ thể trong việc “chia sẻ" thông tin, dịch vụ ngân hàng (tỷ giá, lãi suất, thông tin tài khoản, thanh toán) vào các ứng dụng (thương mại điện tử, đầu tư, ví điện tử...) của bên thứ ba cung cấp mà người dùng đã quen sử dụng; cùng với chuyển dịch mô hình từ "khách hàng tìm đến ngân hàng" sang "ngân hàng tìm đến khách hàng" trên không gian số; đồng thời mở rộng tiếp cận tín dụng khi cho phép bên thứ ba (với sự đồng ý của khách hàng) sử dụng dữ liệu giao dịch để xây dựng mô hình chấm điểm tín dụng phi truyền thống, là đầu vào cho các sản phẩm cho vay và các sản phẩm, dịch vụ khác.

Với sự hỗ trợ của SECO và ADB, NHNN đã phát động Chương trình “Thử thách sáng tạo cùng Fintech Việt Nam - Fintech Challenge Vietnam”, dự kiến được tổ chức vào đầu năm 2026, với mục tiêu khuyến khích các tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân phát triển những giải pháp Fintech sáng tạo, ứng dụng dữ liệu và công nghệ mới, góp phần mở rộng và thúc đẩy sự phát triển của hệ sinh thái tài chính số quốc gia.