Kết luận Phiên họp thường kỳ Chính phủ vào sáng nay (6/12), Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu phải sửa chữa trên 34.000 căn nhà trước ngày 31/12/2025 và xây mới trên 1.600 căn nhà thì trước ngày 31/1/2026. Chính phủ đã thảo luận rất kỹ và Thủ tướng đã phân công nhiệm vụ cho tất cả các bộ, ngành, địa phương, các đoàn thể chính trị xã hội, kể cả các doanh nghiệp để có thể thực hiện được 2 mốc tiến độ này, Chánh Văn phòng, Người phát ngôn Bộ Xây dựng Nguyễn Trí Đức đã thông tin cho báo chí về vấn đề này.

Theo ông  Nguyễn Trí Đức, năm 2014, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 48/2014/QĐ-TTg về chính sách hỗ trợ hộ nghèo xây dựng nhà ở phòng, tránh bão, lụt khu vực miền Trung. Phạm vi áp dụng tại 13 tỉnh, thành phố khu vực Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung.

Sau đó, ngày 23/10/2014, Bộ Xây dựng ban hành Thông tư 16/2014/TT-BXD, trong đó Bộ yêu cầu các địa phương nghiên cứu thiết kế tối thiểu 3 mẫu nhà ở phòng, tránh bão, lụt điển hình, đảm bảo các tiêu chí tối thiểu về diện tích, chất lượng quy định, đảm bảo phòng, tránh được bão, lụt, tổ chức giới thiệu các mẫu thiết kế để người dân tham khảo, lựa chọn, không bắt buộc các hộ gia đình xây dựng theo thiết kế mẫu.

Ngoài thiết kế mẫu, các địa phương có hướng dẫn cụ thể đối với trường hợp cải tạo, nâng tầng làm sàn nhà phòng, tránh bão, lụt. Thực hiện quy định nêu trên, các địa phương đều thiết kế và công bố tối thiểu 3 mẫu, có địa phương đến 6-8 mẫu (Thừa Thiên Huế, Thanh Hóa). Các mẫu nhà ở này đều được đăng tải trên Cổng thông tin của Sở Xây dựng địa phương.

Đồng thời, Bộ Xây dựng nghiên cứu triển khai hệ thống mẫu thiết kế nhà ở an toàn phòng, chống thiên tai trong giai đoạn 2007-2023 và được công bố trên Cổng thông tin của Viện Kiến trúc Quốc gia gồm 176 mẫu có thể sử dụng ngay cho các địa phương, bao gồm các mẫu: Nhà điển hình vùng thiên tai (miền Trung và Tây Nam Bộ); nhà chịu gió bão, lũ quét, sạt lở; nhà nông thôn theo vùng miền; nhà thích ứng biến đổi khí hậu, nước biển dâng.

Các mẫu nhà nêu trên được xây dựng trên cơ sở nghiên cứu điều kiện tự nhiên, tập quán văn hoá, đặc điểm thiên tai tại khu vực chịu ảnh hưởng; bảo đảm tuân thủ các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật hiện hành đủ điều kiện áp dụng. Nhiều địa phương đã đưa các mẫu thiết kế này vào sử dụng như tài liệu tham khảo chính, phục vụ hướng dẫn thiết kế, cải tạo nhà ở và xây dựng các chương trình hỗ trợ nhà ở phòng tránh bão, lũ (Đắk Lắk, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Phú Yên trước sáp nhập).

Bên cạnh đó, đối với 6 địa phương (trước khi sáp nhập) bao gồm: Thanh Hóa, Quảng Bình, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Cà Mau tham gia Dự án Hợp phần 1 - Hỗ trợ xây nhà chống chịu bão, lụt thuộc Dự án "Tăng cường khả năng chống chịu với những tác động của biến đổi khí hậu cho các cộng đồng dễ bị tổn thương ven biển Việt Nam" do Quỹ Khí hậu xanh GCF thông qua Chương trình phát triển liên hợp quốc UNDP tài trợ lồng ghép kinh phí để bổ sung tính năng chống chịu bão cho các hộ nghèo thuộc diện được hỗ trợ của Quyết định số 48/2014/QĐ-TTg ngày 28/8/2014 của Thủ tướng Chính phủ.

Chánh Văn phòng, Người phát ngôn Bộ Xây dựng Nguyễn Trí Đức tại cuộc họp báo. Ảnh: Đức Minh.

Qua thực tế triển khai, những ngôi nhà theo các thiết kế mẫu nêu trên đều an toàn, chống chịu được bão lụt. Tuy nhiên, những năm gần đây, tình trạng bão, lũ, lụt đã xảy ra tại hầu hết các địa phương trên phạm vi cả nước với mức độ phức tạp và nguy hiểm hơn rất nhiều nên cần có những mẫu thiết kế nhà ở phòng, tránh bão lụt mới phù hợp với tình hình thực tế.

Do đó, Bộ Xây dựng đề nghị UBND các tỉnh chỉ đạo các Sở Xây dựng và cơ quan liên quan phối hợp Viện Kiến trúc Quốc gia (Bộ Xây dựng) rà soát đặc điểm địa hình từng vùng để vận dụng và lựa chọn áp dụng mẫu thiết kế theo hướng dẫn tại Công điện 234/CĐ-TTg ngày 30/11/2025 của Thủ tướng Chính phủ. Việc triển khai cần gắn chặt với quy hoạch xây dựng, quy hoạch nông thôn, quy hoạch vùng, bảo đảm an toàn lâu dài, không chỉ xử lý trước mắt.

"Nguồn vật tư như xi măng, sắt thép sẽ được ưu tiên huy động để đảm bảo tiến độ, từ các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, địa phương và cả hệ thống chính trị để thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công điện 234/CĐ-TTg, bảo đảm mọi người dân có nhà ở, vui xuân đón Tết Nguyên đán", ông Đức khẳng định.

Về quy hoạch, căn cứ quy hoạch tổng thể quốc gia, năm 2021, Bộ GTVT (nay là Bộ Xây dựng) đã triển khai tổ chức lập đồng bộ quy hoạch ngành quốc gia cho 5 lĩnh vực giao thông vận tải (đường bộ; hàng hải, đường thủy nội địa; đường sắt; hàng không) nhằm đảm bảo duy trì lợi thế của từng phương thức vận tải trong việc phát huy tối đa hiệu quả khai thác của toàn bộ hệ thống giao thông vận tải của cả nước. Kịch bản biến đổi khí hậu và nước biển dâng của Bộ Tài nguyên và Môi trường (trước đây) khi đó đã được cập nhật trong các quy hoạch.

Theo 5 quy hoạch được duyệt, khu vực miền Trung và Tây Nguyên được quy hoạch: (1) đối với đường bộ, 11 tuyến cao tốc với chiều dài gần 1.500 km, 24 tuyến quốc lộ chính yếu với chiều dài trên 4.400 km giúp kết nối các hành lang kinh tế quan trọng; (2) đối với hàng không, khu vực miền Trung và Tây Nguyên được quy hoạch 14 cảng hàng không; (3) đối với hàng hải, quy hoạch 14 cảng biển gồm 89 khu bến, bến cảng với 208 cầu cảng có tổng chiều dài 36.923 m; (4) đối với đường thủy nội địa, quy hoạch 27 tuyến vận tải thủy với chiều dài 1.263 km; (5) đối với đường sắt, có 1.332 km thuộc tuyến đường sắt Bắc - Nam.

Về đầu tư, quá trình đưa vào khai thác các dự án đầu tư xây dựng công trình giao thông đã phát huy hiệu quả cho thấy giải pháp kỹ thuật dựa trên đánh giá, phân tích những chuỗi số liệu thủy, hải văn và khí hậu thời gian về cơ bản là hợp lý, hầu hết các dự án có thời gian khai thác lâu dài đảm bảo tính bền vững của hệ thống kết cấu hạ tầng, phát huy hiệu quả đầu tư.

"Tuy nhiên, do những biến đổi dị thường của thời tiết, đặc biệt là khu vực miền Trung phải liên tiếp hứng chịu nhiều trận bão mạnh, mưa lớn, lũ gây ngập lụt nên cục bộ tại một số địa điểm đã xảy ra sự cố như một số đoạn đường bị ngập do đỉnh lũ cao vượt mốc lịch sử, hoặc sạt lở mái ta luy ảnh hưởng đến vận tải, công tác cứu hộ cứu nạn. Bộ Xây dựng đã chủ động thực hiện những nhiệm vụ cấp bách để khắc phục sự cố, kịp thời sửa chữa, khôi phục kết cấu hạ tầng để đảm bảo giao thông liên tục, thông suốt; đồng thời Bộ cũng tích cực chủ động phối hợp với các bộ, ngành, địa phương liên quan trong công tác cứu nạn, hỗ trợ người dân sớm trở lại cuộc sống bình thường sau thiên tai, góp phần đảm bảo an sinh xã hội", ông Đức cho biết thêm.