Nhà báo Huy Hào (thứ hai từ trái sang) nhận Giải A, Giải Búa liềm vàng năm 2021

Thực tế nghiệt ngã

Nhìn lại lịch sử phát triển của báo chí Việt Nam, có thể thấy, mỗi ấn phẩm ra đời đều gắn với một trào lưu chính trị, hoặc kinh tế. Báo Việt Nam Đầu tư nước ngoài - tiền thân của Báo Đầu tư được ra đời trong bối cảnh Việt Nam đang dồn sức thu hút đầu tư nước ngoài để tạo lực cho hành trình đổi mới. Ngày ấy, với tư cách là cơ quan của Ủy ban Nhà nước về Hợp tác và Đầu tư, với logo lạ mắt và quan trọng hơn, vào những năm của thập niên 90 thế kỷ trước, chữ “nước ngoài” đã tạo nên một vị thế rất “oách” trong con mắt của đồng nghiệp cũng như các cơ quan, doanh nghiệp và đặc biệt là các nhà đầu tư.

Cũng trong giai đoạn đó, trong làng báo kinh tế, Báo Đầu tư cùng các tờ báo kinh tế khác chạy đua tạo nên một cuộc chạy đưa sôi động về cung cấp thông tin đến độc giả. Sau hơn 20 năm “so găng”, bằng sự nỗ lực không ngừng nghỉ khi tham gia các vấn đề nóng và trọng yếu của nền kinh tế, vì thế, với sự xuất hiện trên khoang hạng C của các chuyến bay của Vietnam Airlines, tại các hội thảo quốc tế, cũng như nhiều hội nghị quan trọng của Chính phủ và các bộ, ngành… một cách lặng lẽ không hề ồn ào, Báo Đầu tư đã mặc nhiên được độc giả đánh giá là tờ báo có uy tín, trách nhiệm trong làng báo kinh tế Việt Nam.

Không chỉ có vậy, ngoài các ấn bản định kỳ bằng 2 thứ tiếng (Tiếng Việt và Tiếng Anh), các đặc san, chuyên san về bất động sản, M&A, ngân hàng, tài chính, chứng khoán… với nội dung khá hấp dẫn, với cách trình bày đẹp, sáng tạo thực sự là những ấn phẩm truyền thông nặng ký trong hoạt động kinh tế.

Tuy nhiên, sự tăng trưởng về doanh thu và phát hành trong nhiều năm liên tục không là bảo chứng cho sự phát triển lâu dài của ấn bản Đầu tư trước sự lớn mạnh thần tốc của các loại hình thông tin trong môi trường Internet. Vì thế, đã có rất nhiều nhà nghiên cứu đưa ra dự báo về số phận của loại hình báo in.

Những dự báo về “sự kết thúc của kỷ nguyên báo in” càng trở nên hiện thực khi tờ báo lừng danh thế giới Newsweek, sau gần 80 năm hoạt động đã phát hành ấn bản cuối cùng, với trang bìa là bức ảnh trụ sở chính của tờ báo này ở TP. New York (Mỹ) cùng thông điệp #lastprintissue (#ấn bản in cuối cùng). Trong đó, sự hiện diện của dấu # (một ký hiệu rất phổ biến trên mạng xã hội Twitter), theo bà Tina Brown, Tổng biên tập của tờ Newsweek chính là biểu trưng cho một tương lai toàn kỹ thuật số.

Tìm hướng đi cho báo in

Trên thế giới, theo số liệu của Liên minh Viễn thông thế giới (IUT), từ năm 2016, lượng người dùng Internet tăng trưởng với tốc độ bùng nổ khi một nửa dân số thế giới đã tiếp cận Internet. Đồng thời, những trang web được xem nhiều nhất thế giới hiện nay - theo một thống kê đã công bố của Hiệp hội Báo chí xuất bản thế giới (WAN-IFRA) - là các kênh tiếp nhận, tìm kiếm thông tin tổng hợp, mạng xã hội, giải trí và tương tác video, kênh thương mại điện tử.

Báo chí lúc nào và ở đâu dù được thể hiện bằng hình thức nào cũng phải làm thoả mãn được nhu cầu thông tin của công chúng. Hay nói cách khác, dù công nghệ có phát triển đến đâu thì “nội dung vẫn là vua”.

Khi những chiếc smartphone trở thành vật bất ly thân và cuộc đời trên mạng cũng phức tạp với đủ sắc màu như đời sống thực, thì công chúng báo chí không có nhu cầu bắt buộc phải tìm đến các nhà cung cấp truyền thống về mặt thông tin, như phát thanh phải nghe qua radio, truyền hình phải xem qua tivi hay đọc báo giấy. Tức là, kỷ nguyên kỹ thuật số đã làm thay đổi phương thức tiếp cận, hưởng thụ thông tin của công chúng.

Tại Việt Nam, trong xu thế chung và trước sự lớn mạnh của các tờ báo điện tử như VnExpress, Vietnamnet, Dân trí…, thì hầu hết các báo (in) đều theo xu hướng kết hợp báo in và báo điện tử, tùy theo chiến lược của từng tờ mà thể hiện vai trò chính - phụ của báo giấy truyền thống và báo điện tử, trong đó nhiều tờ chủ động giảm kỳ, giảm lượng in báo. Sự chuyển đổi trong hoạt động của các báo đã khiến trên đường phố Hà Nội, TP.HCM chỉ còn lác đác sạp bán báo. Với người dân, thay vì hàng sáng đầu giờ đi làm trước đây tranh thủ tạt qua hàng bán báo để mua mấy tờ báo quen thuộc, thì nay, khi giá thuê bao 3G, 4G không đáng kể so với thu nhập, trên tay họ, thậm chí kể cả trong khi dùng bữa, là những chiếc smartphone để truy cập facebook, nhắn tin và tất nhiên… là đọc báo!

Hẳn nhiên, không tách rời khỏi xu thế chung của cả thế giới và trong nước, không phải đợi tới lúc Newsweek phát hành ấn bản cuối cùng, Báo Đầu tư mới hành động!

Ngay từ năm 2007, Báo Đầu tư đã khai trương tờ báo điện tử Đầu tư Chứng khoán - Tinnhanhchungkhoan và năm 2009, tiếp tục khai trương và đưa vào hoạt động Báo điện tử Đầu tư - Baodautu.vn. Thậm chí, dù không duy trì bộ máy hoạt động chuyên biệt như sau này, nhưng từ lâu, Báo Việt Nam đầu tư nước ngoài (phiên bản tiếng Anh - Vietnam Investment Review) đã có website vir.com.vn để đưa các bài viết lên không gian mạng. Dù website trên không thể tạo tương tác với độc giả được như báo điện tử sau này, nhưng có thể khẳng định, Báo Đầu tư (phiên bản tiếng Anh) là tờ báo đầu tiên mà bạn đọc có thể đọc trên môi trường mạng.

Trở lại câu chuyện duy trì báo in, Báo Đầu tư đã có những hoạch định chính xác, đó là nâng cao chất lượng nội dung phù hợp với tiêu chí của báo in.

Cần phải nhắc lại rằng, một nguyên tắc quan trọng của báo chí cho tới giờ vẫn đúng trong kỷ nguyên số, đó là, báo chí lúc nào và ở đâu dù được thể hiện bằng hình thức nào (điện tử, in, báo hình, phát thanh…) cũng phải làm thoả mãn được nhu cầu thông tin của công chúng. Hay nói cách khác, dù công nghệ có phát triển đến đâu thì “nội dung vẫn là vua”.

Việc những loạt bài phân tích sâu mang tính dự báo cao, với dung lượng lên đến trên 10.000 chữ được chạy nhiều kỳ trên Báo Đầu tư đoạt được vị trí cao trong các giải thưởng danh giá như loạt bài 5 kỳ “Chặt vòi bạch tuộc biến của công thành của tư” của tác giả Ngô Sơn đoạt giải A Búa liềm vàng năm 2020; loạt bài “Chủ động tiến công chặt đứt gốc rễ tham những” của tác giả Huy Hào đoạt Giải A, Giải Búa liềm vàng năm 2021; loạt bài “Mưu sinh thời không bình thường” của nhóm tác giả Anh Hoa, Hồ Hạ đoạt giải B, Giải Báo chí quốc gia năm 2020; loạt bài “Xây dựng 5.000 km đường cao tốc - cuộc cách mạng về hạ tầng giao thông” của tác giả Anh Minh đoạt giải B, Giải Báo chí quốc gia năm 2021… cùng hàng loạt tác phẩm đoạt giải khác trong nhiều năm qua đã khiến ấn phẩm Đầu tư trở thành “khách quen” của các giải báo chí tầm cỡ.

Rõ ràng, với nội dung khá “nặng” đáp ứng phần nào nhu cầu nghiên cứu, phân tích cùng với dung lượng đồ sộ không thể đáp ứng hành vi “đọc lướt” của độc giả như trên báo điện tử, đây là nét khác biệt để tạo nên lợi thế của loại hình báo in.

Việc kiên định với tiêu chí “nội dung là vua”, nhưng đã phân định rõ phương thức tiến hành nội dung phù hợp với loại hình báo in đã cho thấy, thay vì phải trăn trở với câu hỏi “bao giờ là ngày tận thế của báo in”, Báo Đầu tư đã thực sự tìm ra câu trả lời thuyết phục

Những thành tích đó đã chứng tỏ tầm nhìn của Ban Lãnh đạo Báo Đầu tư. Nói về định hướng phát triển của Báo Đầu tư, Tổng biên tập Lê Trọng Minh đã nói: “Chúng ta sẽ phát triển xa hơn và rộng hơn, với mạng lưới độc giả lớn hơn nữa, cả trong và ngoài nước, theo nhiều kênh thông tin - cả báo viết và báo online và qua cả những kênh mới như talk show, hội thảo, diễn đàn.v.v...”. Từ ý kiến chỉ đạo của Tổng biên tập, những người làm ấn bản Đầu tư đã có thể hiểu rằng, các thể loại báo trong Cơ quan Báo Đầu tư sẽ khai thác và tận dụng lợi thế của loại hình khác để phối hợp tạo nên sức mạnh tổng hợp của một tổ hợp báo chí.

Giữ lại phong vị báo in trong môi trường số

Với nền tảng vững chắc về nội dung, đa dạng về lĩnh vực đề cập và quan trọng hơn là tầm nhìn của các thế hệ lãnh đạo, Báo Đầu tư nói chung và ấn phẩm Đầu tư nói riêng đã sẵn sàng nhập cuộc chơi một cách sòng phẳng. Nói vậy là bởi, ngoài việc nâng cao nội dung chuyên biệt phù hợp với báo in như trình bày ở trên, để giữ lại phong vị “lật từng trang báo” của báo in, nhưng lại được cách tân là trong môi trường số, Báo Đầu tư đã tìm ra hướng đi riêng cho các ấn phẩm. Thêm một hướng đi trong duy trì báo in là việc hợp tác với PressReader.

Với các ấn phẩm, cho tới nay, Báo Đầu tư là một trong những cơ quan đi đầu tại Việt Nam, bằng thế mạnh nội dung của mình đã tìm ra được lối thoát cho các ấn phẩm. Đó là, từ ngày 15/8/2022, ấn bản hàng tuần của Báo Đầu tư và VIR đã có mặt trong danh mục của PressReader - nền tảng phân phối báo kỹ thuật số với hơn 12 triệu người dùng hàng tháng.

Độc giả của Báo Đầu tư và VIR có thể truy cập vào báo trực tiếp trong ứng dụng, hoặc lưu ấn phẩm vào thiết bị điện tử cá nhân. Để tải xuống ứng dụng, độc giả truy cập App Store của Apple hoặc Google Play của Android và gõ vào thanh tìm kiếm: PressReader: News & Magazines.

Trong nền tảng kỹ thuật số của PressReader, độc giả có thể tìm kiếm bài viết theo chủ đề, lưu lại các số báo để đọc sau, hoặc lựa chọn giữa bố cục bản in gốc hoặc chế độ xem văn bản được tối ưu hóa.

Thông qua hợp tác này, hàng triệu hành khách đi máy bay, khách đi uống cà phê, khách nghỉ khách sạn và những độc giả khác sử dụng dịch vụ của PressReader có thể truy cập vào các phân tích kinh tế và kinh doanh hàng đầu của VIR mỗi tuần.

PressReader là nền tảng đọc báo lớn nhất hiện nay với hơn 7.000 ấn phẩm hàng đầu thế giới được xuất bản cùng ngày với ấn phẩm gốc. Ngoài ra, PressReader có hơn 14.000 đối tác kinh doanh tại 130 quốc gia.

Bên cạnh việc đăng ký để truy cập không giới hạn, độc giả còn có thể có được trải nghiệm miễn phí PressReader khi sử dụng dịch vụ của một trong những đối tác thương hiệu của PressReader, bao gồm Vietnam Airlines, British Airways, Cathay Pacific, Air Canada, khách sạn Marriott, Đại học Princeton hay Thư viện Công cộng New York...

Các ấn phẩm Đầu tư vẫn tận tụy đến tay những độc giả còn lưu luyến với thú vui giở các trang báo bên cốc cà phê mỗi sáng và hơn thế, với sự hỗ trợ của PressReader, thú vui đó vẫn tiếp tục được duy trì bằng những trang báo, nhưng được định dạng PDF trên các thiết bị điện tử và quan trọng hơn, sau khi down load, độc giả có thể đọc mà không cần môi trường mạng, hơn thế, người đọc có thể lưu giữ mãi mãi hoàn toàn không phụ thuộc vào chủ sở hữu các tờ báo điện tử.

Đến lúc này, với những nỗ lực đã thực hiện được và những cố gắng sẽ hoàn thành định hướng mới của Ban Lãnh đạo, có lẽ, câu hỏi “bao giờ là ngày tận thế của báo in” đã không còn ám ảnh với những người đang ngày đêm làm ra một ấn phẩm Đầu tư có chất lượng để phục vụ những độc giả thân thương của Báo.