Bổ sung thêm nhiều chính sách ưu đãi về đấu thầu  

Sáng 25/4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu; Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư; Luật Hải quan; Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu; Luật Đầu tư; Luật Đầu tư công; Luật Quản lý, sử dụng tài sản công (Luật sửa 7 luật).

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày tờ trình của Chính phủ về Luật sửa 7 luật.

Trình bày tờ trình về dự án Luật, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, mục đích của xây dựng dự án Luật là nhằm thể chế hóa đầy đủ các chủ trương, định hướng của Đảng, Nhà nước về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; Kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, khơi thông, sử dụng hiệu quả nguồn lực cho phát triển kinh tế, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; thúc đẩy tăng trưởng kinh tế…

Về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu, dự thảo Luật sửa đổi, hoàn thiện nội dung về chính sách ưu tiên, ưu đãi trong đấu thầu để hỗ trợ phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.

Thứ nhất, sửa đổi một số quy định nhằm bảo đảm quyền tự chủ, tự quyết định hoạt động lựa chọn nhà thầu của tổ chức, cá nhân chủ trì thực hiện nhiệm vụ khoa học, công nghệ.

Thứ hai, sửa đổi quy định về ưu đãi đối với doanh nghiệp đổi mới sáng tạo; tổ chức khoa học công nghệ; sản phẩm, dịch vụ công nghệ số theo hướng ưu tiên trong đánh giá về năng lực, kinh nghiệm, cộng điểm hoặc cộng tiền cho các đối tượng này.

Thứ ba, sửa đổi quy định về phương pháp đánh giá hồ sơ dự thầu đối với gói thầu có nội dung thuộc lĩnh vực công nghệ chiến lược, viễn thông nhằm bảo đảm chất lượng, hiệu quả của gói thầu.

Dự thảo cũng sửa đổi một số nội dung về hoạt động đấu thầu của doanh nghiệp nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập. Theo đó, dự thảo quy định Luật chỉ áp dụng Luật này đối với dự án của doanh nghiệp nhà nước có sử dụng trên 50% vốn ngân sách nhà nước trong tổng mức đầu tư của dự án. Đối với gói thầu thuộc dự án sử dụng dưới 50% vốn ngân sách và các dự án đầu tư khác, doanh nghiệp nhà nước tự quyết định việc lựa chọn nhà thầu trên cơ sở công khai, minh bạch, hiệu quả kinh tế và trách nhiệm giải trình. Dự thảo Luật cũng quy định cho phép đơn vị sự nghiệp công lập nhóm 1, nhóm 2 được tự quyết định việc lựa chọn nhà thầu khi thực hiện hoạt động đấu thầu không sử dụng ngân sách nhà nước nhằm nâng cao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các đơn vị này.

Ngoài ra, dự thảo Luật cũng bổ sung loạt quy định về đấu thầu trong nước, đấu thầu quốc tế để thúc đẩy chuyển giao công nghệ, tiếp cận công nghệ tiên tiến nước ngoài trong lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Mở rộng các trường hợp áp dụng hình thức chỉ định thầu và lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt đối với gói thầu, dự án cần bảo đảm lợi ích quốc gia hoặc có yêu cầu đặc thù về nghiên cứu, ứng dụng và phát triển khoa học, công nghệ, đáp ứng yêu cầu đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án lớn, quan trọng, cấp bách…

Cùng với đó, dự thảo Luật cũng cắt giảm, bãi bỏ nhiều thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian đấu thấu và tiếp tục sửa đổi quy định về chỉ định thầu, chào hàng cạnh tranh theo hướng Luật chỉ quy định nguyên tắc và giao Chính phủ quy định chi tiết về các hình thức này nhằm tạo cơ chế linh hoạt, chủ động, kịp thời để Chính phủ quy định các trường hợp chỉ định thầu trong trường hợp cần thiết nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án lớn, quan trọng, cấp bách.

Phó chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Kinh tế - Tài chính Lê Quang Mạnh trình bày báo cáo thẩm tra.

Trong báo cáo thẩm tra, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng, quy định trong dự thảo về việc thu hẹp phạm vi điều chỉnh, chỉ áp dụng đối với các dự án đầu tư sử dụng từ 50% vốn ngân sách nhà nước trở lên trong tổng mức đầu tư của doanh nghiệp nhà nước sẽ giúp tăng tính tự chủ, giải phóng nguồn lực cho doanh nghiệp nhà nước. Tuy vậy, Ủy ban đề nghị làm rõ cơ sở pháp lý, thực tiễn, tiêu chí xác định tỷ lệ 50% và đánh giá tác động chính sách. Bên cạnh đó, đây là thay đổi chính sách lớn, đề nghị Chính phủ báo cáo xin ý kiến của cấp có thẩm quyền trước khi trình Quốc hội xem xét, quyết định.   

Các nội dung về chỉ định thầu, chuyển nhiệm vụ của “bên mời thầu” trong lựa chọn nhà thầu sang chủ đầu tư và tổ chuyên gia, ưu đãi trong đấu thầu, cho phép chủ đầu tư được lựa chọn hình thức lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư, bổ sung “phương pháp đánh giá dựa trên kỹ thuật”, đấu thầu trong lĩnh vực khoa học công nghệ, đơn vị sự nghiệp công lập... được sửa đổi theo hướng tăng tự chủ, tinh giản thủ tục, quy trình, nhưng cần bảo đảm tính minh bạch, trách nhiệm giải trình và hiệu quả sử dụng vốn nhà nước.

Một số ý kiến đề nghị Chính phủ làm rõ nguyên tắc, tác động chính sách và hoàn thiện quy định chi tiết để bảo đảm hiệu quả thực thi và tránh tiêu cực phát sinh trong đấu thầu.

Cho phép cá nhân được tham gia dự án PPP

Về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (luật PPP), dự thảo cũng bổ sung loạt quy định về chính sách hỗ trợ, ưu đãi, bảo đảm của Nhà nước đối với dự án PPP theo hướng:  Bổ sung quy định cho phép cá nhân được là nhà đầu tư được tham gia dự án PPP; Cho phép áp dụng hợp đồng BOT đối với dự án nâng cấp, mở rộng công trình; Bổ sung trường hợp chấm dứt hợp đồng trước thời hạn dự án PPP khi thương mại hoá sản phẩm khoa học, công nghệ không hiệu quả; Sửa đổi cơ chế bảo đảm đầu tư theo hướng giao Chính phủ quy định chi tiết các điều kiện áp dụng để bảo đảm linh hoạt, phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ.

Mở rộng các trường hợp chỉ định nhà đầu tư và lựa chọn nhà đầu tư, bổ sung trường hợp chỉ định đối với nhà đầu tư đề xuất dự án sở hữu công nghệ chiến lược; nhà đầu tư có cam kết tài chính; áp dụng hình thức lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt đối với dự án khoa học công nghệ.

Đồng thời, sửa đổi, bổ sung quy định về tiêu chuẩn đánh giá hồ sơ dự thầu theo hướng: Không yêu cầu nhà đầu tư có kinh nghiệm thực hiện dự án tương tự mà chỉ cần chứng minh khả năng thu xếp vốn để mở rộng cơ hội tham dự thầu cho các nhà đầu tư, đặc biệt là doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo. Đối với trường hợp chỉ định nhà đầu tư đề xuất dự án, chỉ yêu cầu nhà đầu tư đáp ứng năng lực tài chính và có phương án tài chính khả thi.

Dự thảo cũng cắt bỏ nhiều thủ tục hành chính và đẩy mạnh phân cấp, phân quyền với các dự án PPP. Cụ thể, bãi bỏ thủ tục thành lập Hội đồng thẩm định, thành lập doanh nghiệp dự án PPP đối với một số nhóm dự án nhằm rút ngắn thời gian chuẩn bị đầu tư. Lược bỏ một số nội dung của hợp đồng dự án PPP để phù hợp với tính chất đặc thù của các dự án khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Đồng thời, giản lược quy trình thực hiện dự án PPP theo từng nhóm dự án; quy định quy trình riêng đối với dự án PPP thuộc lĩnh vực khoa học, công nghệ. Đơn giản hoá nội dung báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, báo cáo nghiên cứu khả thi, báo cáo thẩm định dự án PPP…

Trong báo cáo thẩm tra, Báo cáo thẩm tra, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng, nên thận trọng với việc cho cá nhân tham gia dự án PPP và phải làm rõ cơ sở pháp lý, cơ sở thực tiễn và đánh giá tác động đầy đủ về tính khả thi trong việc kiểm soát trách nhiệm pháp lý, nghĩa vụ tài chính và năng lực triển khai dự án của cá nhân trong mô hình PPP.    

Mở rộng ưu đãi đầu tư, miễn thuế, ưu tiên hải quan với lĩnh vực công nghệ

Đối với lĩnh vực hải quan, dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hải quan đã bổ sung quy định về điều kiện áp dụng và chế độ ưu tiên đối với doanh nghiệp công nghiệp bán dẫn, doanh nghiệp công nghệ. Bổ sung một điều mới quy định về thủ tục hải quan cho hoạt động xuất khẩu tại chỗ và giao Bộ Tài chính quy định chi tiết điều này.

Dự thảo sửa đổi, bổ sung Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu cũng mở rộng phạm vi miễn thuế nhập khẩu đối với hàng hóa nhập khẩu để phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số như máy móc, thiết bị, phụ tùng vất tư chuyên dùng sử dụng trực tiếp cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; Hàng hóa nhập khẩu để tạo tài sản cố định của dự án đầu tư để phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; Nguyên liệu, vật tư, linh kiện nhập khẩu để sản xuất của tổ chức khoa học, công nghệ, tổ chức đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; Hàng hóa nhập khẩu là nguyên liệu, vật tư, linh kiện trong nước chưa sản xuất được phục vụ trực tiếp cho hoạt động sản xuất sản phẩm công nghệ số.

Dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư cũng bổ sung loạt danh mục ngành, nghề ưu đãi đầu tư đối với “đầu tư xây dựng hạ tầng trung tâm dữ liệu lớn, hạ tầng điện toán đám mây, hạ tầng di động từ 5G trở lên và hạ tầng số khác trong lĩnh vực công nghệ chiến lược theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ...”. Bổ sung khu công nghệ số tập trung vào địa bàn ưu đãi đầu tư. Bổ sung quy định về ưu đãi, hỗ trợ đầu tư đặc biệt đối với các dự án đầu tư trong các lĩnh vực ưu đãi đầu tư về công nghệ chiến lược...   

Đối với đề xuất của Chính phủ về mở rộng diện đối tượng được miễn thuế nhập khẩu (sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu), Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng, điều này cần thiết nhằm thể hiện các chính sách ưu đãi vượt trội đối với khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Tuy nhiên, cần cân nhắc kỹ việc cho phép miễn thuế đối với tất cả các hàng hóa nhập khẩu, kể cả loại trong nước đã sản xuất được vì ảnh hưởng tới chính sách khuyến khích sử dụng hàng trong nước, làm giảm tính cạnh tranh của các sản phẩm trong nước so với các sản phẩm nhập khẩu.