10 vấn đề then chốt, thách thức

Cùng với việc chỉ ra những mặt được và cả những tồn tại, hạn chế trong công tác tham mưu, chiến lược và rút ra 5 bài học kinh nghiệm trong công tác quản lý, điều hành, phát biểu tại Hội nghị Tổng kết công tác năm 2023 và triển khai nhiệm vụ năm 2024, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đã chỉ ra 10 vấn đề then chốt, thách thức với toàn ngành.

Theo Bộ trưởng, năm 2024 chính là năm có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, khi cả nước bước vào giai đoạn nước rút trong thực hiện Kế hoạch 5 năm 2021-2025; chuẩn bị nền tảng để đón nhận thời cơ, vận hội mới cho bước ngoặt của đất nước và tổ chức tổng kết, đánh giá, xác định phương hướng, nhiệm vụ phát triển 5 năm 2026-2030.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Trong khó khăn luôn có cơ hội (Ảnh: Đức Thanh)

Trong khi đó, bối cảnh, tình hình thế giới năm 2024 và trong những năm tới của Chiến lược 10 năm, Kế hoạch 5 năm dự biến tiếp tục biến động phức tạp, khó lường; khó khăn, thách thức nhiều hơn thuận lợi, cơ hội.

Vì thế, trong công tác tham mưu, Bộ Kế hoạch - Đầu tư và toàn ngành phải tiếp tục củng cố và phát huy tầm nhìn chiến lược về phát triển, tư duy của đổi mới và cải cách mới, phù hợp với bối cảnh mới của thế giới, đất nước, từng ngành, lĩnh vực và từng địa phương.

“Đây là yếu tố căn bản, gốc rễ của mọi chính sách để củng cố và khơi thông nội lực, tranh thủ ngoại lực nhằm giúp chúng ta có thể đi nhanh hơn và bền vững hơn”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.

Theo Bộ trưởng, tăng trưởng kinh tế năm 2023 mặc dù rất tích cực, nhưng là năm thứ 3 liên tiếp đạt dưới mục tiêu bình quân chung Kế hoạch 5 năm (6,5-7%) và Chiến lược 10 năm (khoảng 7%); GDP bình quân đầu người năm 2023 chỉ đạt 4.284 USD, cách khá xa mục tiêu đến năm 2025 đạt khoảng 4.700-5.000 USD.

“Đạt mục tiêu tăng trưởng 5 năm là nhiệm vụ vô cùng khó khăn. Cùng với đó, là nguy cơ tụt hậu, rơi vào bẫy thu nhập trung bình còn lớn, thách thức già hóa dân số, không tận dụng hết thời cơ ‘dân số vàng’ như Đại hội Đảng XIII đã chỉ ra, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế thế giới có nhiều khó khăn, thách thức, chứa đựng nhiều yếu tố bất định, khó lường”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.

Không chỉ vậy, các thách thức khác còn là tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước còn chậm, chưa theo kịp yêu cầu đặt ra của xu hướng phát triển toàn cầu, không hoàn thành mục tiêu của Đại hội Đảng XII là trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại đến năm 2020; dư địa nguồn lực trong nền kinh tế còn nhiều, nhưng chưa được khai thác và sử dụng hiệu quả, nhất là nguồn lực tư nhân.

Cùng với đó, doanh nghiệp nhà nước chưa khẳng định được vị trí, vai trò chủ đạo, sứ mệnh dẫn dắt, tiên phong trong những lĩnh vực then chốt, thiết yếu của nền kinh tế; phát triển doanh nghiệp nội địa, doanh nghiệp dân tộc, tổ chức kinh tế hợp tác còn nhiều thách thức, nhất là việc thực hiện mục tiêu phấn đấu đến năm 2030, cả nước có ít nhất 2 triệu doanh nghiệp, còn thiếu các tập đoàn kinh tế tư nhân lớn, tiềm lực mạnh, có khả năng cạnh tranh khu vực và quốc tế.

“ Đầu tư nước ngoài trong tình hình mới cũng còn nhiều vấn đề cần giải quyết, nhất là việc vận dụng, triển khai thực hiện hiệu quả cao nhất Nghị quyết số 50-NQ/TW của Bộ Chính trị, nhất là trước những thay đổi của bối cảnh toàn cầu và khu vực, cạnh tranh chiến lược nước lớn, xu hướng dịch chuyển dòng vốn đầu tư toàn cầu”, Bộ trưởng nói và cho biết, trong nhiều năm qua, Việt Nam là điểm sáng toàn cầu trong thu hút đầu tư nước ngoài, nhưng liên kết giữa khu vực đầu tư nước ngoài và doanh nghiệp trong nước còn yếu, thiếu gắn kết, chưa thúc đẩy mạnh mẽ chuyển giao công nghệ và cải thiện vị trí trong các chuỗi giá trị toàn cầu.

Đáng nói, theo Bộ trưởng, đó là quản trị quốc gia là vấn đề rất quan trọng nhưng chưa theo kịp xu hướng biến đổi nhanh của thế giới; việc phân cấp, phân quyền và công tác phối hợp trong một số lĩnh vực và thúc đẩy liên kết vùng còn vướng mắc, nhất là đối với những vấn đề thể chế mới phát sinh.

Cùng với đó, thể chế phát triển các loại thị trường chưa theo yêu cầu, sự vận động nhanh, đa dạng của xu thế phát triển; khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo chưa thực sự trở thành động lực chủ yếu cho phát triển nhanh và bền vững…

“Hội tụ trí tuệ - Hướng tới tương lai”

Tình hình là khó khăn. Nhưng Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, trong khó khăn luôn có cơ hội, nếu biết chớp thời cơ, thì thách thức có thể trở thành động lực cho sự phát triển của đất nước trong tình hình mới. Và điều này, cần sự kết tinh sức sáng tạo, sức mạnh đoàn kết, sự nỗ lực phấn đấu bền bỉ, liên tục của cả hệ thống chính trị.

“Chính vì thế, toàn ngành xác định phương châm ‘Hội tụ trí tuệ - Hướng tới tương lai’, không chỉ thụ động nghiên cứu, tìm phương án ứng phó, mà phải chủ động nắm bắt thời cuộc, nhanh nhạy, linh hoạt và bản lĩnh để tranh thủ cơ hội phát triển, tìm ra hướng đi mới, động lực mới để hiện thực hóa khát vọng phát triển đến năm 2030 và năm 2045 Đại hội Đảng XIII đã đặt ra”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.

Toàn cảnh Hội nghị Tổng kết năm 2023, triển khai nhiệm vụ năm 2024 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư (Ảnh: Đức Thanh)

Nhận thức sâu sắc về vai trò, sứ mệnh và nhiệm vụ của mình trong công tác nghiên cứu, tham mưu chiến lược cho Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về các chủ trương, chính sách, giải pháp chỉ đạo điều hành nhằm giữ vững và phát huy các thành quả đạt được, làm cơ sở để tiếp tục phục hồi và phát triển nền kinh tế nhanh hơn, hiệu quả hơn, Bộ trưởng đã kêu gọi toàn ngành “nỗ lực hơn nữa, đổi mới hơn nữa, trí tuệ và bản lĩnh hơn nữa để hoàn thành các mục tiêu đã đề ra, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong tình hình mới”.

Theo Bộ trưởng, sau hội nghị hôm nay, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ ban hành chỉ thị triển khai thực hiện Nghị quyết số 01/NQ-CP và 02/NQ-CP của Chính phủ. Còn tại Hội nghị, Bộ trưởng đã nhấn mạnh một số trọng tâm công việc chủ yếu của toàn ngành trong năm 2024.

Thứ nhất, thực hiện tốt nhiệm vụ tổng hợp, tham mưu với Đảng, Nhà nước về tổng kết 40 năm Đổi mới và chuẩn bị cho Đại hội Đảng các cấp tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc, xác định phương hướng, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2026-2030.

Trong đó, cần tập trung nghiên cứu, làm rõ vị thế, tầm vóc mới của nước ta sau những thành tựu đối ngoại lịch sử trong năm 2023; thời cơ, cơ hội, thuận lợi mới và yêu cầu đặt ra để phát triển nền kinh tế nước ta “cạnh tranh, sáng tạo, tự chủ và hội nhập, phát triển nhanh và bền vững trên cơ sở khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số” đến năm 2030.

Thứ hai, tập trung triển khai ngay Nghị quyết số 01/NQ-CP và 02/NQ-CP của Chính phủ với tinh thần chủ động, sáng tạo, đổi mới, linh hoạt và hành động quyết liệt, hiệu quả hơn nữa, đặt mục tiêu phấn đấu hoàn thành hoặc hoàn thành cao hơn mục tiêu của Kế hoạch năm 2024 đã đề ra để tạo tiền đề phát triển cho năm 2025 và cho cả giai đoạn phát triển 2021-2025.

Thứ ba, tập trung đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, phấn đấu giải ngân vốn đầu tư công năm 2024 đạt trên 95% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao; tiếp tục đưa vốn đầu tư công là vốn mồi để thu hút đầu tư của các thành phần kinh tế.

Thứ tư, nâng cao năng lực phân tích, dự báo và thống kê, đáp ứng tốt hơn nữa yêu cầu về tính kịp thời, chính xác và chất lượng công tác tham mưu, điều hành kinh tế vĩ mô. Mục tiêu nhất quán là ưu tiên, thúc đẩy mạnh mẽ tăng trưởng gắn với củng cố, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế.

Thứ năm, hoàn thành và trình phê duyệt 5 quy hoạch vùng còn lại trong nửa đầu năm 2024; tham mưu, tổ chức triển khai kịp thời, hiệu quả các quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh đã ban hành, tạo động lực, không gian phát triển mới cho cả nước, vùng và tỉnh.

Thứ sáu, tăng cường hoạt động của các hội đồng điều phối vùng để thúc đẩy liên kết vùng, phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế của từng vùng, từng địa phương, giải quyết các vấn đề có tính vùng và tạo ra các động lực và cực tăng trưởng mới cho đất nước.

Thứ bảy, nắm bắt phản ánh của doanh nghiệp, tham mưu, đề xuất tháo gỡ khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp, dự án đầu tư, cắt giảm điều kiện kinh doanh, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh. Hỗ trợ phát triển doanh nghiệp lớn, đầu đàn, doanh nghiệp tư nhân vươn ra thế giới, đầu tư ra nước ngoài.

"Năm 2024, đầu tư tư nhân dự báo tiếp tục khó khăn, đầu tư công tiếp tục là động lực quan trọng cho tăng trưởng, hỗ trợ phát triển nhiều ngành, lĩnh vực. Bộ và toàn ngành cần tiếp tục tập trung tham mưu chỉ đạo, đôn đốc và hướng dẫn các bộ, ngành, địa phương tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, kiên quyết điều chuyển vốn từ các dự án chậm tiến độ sang các dự án có khả năng thực hiện nhưng thiếu vốn, hạn chế tối đa việc kéo dài", Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.

Thứ tám, tập trung nghiên cứu, xây dựng Đề án Trung tâm tài chính khu vực và quốc tế tại Việt Nam, Nghị định về thành lập, quản lý và sử dụng Quỹ hỗ trợ đầu tư. Mục tiêu là để tận dụng xu hướng dịch chuyển dòng vốn đầu tư toàn cầu, đón đầu dòng vốn đầu tư trực tiếp và gián tiếp từ các nhà đầu tư nước ngoài, nhất là các tập đoàn đa quốc gia, nhà đầu tư chiến lược trong các ngành, lĩnh vực ưu tiên phát triển.

Thứ chín, phát huy tối đa hiệu quả của Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia, cả các trung tâm ở các vùng, địa phương, góp phần thúc đẩy xây dựng, phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp sáng tạo trong nước; xác định và tập trung vào một số ngành, lĩnh vực mà Việt Nam có lợi thế, có thể tận dụng, đi tắt đón đầu cùng xu thế phát triển của thế giới; hỗ trợ chuyển đổi số cho doanh nghiệp trong nước.

Và thứ mười, thúc đẩy mạnh mẽ chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng; xây dựng và hoàn thiện hơn nữa các thể chế, chính sách để cụ thể hóa các mô hình kinh tế mới như kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế ban đêm, kinh tế chia sẻ…, cũng như các xu thế phát triển về đổi mới sáng tạo, năng lượng tái tạo…

Đồng thời, hoàn thiện đề án đào tạo nhân lực cho ngành chíp, bán dẫn để sẵn sàng, chuẩn bị đón nhận những cơ hội, dự án phát triển ngành bán dẫn… Mục tiêu chiến lược là xanh hóa nền kinh tế, nâng cao năng lực nội tại, tính tự chủ, khả năng cạnh tranh của nền kinh tế.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ giữ vững ngọn cờ cải cách (Ảnh: Đức Thanh)

Chỉ ra những nhiệm vụ trọng tâm, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cũng nhắn nhủ các cán bộ, nhân viên toàn ngành rằng, khi đã vững về pháp luật, thông về đường lối, chủ trương, định hướng đúng đắn, với một tâm sáng, bầu nhiệt huyết thì “chúng ta có thể làm được mọi việc, vì lợi ích của quốc gia, dân tộc, vì sự phát triển, thịnh vượng của đất nước”.

Theo Bộ trưởng, trong bối cảnh, tình hình mới, trước thời khắc mới của đất nước, toàn ngành Kế hoạch - Đầu tư và Thống kê phải bám sát tình hình, diễn biến mới, tập trung đánh giá kết quả, rút ra bài học kinh nghiệm để chuẩn bị xây dựng Nghị quyết Đại hội các cấp trong giai đoạn tới, làm tốt công tác tham mưu cho Đảng, Nhà nước và các địa phương trong giai đoạn phát triển tới, phấn đấu đạt mục tiêu Đại hội Đảng XIII đặt ra.

“Nhiệm vụ là thách thức, nhưng với tinh thần quyết tâm, không gì là không thể, với một tâm sáng và một trái tim lửa, cùng khát vọng vươn lên, kế thừa kết quả, thành tựu đạt được, chúng ta hoàn toàn tin tưởng, tự tin để cùng nhau phấn đấu nỗ lực, chăm chỉ mỗi ngày, nắm chặt tay, mạnh mẽ để tiến về phía trước, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, xứng đáng với sự tin tưởng của Đảng, Nhà nước và Thủ tướng Chính phủ cùng nhau viết lên trang sử vẻ vang mới về phát triển đất nước và ngành Kế hoạch - Đầu tư chúng ta”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.