TIN LIÊN QUAN
	Tăng thuế 'khủng' với bia, rượu, thuốc lá
	“Cơ hội vàng” để Việt Nam tăng thuế thuốc lá
	Chất độc trong thuốc lá JET và HERO nhập lậu cao bất thường
	Thuế cao khó chặn thuốc lá lậu

Buôn lậu thuốc lá: liều lĩnh, số lượng lớn

Báo cáo của Ban Chỉ đạo quốc gia phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (Ban 389) tỉnh Quảng Ninh tới Ban chỉ đạo 389 Quốc gia về hoạt động quý III/2014 vừa cho hay, tình hình nhập lậu thuốc lá điếu tại khu vực biên giới ở Móng Cái tiếp tục có những diễn biến phức tạp. Bên cạnh các vụ nhập lậu thuốc lá nhỏ, lẻ dưới 1.500 bao như thời gian trước đây, đã xuất hiện các vụ nhập lậu với quy mô lớn, thủ đoạn tinh vi, các đối tượng cử người cảnh giới, khi phát hiện lực lượng chức năng thì báo động, bỏ chạy.

Nhưng không chỉ có ở Quảng Ninh, tại các tỉnh Tây Nam, tình hình buôn lậu thuốc lá vẫn diễn ra hết sức phức tạp.

Ông Phạm Kiếm Nghiệp, Tổng thư ký Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam (VTA) cho hay, Việt Nam có khoảng 3.730 km đường biên giới qua 24 tỉnh, tiếp giáp 3 nước Trung Quốc, Lào và Campuchia với nhiều đường mòn và lối mở. Các đối tượng vận chuyển thuốc lá điếu nhập lậu phần lớn là cư dân biên giới. Lực lượng bộ đội biên phòng, hải quan, công an và các lực lượng chức năng tại khu vực biên giới cửa khẩu còn mỏng, thiếu kinh phí và phương tiện trong khi các phương thức, thủ đoạn của các đối tượng buôn lậu thuốc lá ngày càng tinh vi và sử dụng phương tiện kỹ thuật ngày càng hiện đại gây khó khăn cho công tác kiểm tra, kiểm soát.

Trên thực tế, từ đầu năm 2014, khi mà các doanh nghiệp sản xuất thuốc lá trong nước tuân thủ nghiêm túc quy định in cảnh báo sức khỏe bằng hình ảnh chiếm 50%; đóng góp vào Quỹ phòng, chống tác hại của thuốc lá cũng như tiếp tục được kiểm soát, cấp phép toàn diện hay cấm quảng cáo và khuyến mại dưới mọi hình thức như bấy lâu nay thì ở phía đối lập, thuốc lá lậu đã có sự gia tăng hiện diện tại thị trường nội địa.

Số thuốc lá nhập lậu năm 2013 là 21,9 tỷ điếu, chiếm 20,7% thị phần; 9 tháng đầu năm 2014, theo khảo sát của AC Nielsen, thuốc lá lậu đã tăng lên chiếm 30-40% thị phần. VTA cho hay, nếu như trước đây thuốc lá lậu xuất hiện chủ yếu ở các tỉnh miền Tây Nam Bộ, hiện nay đã xuất hiện thêm và lan tràn ở hầu hết các tỉnh miền Trung, miền Bắc và trên phạm vi toàn quốc.

“Trước thuốc lá lậu chủ yếu là JET và HERO (giá khoảng 14.000đ) nhưng mới đây xuất hiện nhiều loại thuốc lá lậu giá rẻ, chất lượng kém như League, Luxury, Cambo, Ram, Rainson (giá từ 2.700 đồng – 4.000 đồng/bao), Mine, Gem (4.000 đồng), Golden Deer (9.000 đồng), Pin, Jun (9.500 đồng).

	Thuốc lá lậu có thể mua được dễ dàng ở chợ Châu Đốc (An Giang)

Năm 2013, thuốc lá nhập lậu gây thất thu ngân sách nhà nước 6.500 tỷ đồng. Với tốc độ tăng trưởng thuốc lá lậu như hiện nay thì năm 2014, ngân sách có thể tiếp tục thất thu hơn 8.000 tỷ đồng. Trong khi đó, Việt Nam cũng được xem thị trường tiêu thụ thuốc lá lậu lớn thứ 2 trong số 11 quốc gia châu Á được khảo sát.

Ông Nguyễn Đức Kiên, Phó chủ tịch Ủy ban Kinh tế Quốc hội - từng có thời gian làm Phó chủ tịch tỉnh Sóc Trăng, khi góp ý về dự thảo Luật thuế TTĐB hồi tháng 7/2014 cũng thẳng thắn cho hay, đến mùa nước nổi ở các tỉnh miền Tây, chuyện có những vợ bí thư xã, vợ công an xã cũng đi mang thuốc lá lậu để tăng thêm thu nhập là có thật. Bởi vậy khi thuốc lá lậu đã chiếm tới 20% thị phần thì phải có bộ máy phù hợp để ngăn chặn hiệu quả hơn.

Có mặt tại thành phố Châu Đốc (An Giang), nơi giáp ranh với Campuchia, phóng viên Báo Đầu tư điện tử - Baodautu.vn cũng đã chứng kiến sự sôi động của buôn lậu thuốc lá trước khi tiến sâu vào thị trường nội địa.

Ông Lê Văn Quang, Đội phó Đội kiểm soát hải quan tỉnh An Giang cho hay, đội có trụ sở đặt ở phường Vĩnh Ngươn, nơi cách Gò Tà Mâu (Campuchia) vài cánh đồng cho hay, trụ sở hải quan được các đối tượng buôn lậu canh 24/24 giờ, 4 tiếng đổi người/lần, bất kể động tĩnh nào của lực lượng hải quan tại đây đều được các đối tượng buôn lậu nắm rõ. “Quyết tâm cao nhưng vẫn không thể đủ sức làm hết”, ông Quang thừa nhận và cho biết, các đối tượng buôn lậu và cảnh giới đều dùng các xe máy cũ có giá trị không cao, sẵn sàng vứt bỏ, đâm va, bỏ chạy với tốc độ cao và tạo ra những rủi ro rất lớn cho các lực lượng chức năng trong quá trình truy đuổi cũng như người dân xung quanh.

	Thuốc lá lậu bị bắt giữ

Khi được lực lượng chức năng đưa tới khu tái định cư ấp 3 Vĩnh Ngươn, nơi chỉ cần băng đồng chưa tới 10 phút là tới Gò Tà Mâu - một điểm tập kết thuốc lá lậu trước khi vào Việt Nam, các phóng viên cũng đồng thời được một đối tượng đi xe máy theo từng bước đi, bước dừng và chỉ  chịu “chia tay” khi xe ô tô hướng về Long Xuyên.

Trước đó, phóng viên Báo Đầu tư điện tử - Baodautu.vn cũng đã được chứng kiến những tốp 3-5 chiếc xe máy cũ với tiếng rít bô riêng biệt trên con đường xuyên ra từ ấp 3 Vĩnh Ngươn hướng về Châu Đốc, mang theo những bọc nylon đen, trắng vuông vắn, lấp ló hình ảnh quen thuộc vẫn thấy trên các tút thuốc Jet và Hero. Trong khi các đối tượng ngang nhiên chở thuốc lá lậu chạy trên đường thì những nhà báo cũng được dặn “không công khai giơ bất cứ máy ảnh hay thiết bị ghi hình lên nếu muốn an toàn”.

	Những chiếc xe máy có tiếng rít bô đặc biệt chở theo thuốc lá lậu trên đường phố Châu Đốc

Lộ trình phù hợp

Hiện nay, ngành thuốc lá Việt Nam đang đóng góp cho ngân sách trên 20.000 tỷ đồng và giải quyết việc làm cho hàng triệu lao động trong ngành. Số đóng góp cho ngân sách này cũng tương đương mức nộp của 18 tỉnh nghèo nhất hiện nay.

Bởi vậy, đánh giá đúng thực tế buôn lậu thuốc lá, có các giải pháp quyết liệt chống thuốc lá lậu song song với quản lý chặt chẽ các doanh nghiệp sản xuất thuốc lá đang hoạt động hợp pháp ở trong nước đòi hỏi bài toán tổng thể chứ không chỉ đơn thuần thông qua việc tăng thuế.

Ông Vũ Văn Cường, Chủ tịch VTA, trong một kiến nghị gửi tới Đoàn đại biểu Quốc hội TP HCM – nơi có nhiều trụ sở của các doanh nghiệp thuốc lá được cơ quan chức năng cấp phép hoạt động cho hay, VTA đồng tình với chủ trương áp dụng các biện pháp về thuế để tăng thu cho ngân sách nhà nước và giảm tiêu dùng thuốc lá, giảm tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe cộng đồng. Tuy nhiên, để luật phát huy tác dụng và đi vào cuộc sống một cách tích cực, cần cân nhắc thận trọng và tính toán một cách toàn diện tất cả các yếu tố tác động, cả tích cực và tiêu cực. Điều này cũng để đảm bảo tăng thuế là có hiệu quả, tránh những tác động ngược, vừa không đạt được mục tiêu tăng ngân sách, vừa không giảm tiêu dùng thuốc lá, tạo thêm khó khăn cho doanh nghiệp nhà nước và cuối cùng chỉ buôn lậu thuốc lá được hưởng lợi.

Năm 2014, thực hiện nghiêm túc việc in cảnh báo sức khỏe bằng hình ảnh 50% trong khi  buôn lậu thuốc lá tăng mạnh cả về số lượng, chủng loại và địa bàn nên sản lượng và nộp ngân sách của ngành sẽ giảm tới 4.000 tỷ đồng (gần 20%).

“Hoạt động trong điều kiện khắt khe và phải cạnh tranh với thuốc lá lậu chưa có lời giải nhưng các doanh nghiệp trong ngành vẫn tuân thủ nghiêm các quy định của Luật Phòng chống tác hại thuốc lá. Vì thế nếu tăng thuế tiêu thụ đặc biệt thuốc lá vào thời điểm này sẽ vô tình tạo “cú hích” cho buôn lậu càng phát triển, bởi lợi thế nhiều mặt. Thực tế cũng đã chứng minh tiêu thụ thuốc lá không giảm, ngược lại vẫn tăng do thuốc lá lậu trốn thuế, giá rẻ, không in cảnh báo và không kiểm soát được chất lượng”, ông Cường nói.

Với thực tế, thuốc lá lậu trốn được thuế TTĐB 65%, thuế giá trị gia tăng 10%, thuế nhập khẩu 135%, chuyện cạnh tranh về giá ở cùng chủng loại, cùng phân khúc với các doanh nghiệp nghiêm túc chấp hành quy định của pháp luật là điều không dễ dàng hoặc chỉ tạo ra siêu lợi nhuận cho các đối tượng buôn lậu thuốc lá.

Đó là chưa kể thuốc lá nhập lậu rất nguy hại đến sức khỏe cộng đồng do không kiểm soát được chất lượng sản phẩm, không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Theo kết quả phân tích của Viện Kinh tế kỹ thuật Thuốc lá, trong thuốc lá lậu có một số độc tố cấm sử dụng, hàm lượng Tar, Nicotine vượt mức cho phép nhiều.

Với thực tế này, nếu chỉ dùng giải pháp tăng thuế TTĐB để hạn chế người sử dụng thì việc người sử dụng chuyển sang dùng thuốc lá lậu, có giá thấp hơn, không phải in cảnh báo sức khỏe bằng hình ảnh sẽ làm giảm tổng thu ngân sách, trong khi lượng người hút thuốc vẫn không giảm.

Bắt 36 tấn lá thuốc lá từ Trung Quốc vào Việt Nam 36 tấn lá thuốc lá Trung Quốc được các đầu nậu chất đầy trên 2 xe tải tuồn theo cung đường từ Trà Lĩnh (Cao Bằng) về Hà Nội. Tuy nhiên, đường dây này đã lọt vào tầm ngắm của Cơ quan Cảnh sát điều tra C46 Bộ Công an.

Thuốc lá JET, HERO, ESSE nhập lậu nhiều nhất vào Việt Nam Theo Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, mỗi năm Nhà nước thất thu tới 4.200 tỷ đồng vì thuốc lá nhập lậu.

Thanh Hương