Tối 22/4 vừa qua, TP. Cẩm Phả (Quảng Ninh) đã tổ chức lễ kỷ niệm 60 năm ngày giải phóng khu mỏ (22/4/1955 - 22/4/2015) và công bố quyết định nâng cấp đô thị từ loại III lên loại II. Sự kiện này đánh dấu một chặng đường phát triển mới của thành phố trẻ, nhưng có lịch sử đấu tranh cách mạng vẻ vang và anh hùng.

Chặng đường vẻ vang

Nhắc đến Cẩm Phả là nhắc đến vùng than, nơi được coi là cái nôi nuôi dưỡng và phát huy truyền thống cách mạng của giai cấp công nhân Việt Nam. Ngược dòng lịch sử, nhớ lại những ngày tháng gian khổ và đen tối dưới ách thống trị của Thực dân Pháp, người công nhân mỏ thường xuyên bị đánh đập, cúp công, cúp lương và bị bóc lột đến tận xương tủy.

TP. Cẩm Phả vinh dự đón nhận Huân chương Độc lập hạng Nhất. Ảnh: Nguyễn Anh Tuấn

Không thể sống tiếp kiếp nô lệ lầm than, những người công nhân mỏ đã đoàn kết và thực hiện cuộc tổng bãi công ngày 12/11/1936, giành thắng lợi. Sự kiện này đã đánh một mốc son trong phong trào đấu tranh cách mạng của công nhân vùng mỏ, cổ vũ to lớn cho tinh thần đấu tranh cách mạng trên quy mô cả nước.

Sau khi cách mạng tháng 8/1945 thành công, cùng với nhân dân cả nước, Cẩm Phả cũng chuẩn bị cho cuộc kháng chiến trường kỳ chống Thực dân Pháp. Khí thế lao động sục sôi trên các khai trường, những người công nhân mỏ vừa làm nhiệm vụ sản xuất, vừa chiến đấu. Rồi thời khắc lịch sử mong đợi đó cũng đã đến, ngày 22/4/1955, những tên lính Pháp cuối cùng đã rút khỏi khu mỏ. Cẩm Phả được hoàn toàn được giải phóng và bước sang một trang sử mới. Đó là giai đoạn của tự chủ, xây dựng và phát triển.

Trong quá trình đó, Cẩm Phả vẫn luôn làm tròn nhiệm vụ cùng cả miền Bắc chi viện cho chiến trường miền Nam, góp phần làm nên chiến thắng lịch sử của cuộc tổng tiến công nổi dậy Mùa Xuân năm 1975. Từ mảnh đất Cẩm Phả, hàng triệu tấn than được khai thác, góp phần thúc đẩy sản xuất công nghiệp của miền Bắc, đóng góp vào ngân sách quốc gia, là một trong những nguồn tài chính chi viện cho chiến trường miền Nam.

Diện mạo mới

Khi mới tiếp quản khu mỏ, Cẩm Phả khi ấy là một thị xã nghèo nàn. Hạ tầng giao thông, kinh tế, xã hội không có gì. Thời điểm đó, cả thị xã Cẩm Phả chỉ có hai phố nhỏ với hơn 1 km đường rải nhựa. Công nhân hầu hết ở trong các khu lán làm bằng tre, nứa…

Nhưng đó là quá khứ. Cẩm Phả giờ đây đã có một diện mạo hoàn toàn mới, nhất là từ khi sau khi thị xã Cẩm Phả trở thành thành phố thuộc tỉnh Quảng Ninh (tháng 2/2012). Những thay đổi về kinh tế, đời sống xã hội và diện mạo đô thị diễn ra một cách nhanh chóng. Mấy năm qua, ngân sách của Cẩm Phả luôn đạt trên 1.000 tỷ đồng/năm và thuộc tốp đầu về thu ngân sách giữa các địa phương của tỉnh Quảng Ninh.

Mức tăng trưởng kinh tế của TP. Cẩm Phả trong năm 2014 đạt 14%, vượt kế hoạch tỉnh giao là 8,8%; GDP bình quân đầu người đạt trên 4.700 USD/người/năm; thu nhập bình quân đầu người đạt trên 65 triệu đồng/người/năm. Dự tính năm 2015, mức thu nhập bình quân đầu người sẽ đạt khoảng 70 triệu đồng. Cơ cấu kinh tế của Thành phố chuyển dịch đúng hướng, đảm bảo mục tiêu mà Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Thành phố lần thứ XXI đề ra. Theo đó, đến hết năm 2015, dự kiến, ngành nông - lâm nghiệp - thủy sản chiếm 0,8%, công nghiệp - xây dựng chiếm 74,8% và thương mại - dịch vụ chiếm 24,4%.

Để Cẩm Phả có được thành quả như ngày hôm nay, hàng năm, Thành phố đã phải dành 28 - 40% tổng chi ngân sách cho các hoạt động đầu tư phát triển. Chỉ tính từ năm 2010 đến nay, Cẩm Phả đã thực hiện đầu tư trên 260 dự án, công trình, với tổng mức đầu tư trên 2.290 tỷ đồng. Trong đó, Thành phố đặc biệt chú trọng phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ, như công trình kè chống sạt lở kết hợp với đường giao thông đoạn từ bến phà Tài Xá đến cẩu Vân Đồn I, hoàn thành giai đoạn I Dự án Khu đô thị Hòa Lạc - Cẩm Bình…, các công trình chỉnh trang đô thị, xây dựng trường chuẩn quốc gia…

Không chỉ dừng lại ở đó, Cẩm Phả còn quan tâm và dành nguồn lực đầu tư thích đáng cho công tác văn hóa - xã hội, xóa đói giảm nghèo, chăm lo đời sống tinh thần cho người dân. Hệ thống trường học, bệnh viện, trạm y tế được đầu tư đồng bộ cả về cơ sở vật chất và trang thiết bị. Hiện tại, trên địa bàn TP. Cẩm Phả có 2 bệnh viện đa khoa hạng 2, cùng 2 bệnh viện chuyên khoa của tỉnh và một trung tâm y tế. 16/16 phường, xã của Cẩm Phả đạt chuẩn quốc gia về y tế, sớm trước 5 năm so với lộ trình mà tỉnh Quảng Ninh đã đề ra.

Về giáo dục, hiện trên địa bàn Thành phố có 13 cơ sở giáo dục - đào tạo bậc cao đẳng, trung học và dạy nghề; 62 trường từ mầm non đến trung học phổ thông. Với hệ thống cơ sở vật chất này, ngành giáo dục của Thành phố có thể đáp ứng nhu cầu học tập cho gần 40.000 học sinh. TP. Cẩm Phả cũng đã được công nhận hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi, phổ cập giáo dục tiểu học đúng độ tuổi và trung học cơ sở; 53/55 trường được cao tầng hóa (đạt 96,36%), 46/55 trường được công nhận đạt chuẩn quốc gia (đạt 83,64%).

Đời sống của người dân TP. Cẩm Phả được cải thiện rõ rệt, tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh và còn rất thấp. Nếu năm 2010, tỷ lệ này là 0,45%, thì đến hết năm 2014 đã giảm còn 0,37%. Vấn đề an sinh xã hội được thực hiện tốt. Đến hết năm 2014, Cẩm Phả đã đảm bảo việc làm ổn định cho hơn 4.500 lao động, thực hiện cấp 100% kinh phí cho các phường, xã để tiến hành sửa chữa, xây mới nhà ở cho 445/534 hộ theo đề án hỗ trợ người có công với cách mạng.

Tạo đà bứt phá

“Bước tạo đà quan trọng nhất là việc TP. Cẩm Phả được nâng cấp lên đô thị loại II trực thuộc tỉnh Quảng Ninh. Mặc dù Thành phố còn một số tiêu chí chưa đạt điểm tối đa, nhưng đây sẽ là tiền đề và động lực để trong thời gian tới, Cẩm Phả tập trung đầu tư xây dựng và hoàn thiện hạ tầng đô thị của mình”, ông Trần Văn Hùng, Chủ tịch UBND TP. Cẩm Phả khẳng định.

Đồng thời, theo Quy hoạch Phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng Ninh, Cẩm Phả thuộc vùng đô thị trung tâm Hạ Long (Hạ Long - Cẩm Phả - Hoành Bồ), là vùng hạt nhân của tỉnh Quảng Ninh. Cùng với thế mạnh về công nghiệp khai thác than, nhiệt điện, xi măng, cụm cảng biển, thương mại, dịch vụ, du lịch biển, Cẩm Phả được xác định là đô thị phát triển công nghiệp và dịch vụ theo hướng hiện đại, bền vững với môi trường; là đô thị điển hình trong việc thực hiện cụ thể hóa chuyển đổi "nâu" sang "xanh".

Để thực hiện quy hoạch đó, ông Hùng cho biết: “TP. Cẩm Phả đang tích cực đẩy nhanh quá trình di chuyển các cơ quan, xí nghiệp, cơ sở công nghiệp gây ô nhiễm trên địa bàn nội thành ra khu vực tập trung, tạo cơ chế chuyển đổi đất đai, hình thành các trung tâm thương mại dịch vụ công cộng, trung tâm tổng hợp văn hóa, hội nghị, thể dục - thể thao, các khu cây xanh công viên, khu vui chơi giải trí tầm cỡ khu vực”.

Với chủ trương rõ ràng và quy hoạch cụ thể, Cẩm Phả trong thời gian gần đây đã thu hút được những dự án đầu tư lớn, góp phần hiện thực hóa chuyển đổi mô hình phát triển kinh tế từ “nâu” sang “xanh”.

Trong số đó, trước hết phải kể đến Dự án đầu tư xây dựng Khu liên hiệp Xử lý chất thải rắn tại phường Quang Hanh (gần 700 ha) của Công ty cổ phần Tập đoàn INDEVCO theo công nghệ hiện đại, nằm xa khu dân cư. Dự kiến, Dự án sẽ được khởi công trong tháng 5/2015 và hoàn thành vào cuối năm nay.

Tiếp đó là dự án hơn 3.500 tỷ đồng của Tập đoàn Sun Group. Tập đoàn này đang trong giai đoạn hoàn tất các thủ tục đầu tư để khởi công Dự án đầu tư xây dựng Khu nghỉ dưỡng khoáng nóng cao cấp Quang Hanh (phường Quang Hanh) trong thời gian sớm nhất.

Bằng những quyết sách cụ thể, hành động quyết liệt, Cẩm Phả đang khai thác một cách hiệu quả những lợi thế, tiềm năng sẵn có và nguồn lực từ bên ngoài. Trong tương lai không xa, Cẩm Phả sẽ mang một diện mạo hoàn toàn mới, xanh hơn, hiện đại hơn và tiếp tục xứng đáng là một đầu tàu kinh tế trọng điểm của tỉnh Quảng Ninh.