Chương trình MTQG 1719 khơi dậy tinh thần tự lực, tạo động lực phát triển bền vững ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số (Ảnh: Hạnh Phúc)

Sức sống mới ở những bản làng

Sau gần 5 năm triển khai, Chương trình MTQG 1719 về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã mang đến những đổi thay rõ nét: hạ tầng được đầu tư đồng bộ, sinh kế được củng cố, đời sống vật chất và tinh thần người dân cải thiện đáng kể. Quan trọng hơn, chương trình đã khơi dậy tinh thần tự lực, tạo động lực phát triển bền vững cho hàng triệu người dân ở vùng khó khăn.

Ở thôn Há Đề, xã Sà Phìn, tỉnh Tuyên Quang, gia đình anh Sình Pháy Sính là một trong 530 hộ được hỗ trợ phát triển sản xuất từ Chương trình MTQG 1719. Được cấp vốn mua bò giống, anh Sính đã tu sửa chuồng trại, trồng thêm cỏ để đảm bảo thức ăn chăn nuôi. “Tôi coi đây là cơ hội để gia đình thoát nghèo. Chúng tôi sẽ chăm sóc tốt để bò sinh trưởng thành đàn”, anh Sính chia sẻ.

Những hỗ trợ thiết thực từ Chương trình 1719 đã tiếp thêm động lực để người dân chuyển đổi tư duy. Từ chỗ trông chờ, ỷ lại vào trợ cấp, nay nhiều hộ đã biết đầu tư sản xuất hàng hóa, áp dụng kỹ thuật mới, tham gia chuỗi giá trị nông nghiệp. Nếp nghĩ “xin - cho” dần được thay thế bằng ý thức tự lực, tự cường.

Khơi dậy ý chí tự lực của đồng bào dân tộc thiểu số là thành công lớn nhất của Chương trình MTQG 1719. Khi người dân thực sự làm chủ sinh kế, thoát nghèo bền vững không còn là khẩu hiệu, mà trở thành hiện thực.

- Phó chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Lâm Đồng Bon Yô Soan

Giai đoạn 2021 - 2025, Bắc Ninh đã bố trí gần 2.500 tỷ đồng triển khai 10 dự án thành phần. Nhờ đó, diện mạo nông thôn miền núi thay đổi căn bản, tỷ lệ hộ nghèo giảm bình quân 2,42%/năm. Năm 2025, tỉnh đặt mục tiêu giảm 5% hộ nghèo tại các xã vùng dân tộc thiểu số, hỗ trợ nhà ở cho 136 hộ, chuyển đổi nghề cho hơn 500 hộ và xây dựng 4 công trình nước sinh hoạt tập trung.

Tại Sơn La, chương trình đã giải quyết đất ở, đất sản xuất cho 640 hộ; xây dựng 85 công trình cấp nước phục vụ hơn 8.200 hộ; ổn định chỗ ở cho gần 1.000 hộ. Đặc biệt, các dự án hạ tầng, đào tạo nghề và tạo việc làm cho hơn 70.000 lao động đã góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo vùng DTTS xuống còn 14,2% vào cuối năm 2024. Hệ thống hạ tầng thiết yếu đã phủ kín 98 - 100% xã, bản.

Ở Cao Bằng, nhờ triển khai đồng bộ Chương trình 1719, tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số giảm mạnh. Chỉ riêng năm 2024, mục tiêu giảm 3% hộ nghèo đã được vượt xa, đạt tới 4,67%. Trong 27 chỉ tiêu đề ra, 3 chỉ tiêu đã hoàn thành vượt kế hoạch, 24 chỉ tiêu còn lại dự kiến đạt trong năm 2025. Địa phương này cũng nằm trong nhóm 10 tỉnh, thành giải ngân hiệu quả nhất cả nước.

Năm 2024, Lâm Đồng được phân bổ hơn 268 tỷ đồng để đầu tư hạ tầng, giáo dục, y tế, văn hóa và phát triển sản xuất. 100% xã có trạm y tế, gần 100% hộ có điện và nước sinh hoạt hợp vệ sinh. Thu nhập bình quân của hộ nghèo tăng 2,5 lần so với năm 2021.

Không chỉ hạ tầng đổi thay, sản xuất nông nghiệp hàng hóa phát triển mạnh mẽ: rau, hoa, cà phê, chè, sầu riêng, dâu tằm… tạo giá trị kinh tế cao, giúp nhiều hộ vươn lên thoát nghèo.

Chị Thị Sra, xã Quảng Tân, tỉnh Lâm Đồng vui mừng cho biết: “Giờ mưa không lo trơn trượt, xe chở cà phê đi lại thuận tiện. Cả bon làng ai cũng phấn khởi”.

Nỗ lực khơi thông nguồn lực

Theo Bộ Tài chính, kết quả giải ngân vốn ngân sách Trung ương thực hiện Chương trình MTQG 1719 giai đoạn 2022 - 2024 đạt trên 48.081 tỷ đồng, tương đương 72,6% kế hoạch. Riêng năm 2025, đến 30/6, vốn đầu tư công giải ngân đạt khoảng 5.331 tỷ đồng, bằng 36% kế hoạch; vốn sự nghiệp đạt 2.302 tỷ đồng, tương đương 13,5%.

Tại Cao Bằng, tính đến 30/6/2025, giải ngân đạt 701/1.815 tỷ đồng, chiếm 38,62%. Các địa phương đang đẩy nhanh tiến độ, bảo đảm vốn đến đúng địa chỉ, đúng đối tượng.

Những con số này cho thấy nỗ lực lớn trong việc khơi thông dòng vốn, đưa chính sách đi vào cuộc sống. Tuy vậy, để chương trình phát huy tối đa hiệu quả, cần tăng cường giám sát, tháo gỡ vướng mắc, đồng thời khơi dậy tinh thần tự lực của cộng đồng.

Điểm nhấn lớn nhất của Chương trình MTQG 1719 chính là sự thay đổi trong tư duy, cách làm. Nhiều hộ đã mạnh dạn chuyển sang sản xuất hàng hóa, áp dụng khoa học kỹ thuật, tham gia liên kết chuỗi giá trị. Người dân không còn chỉ là đối tượng thụ hưởng mà trở thành chủ thể của phát triển.

Ông Bon Yô Soan, Phó chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Lâm Đồng, nhấn mạnh: “Các dự án đầu tư thực sự đã đến từng thôn, buôn, mang lại sự thay đổi rõ rệt, toàn diện. Người dân vừa là trung tâm, vừa là chủ thể của chương trình”.

Có thể khẳng định, sau gần 5 năm, Chương trình MTQG 1719 không chỉ cải thiện hạ tầng, nâng cao đời sống mà còn tạo động lực tinh thần, khơi dậy khát vọng vươn lên của đồng bào. Đây là yếu tố quyết định để vùng dân tộc thiểu số và miền núi không chỉ thoát nghèo, mà từng bước trở thành khu vực phát triển năng động, bền vững trong tương lai.