Khung giá phát điện với điện mặt trời lần này có tính đến hệ thống pin tích trữ và được phân chia theo 3 miền. Ảnh: Đức Thanh

Khung giá đa dạng, nhưng chưa hấp dẫn

Bộ Công thương vừa phê duyệt khung giá phát điện áp dụng cho loại hình nhà máy điện mặt trời trong năm 2025 (Quyết định 988/QĐ-BCT ngày 10/4/2025 phê duyệt khung giá phát điện áp dụng cho loại hình nhà máy điện mặt trời).

Điểm mới của khung giá phát điện áp dụng cho loại hình nhà máy điện mặt trời lần này là có tính đến nhà máy có hệ thống pin tích trữ và được phân chia theo 3 miền riêng biệt.

Ông Phan Xuân Dương, chuyên gia tư vấn năng lượng độc lập nhận xét, việc phân chia giá theo vùng cho thấy, đã có sự thay đổi trong tư duy và không cào bằng một mức giá cho cả nước như trước đây.

Tuy nhiên, chuyên gia này cũng cho rằng, chỉ có qua đấu thầu mới xác định được khung giá vừa ban hành là cao hay thấp, bởi có thể, các chi phí liên quan đến bảo hiểm, tài chính chưa được tính đúng, tính đủ trong mô hình tài chính khi Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) thực hiện việc tính toán để xác định giá trần và đề xuất với Bộ Công thương.

Trên thực tế, khung giá của EVN đề xuất cho loại hình điện mặt trời mặt đất và điện mặt trời nổi tương đương với khung giá được Bộ Công thương vừa ban hành.

Chia sẻ băn khoăn về việc “chưa tính đúng, tính đủ các chi phí trong mô hình tài chính để làm căn cứ cho EVN xác định giá trình Bộ Công thương trước đó”, ông Nguyễn Văn Niệm, Phó giám đốc Sở Công thương tỉnh Bến Tre cũng cho hay, nhận định khung giá này cao hay thấp chỉ có nhà đầu tư mới trả lời chính xác, còn cơ quan quản lý nhà nước khó tính đúng, tính đủ hết các việc này”.

Một nhà đầu tư đang hoạt động trong lĩnh vực năng lượng tái tạo cũng cho biết, năm 2025 vừa mở ra hy vọng mới khi Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh sẽ được phê duyệt và hiện thực hoá, nhưng khi EVN đưa ra đề xuất khung giá phát điện điện mặt trời mặt đất ở mức từ khoảng 1.012 đồng/kWh và Bộ dựa trên đó để ban hành khung giá mua điện cho năm 2025, thì thực sự, các nhà đầu tư lại cần phải cân nhắc rất cẩn thận.

Nguyên nhân là khung giá này bằng 50% giá mua có hỗ trợ FIT thời kỳ 2017-2020.

“Giá thành dự án điện mặt trời ngày nay không còn đơn giản là tấm pin. Một dự án hoàn chỉnh bao gồm tấm pin năng lượng mặt trời, inverter, giá đỡ, trạm biến áp, chi phí nhân công, đền bù giải phóng mặt bằng và chi phí tài chính. Trong số này, ngoài giá pin năng lượng mặt trời giảm do yếu tố khoa học kỹ thuật phát triển, thì các chi phí cố định khác gần như không có dấu hiệu thay đổi, thậm chí cao hơn trước”, một nhà đầu tư cho hay.

Đơn cử, giá các loại hình bất động sản đang tăng gấp nhiều lần so với giai đoạn 2017 - 2019, kể cả giá thuế chuyển đổi mục đích sử dụng đất do giá đất nông nghiệp đã bị đẩy lên bởi các cơn sốt đất và kéo dài tới thời điểm này.

“Nếu không có sự hỗ trợ của Nhà nước trong việc cấp đất sạch cho dự án, thì đây là một vấn đề lớn về chi phí”, nhà đầu tư nói trên chia sẻ.

Cần thêm thời gian

Ông Phan Xuân Dương cũng nhận xét, một số địa phương mới đưa danh sách các dự án sẽ đưa ra đấu thầu, còn việc tiến hành lập Báo cáo tiền khả thi, hồ sơ mời thầu thì chưa thấy.

Tại Quy hoạch Điện VIII được ban hành cùng Quyết định 500/2023/QĐ-TTg, chỉ có Danh mục các dự án điện mặt trời xem xét sau năm 2030 được triển khai trong thời kỳ quy hoạch nếu thực hiện theo hình thức tự sản, tự tiêu. Nghĩa là, không có các dự án điện mặt trời tập trung được phát triển trong giai đoạn 2025-2030.

Trong Dự thảo Điều chỉnh Quy hoạch Điện VIII có bổ sung hơn 10.000 MW điện mặt trời tập trung được phát triển trong giai đoạn 2025-2030.

Bình luận về vấn đề này, các chuyên gia cũng cho rằng, sau khi Quy hoạch Điện VIII được bổ sung, chắc sẽ phải chờ Kế hoạch thực hiện Quy hoạch Điện VIII bổ sung được ban hành thì địa phương mới có căn cứ để thực hiện.

Nói về kinh nghiệm đấu thầu chọn nhà đầu tư tại các dự án có sử dụng đất (các dự án điện mặt trời tập trung hay điện gió trên đất liền thuộc diện này), ông Nguyễn Văn Niệm cho hay, phía địa phương sẽ phải lên Danh mục Dự án đấu thầu có sử dụng đất để trình HĐND tỉnh thông qua làm căn cứ triển khai sau đó.

Với thực tế HĐND tỉnh chỉ họp 2 kỳ/năm, nên nếu không kịp trình kỳ họp gần nhất của HĐND tỉnh hoặc không có cuộc họp đột xuất nào, thì cũng sẽ cần thêm nhiều thời gian để xong Danh mục này rồi mới tiến hành các bước đấu thầu chọn nhà đầu tư.

Thực tế này cho thấy, để tận dụng được khung giá năm 2025 của dự án điện mặt trời tập trung, các địa phương và nhà đầu tư sẽ cần tăng tốc trên nhiều khâu sau khi Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh được phê duyệt, nhất là trong danh sách phân bổ công suất điện mặt trời tăng thêm được đưa ra tại Dự thảo Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh có đủ mặt 63 địa phương.