Lập chợ có phá băng được thị trường trái phiếu?

Lâu nay, nhà đầu tư nắm giữ trái phiếu riêng lẻ muốn bán phải qua trung gian (ngân hàng, công ty chứng khoán) với phí cao, hoặc phải “ôm” trái phiếu thấp thỏm chờ đến ngày đáo hạn. Khi sàn giao dịch trái phiếu riêng lẻ ra đời, nhà đầu tư có thể bán ngay trái phiếu cho nhà đầu tư khác mà không cần chờ đến ngày đáo hạn. Dự kiến, sẽ có hơn 1.600 mã trái phiếu được đưa vào giao dịch khi sàn vận hành.

Ông Đỗ Bảo Ngọc, Phó tổng giám đốc Công ty cổ phần Chứng khoán Kiến thiết Việt Nam cho rằng, việc đưa vào vận hành sàn giao dịch trái phiếu riêng lẻ là vô cùng cần thiết, đáng lẽ phải làm từ lâu. Sàn này sẽ tạo kênh mua, bán cho nhà đầu tư, giúp thanh khoản thị trường cải thiện, đưa trái phiếu doanh nghiệp trở lại thành kênh huy động vốn quan trọng của doanh nghiệp, giảm áp lực lên tín dụng ngân hàng. 

Theo các chuyên gia, trong bối cảnh thị trường khó khăn, “chợ” trái phiếu riêng lẻ ra đời sẽ tạo cơ hội lớn cho các nhà đầu tư chuyên nghiệp có nguồn tiền dồi dào, am hiểu về tài chính doanh nghiệp. Đây là thời điểm đáy của thị trường trái phiếu doanh nghiệp, nhiều nhà đầu tư chấp nhận bán lỗ, trong đó có cả trái phiếu chất lượng tốt. Nói cách khác, trái phiếu riêng lẻ đang bị chiết khấu cao và đây là cơ hội của nhiều nhà đầu tư. Một khi thị trường phục hồi, doanh nghiệp làm ăn tốt lên, giá trái phiếu sẽ tăng.

Dù vậy, chưa thể sớm kỳ vọng “chợ” trái phiếu riêng lẻ sẽ sôi động ngay sau khi đi vào hoạt động, bởi nhiều nhà đầu tư còn e ngại với kênh đầu tư này. Lãnh đạo một công ty chứng khoán dự báo, trong giai đoạn đầu thị trường vận hành, người bán sẽ nhiều hơn người mua.

“Thanh khoản thị trường chỉ ấm lên khi niềm tin quay trở lại với nhà đầu tư. Việc lập sàn giao dịch trái phiếu riêng lẻ tuy chưa thể phá băng thị trường ngay lập tức, song là cách để tăng sự minh bạch cho thị trường, từ đó dần dần lấy lại niềm tin của nhà đầu tư”, vị lãnh đạo này nhận định.

Phát hành trái phiếu riêng lẻ tháng 6/2023 đã tăng gấp ba so với tháng 5/2023. Tuy vậy, lượng phát hành trái phiếu riêng lẻ 6 tháng đầu năm nay vẫn giảm 76% so với cùng kỳ năm ngoái. Điều này cho thấy, tâm lý của nhà đầu tư với thị trường trái phiếu doanh nghiệp chưa cải thiện đáng kể.

Doanh nghiệp còn nhiều vướng mắc

Hạ tầng thanh toán cho sàn giao dịch trái phiếu riêng lẻ đã được nhiều ngân hàng chuẩn bị sẵn sàng. Ngày 17/5/2023, Bộ Tài chính cũng đã ban hành Thông tư số 30/2023/TT-BTC hướng dẫn việc đăng ký, lưu ký và giao dịch trái phiếu riêng lẻ tại thị trường trong nước, có hiệu lực từ ngày 1/7/2023.

Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam cho hay, quy định thời hạn 3 tháng tính từ ngày 16/6/2023 để hoàn thành thủ tục đăng ký, lưu ký và đăng ký giao dịch trái phiếu riêng lẻ còn dư nợ khiến nhiều thành viên thị trường băn khoăn. Các cơ quan quản lý cần có hướng dẫn cụ thể hơn để đảm bảo thực hiện quy định trong thực tế.

Theo TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế, việc hoàn thiện hạ tầng của thị trường trái phiếu doanh nghiệp, trong đó có xây dựng sàn giao dịch trái phiếu riêng lẻ, sẽ tăng thanh khoản, thu hút thêm dòng vốn đầu tư. Để thị trường trái phiếu riêng lẻ sôi động trở lại, các cơ quan chức năng cần quyết liệt chỉ đạo giải quyết nhanh chóng, dứt điểm và nghiêm minh các vi phạm về phát hành trái phiếu doanh nghiệp nhằm lấy lại niềm tin của các nhà đầu tư. 

Ngoài ra, cần nhanh chóng cải cách thủ tục, điều kiện, rút gọn thời gian cấp phép phát hành để tạo điều kiện, khuyến khích doanh nghiệp phát hành trái phiếu ra công chúng; có chính sách khuyến khích định hạng tín nhiệm, công bố thông tin định hạng tín nhiệm cho doanh nghiệp nói chung; hoàn thiện cơ chế quản lý và giám sát thị trường; cải thiện chất lượng nhà đầu tư cá nhân...

Các chuyên gia cho rằng, để “chợ” trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ không rơi vào cảnh “chợ chiều”, ngoài tăng cường kiểm tra giám sát, tăng tính minh bạch thông tin của doanh nghiệp phát hành, cần có thêm các quy định pháp lý rõ ràng để bảo vệ nhà đầu tư.