“Miếng bánh” xuất khẩu thu hẹp

Theo số liệu từ Cục Thống kê (Bộ Tài chính), giá trị xuất khẩu sắt thép các loại trong tháng 5 giảm tiếp 15% so với cùng kỳ, chỉ mang về hơn 600 triệu USD. “Miếng bánh” xuất khẩu thực tế đã thu hẹp từ các tháng trước đó. Giá trị xuất khẩu mặt hàng này đạt 3,09 tỷ USD đầu năm đến nay, giảm 23,5% so với 5 tháng đầu năm 2024. Còn đối với sản phẩm từ thép, giá trị xuất khẩu riêng tháng 5/2025 giảm nhẹ so với cùng kỳ, nên kim ngạch xuất khẩu từ đầu năm vẫn tăng tới 31%. Tuy nhiên, tính chung hai mặt hàng này, giá trị xuất khẩu vẫn giảm 6,8%.

Mỹ, nơi ghi nhận loạt thay đổi trong chính sách thuế quan, cũng chính là thị trường xuất khẩu ghi nhận sự sụt giảm mạnh nhất.

Cụ thể, riêng tháng 5/2025, sắt thép các loại của Việt Nam xuất sang Mỹ trị giá 67,6 triệu USD, giảm 32% so với cùng kỳ, mang về hơn 67,6 triệu USD. Giá trị xuất khẩu 5 tháng đầu năm lên 308,4 triệu USD, giảm tới 49% so với cùng kỳ năm 2024. Một phần nguyên nhân đến từ sự sụt giảm đáng kể của sản lượng (giảm hơn 30%). Cùng với đó, giá sắt thép bình quân 5 tháng đầu năm nay cũng giảm 27%, từ mức 853.800 đồng/tấn xuống còn hơn 623.000 đồng/tấn.

Số liệu thống kê mới nhất từ Trading Economics cho thấy, giá thép hay quặng sắt đều giảm hơn 11% từ đầu năm. Gần đây, giá thép thanh tiếp tục chịu áp lực lớn khi Mỹ chính thức tăng thuế nhập khẩu thép và nhôm từ 25% lên 50% hôm 4/6 nhằm bảo vệ các nhà sản xuất trong nước.

Bên cạnh mức thuế 25% với tất cả sản phẩm thép nhập khẩu vào Mỹ, ngành thép của Việt Nam còn đối diện khả năng bị áp thuế chống bán phá giá với tôn mạ. Ngay đầu tháng 4/2025, Bộ Thương mại Mỹ công bố quyết định sơ bộ trong cuộc điều tra chống bán phá giá với tôn mạ nhập khẩu từ nhiều quốc gia sau khi cuộc điều tra được khởi xướng từ tháng 9/2024. Tại Việt Nam, Tập đoàn Hoa Sen bị áp mức thuế 59%; Tập đoàn Hoà Phát và Nam Kim cùng chịu mức thuế 49,42%; Tôn Đông Á bị áp mức thuế 39,84% còn các doanh nghiệp khác áp mức 88,12%. Đây mới là kết quả sơ bộ. Kết luận cuối cùng dự kiến được Bộ Thương mại Mỹ công bố vào ngày 18/8, sau đó ra quyết định cuối cùng vào tháng 10/2025.

Xoay chuyển vượt khó

Đánh giá tác động của những biến động bên ngoài đến ngành thép trong nước, ông Trần Hoàng Sơn, Giám đốc Chiến lược thị trường, Công ty cổ phần Chứng khoán VPBank (VPBankS) cho rằng, thông tin ông Trump dọa áp thuế 50% lên thép nếu đưa ra cách đây 2 - 3 tháng chắc chắn sẽ tác động rất lớn đến doanh nghiệp thép và tôn mạ Việt Nam, bởi sau thời điểm áp thuế vào tháng 4/2025, nhập khẩu thép của Mỹ từ Việt Nam đã giảm đáng kể.

Chuyên gia từ VPBankS cho rằng, ảnh hưởng từ nay đến cuối năm sẽ không nhiều, bất chấp các chính sách thuế nặng nề của Tổng thống Trump.

Thêm vào đó, trong nguy có cơ, chính sách thuế quan đang mở rộng hơn con đường cho các sản phẩm có xuất xứ Việt Nam. Như tại Hoà Phát, công ty này đã có thể xuất khẩu thép hộp vào Mỹ mà không bị áp thuế chống bán phá giá do chứng nhận được xuất xứ khi sử dụng HRC từ Việt Nam. Bà Nguyễn Thị Thu Hằng, chuyên gia phân tích VCBS cho rằng, điều này không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho Hoà Phát thúc đẩy xuất khẩu ống thép vào Mỹ, mà còn có cơ hội tăng doanh thu bán hàng cho doanh nghiệp tôn mạ nội địa để hưởng ưu thế miễn thuế tương tự.

Cùng với đó, kết quả sơ bộ áp thuế tạm thời đối với thép HRC nhập khẩu vào châu Âu cho thấy, mức thuế mà Hoà Phát dự kiến bị áp là 0% cũng tạo lợi thế cho doanh nghiệp.

Bên cạnh “miếng bánh” xuất khẩu, thị trường nội địa được kỳ vọng “gánh” lại một phần, giúp bù đắp doanh thu. Thực tế, ngay trong quý I/2025, doanh thu và lợi nhuận sau thuế của Hoà Phát lần lượt tăng 21,9% và 16,5%. Doanh thu mảng thép tăng cũng chủ yếu nhờ sản lượng tiêu thụ nội địa của thép xây dựng và HRC tăng mạnh.

Chuyên gia từ Chứng khoán Shinhan dự báo “ông lớn” ngành thép này sẽ có mức tăng trưởng sản lượng tiêu thụ tới hơn 20%, nhờ nhà máy Dung Quất 2 vận hành thương mại, bên cạnh các yếu tố vĩ mô tác động chung đến thị trường.

Không riêng tại Hoà Phát, sản lượng thép tôn mạ tiêu thụ trong nước của Tập đoàn Hoa Sen tăng 41% trong quý I/2025, bù đắp phần nào mức giảm 38% của xuất khẩu. Nhờ đó, doanh thu quý đầu năm chỉ giảm 9% so với cùng kỳ.

Còn tại Nam Kim, sản lượng xuất khẩu đã giảm mạnh và sản lượng tiêu thụ nội địa vẫn chưa thể bù đắp. Do đó, doanh thu thuần quý I/2025 vẫn giảm tới 23%, lợi nhuận giảm hơn một nửa so với cùng kỳ.

Tại báo cáo triển vọng quý II/2025, Công ty Chứng khoán BIDV (BSC) cho biết, tiêu thụ nội địa quý đầu năm tiếp tục phục hồi với mức tăng 53% so với cùng kỳ nhờ thị trường bất động sản quay trở lại. Với việc thị trường bất động sản ấm lên và Việt Nam đã áp thuế chống bán phá giá tạm thời đối với thép HRC và tôn mạ từ Trung Quốc, BSC dự báo xu hướng này sẽ tiếp tục và mạnh mẽ hơn trong các quý còn lại của năm.