Ông Đỗ Văn Định, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Đầu tư và Công nghệ Gia Hoàng.

Đưa khoa học công nghệ len lỏi vào đời sống

Tại nhiều thành phố lớn của Việt Nam, loa phường đã dần lùi xa vào ký ức. Sự áp đảo của các thiết bị thông tin nghe nhìn hiện đại, cùng với nhịp sống hối hả, khiến âm thanh phát ra từ những chiếc loa phường gần như không còn được mấy người chú ý.

Nhưng vẫn là những chiếc loa phường đó, khi đặt tại các khu vực vùng sâu, vùng xa, miền núi hải đảo, lại giữ vai trò “người đưa tin” cần mẫn, ngày ngày truyền đạt các thông tin quan trọng từ Trung ương và địa phương đến với người dân.

Ông Đỗ Văn Định, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Đầu tư và Công nghệ Gia Hoàng, vẫn còn nhớ vào năm ngoái, thời điểm cơn bão số 3 (Yagi) đổ bộ, loa truyền thanh thông minh do Công ty Gia Hoàng tự phát triển đã trở thành cầu nối, giúp người dân nắm bắt kịp thời thông tin về tình hình thời tiết, hướng di chuyển của bão. Tại nhiều địa phương, 24 bản tin nối tiếp nhau phát ra trong 24h, giữ vai trò định hướng, cập nhật thông tin một cách nhanh chóng, chính xác, giúp mỗi gia đình giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản. Hay trong giai đoạn đại dịch Covid-19 bùng phát, hệ thống loa truyền thanh thông minh đã đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin phòng chống dịch bệnh, hướng dẫn y tế và các chính sách hỗ trợ đến từng người dân.

“Lúc đó, tôi mới hiểu được giải pháp của mình thật sự có ích với hệ thống truyền thông cơ sở. Kể cả trong các kỳ họp Quốc hội hay Chính phủ, loa truyền thanh vẫn là phương tiện có độ phủ thông tin rộng nhất, vì khi bật lên, bất cứ người dân ở đâu, làm gì, đều có thể nghe thấy”, ông Định nói.

Là sinh viên tốt nghiệp chuyên ngành công nghệ thông tin Đại học Khoa học tự nhiên, vị doanh nhân gốc Hà Giang này luôn có niềm đam mê với hoạt động nghiên cứu, chế tạo các sản phẩm công nghệ “made in Việt Nam”.

Bên cạnh hệ thống loa phát thanh thông minh, ông Định còn đứng sau nhiều sản phẩm gắn liền quá trình chuyển đổi số, mà trong đó, mỗi sản phẩm đều được “đo ni đóng giày” để phục vụ tối đa nhu cầu của người Việt. Ví dụ như hệ thống camera AI, dù trên thị trường không thiếu các sản phẩm tương tự, nhưng ông tự hào cho biết, phần mềm hoạt động bên trong camera đều do đội ngũ nhân sự của ông tự thiết kế. Nhờ đó, sản phẩm hoàn toàn có thể tùy chỉnh phù hợp với nhu cầu của từng khách hàng doanh nghiệp hay các cơ quan nhà nước, trong khi không lo vấn đề bị lộ dữ liệu, vì các hệ thống máy chủ đều được đặt tại Việt Nam.

Hay một sản phẩm khác đang được Công ty Gia Hoàng dồn lực phát triển, đó là trợ lý ảo AI hỗ trợ công chức, viên chức đang làm việc tại các xã, phường. Trong giai đoạn công việc của những cán bộ này có nhiều xáo trộn, khối lượng văn bản cần đọc và nghiên cứu tăng lên đáng kể so với trước đây, ông Định kỳ vọng với mỗi vị trí công việc, công ty ông có thể đi sâu phát triển, “huấn luyện” một trợ lý ảo riêng để đủ sức trả lời sâu trong từng lĩnh vực.

“Tôi luôn muốn các giải pháp công nghệ của mình không chỉ đơn thuần chạy theo trend, hay nằm trên lý thuyết, mà có thể chạm vào từng ngóc ngách, hỗ trợ đắc lực cho công việc và cuộc sống của người Việt”, ông Định nói.

Trong các giải pháp mà Công ty Gia Hoàng đã thực hiện, hệ thống loa phường thông minh khiến vị doanh nhân này thấy tự hào nhất và cũng là giải pháp có độ lan tỏa tốt nhất. Theo chia sẻ của ông Định, trong giai đoạn 2019-2020, Công ty Gia Hoàng là một trong hai đơn vị được Bộ Thông tin và Truyền thông (cũ) cùng Quỹ Thiện tâm (Tập đoàn Vingroup) lựa chọn tham gia triển khai mô hình điểm đài truyền thanh ứng dụng công nghệ thông tin - viễn thông. Năm ngoái, công ty được Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng ký tặng bằng khen vì những đóng góp trong lĩnh vực truyền thông cơ sở. Đến nay, hàng trăm hệ thống loa phường thông minh của Gia Hoàng đã phủ sóng khắp 34 tỉnh, thành phố.

So với loa phường thế hệ cũ, thường gắn liền với ấn tượng “đánh thức cả xóm” vào sáng sớm, hệ thống loa phát thanh thông minh hiện nay có thể lựa chọn nội dung phù hợp với từng khu dân cư, từng thời điểm trong ngày. Vì được tích hợp với phần mềm trên máy tính và điện thoại, nhân viên phát thanh không cần đến tận nơi đọc bản tin, mà chỉ cần chuyển thông tin vào hệ thống, sau đó đặt lịch phát sóng tự động. Thậm chí, nhờ việc tích hợp AI, loa phường thông minh có khả năng chuyển văn bản thành giọng nói Bắc, Trung, Nam, phù hợp với từng vùng miền. Vì tích hợp qua phần mềm, loa thông minh có nhiều tính năng cải tiến như tùy chỉnh âm lượng, lưu các chương trình đã phát, thống kê số lượng chương trình, tích hợp đồng bộ hệ thống trong tỉnh và trên toàn quốc…

“Tôi nghĩ rằng, loa phường bây giờ không còn là nỗi ám ảnh, mà đang dần trở thành kênh thông tin hữu ích, gần gũi và thân thiện hơn với người dân, kể cả người dân đô thị”, đại diện Công ty Gia Hoàng khẳng định.

Doanh nghiệp công nghệ ở địa phương “khát” đất diễn

Sinh ra và lớn lên ở Hà Giang (nay là tỉnh Tuyên Quang), doanh nhân Đỗ Văn Định luôn trăn trở với vấn đề phát triển khoa học công nghệ để thúc đẩy kinh tế quê hương. Năm 2009, ông thành lập Công ty TNHH Đầu tư và Công nghệ Gia Hoàng, chuyên phân phối các thiết bị máy tính, máy văn phòng.

Dù Công ty nhanh chóng gây dựng chỗ đứng ổn định, nhưng ông Định nhận thấy việc phát triển tại địa phương vẫn tồn tại khá nhiều rào cản. Ví dụ, chỉ riêng về mặt địa lý, các doanh nghiệp địa phương đôi khi không thể cạnh tranh với những doanh nghiệp đến từ Hà Nội, TP.HCM. “Hà Giang nghe đã thấy xa xôi quá”, ông nói.

Hay để phục vụ đam mê phát triển giải pháp khoa học công nghệ, ông Định cũng không thể tìm được nguồn nhân lực thực sự phù hợp. Vậy nên, vào năm 2019, ông quay trở lại Hà Nội khởi nghiệp công ty thứ hai, chính là Công ty cổ phần Đầu tư và Công nghệ Gia Hoàng.

Với 16 năm làm trong ngành công nghệ thông tin, vừa phát triển ở địa phương, vừa làm ở thành phố lớn, ông có cái nhìn khá bao quát về bức tranh hiện tại của các doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ. Dù Nhà nước có nhiều chính sách khuyến khích, mới đây nhất là việc ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW để tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, song theo ông Định, vẫn còn khoảng cách lớn giữa kỳ vọng và hiện thực.

Dẫn số liệu từ Bộ Khoa học và Công nghệ, ông cho biết, tính đến năm 2023, cả nước có khoảng 70.000 doanh nghiệp công nghệ số, với mục tiêu đạt 100.000 doanh nghiệp vào năm 2025. Tuy nhiên, số lượng doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo chiếm tỷ trọng còn thấp. Riêng tại tỉnh Tuyên Quang (sau sáp nhập), ước tính có khoảng 3.000 doanh nghiệp, nhưng số lượng start-up trong lĩnh vực công nghệ chỉ chiếm khoảng 5%.

Giữ vai trò Phó chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ tỉnh Tuyên Quang, ông Định luôn tâm tư về vấn đề tạo môi trường thuận lợi để các doanh nghiệp công nghệ ở địa phương có thể phát triển. Hiện cả 2 công ty của ông đều vượt qua giai đoạn khó khăn, xây dựng được hệ thống phân phối khắp cả nước, nhưng nhìn trên bình diện chung, vị doanh nhân đánh giá, hệ sinh thái khởi nghiệp ở các tỉnh, đặc biệt là miền núi còn yếu. Thiếu trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp, vườn ươm, quỹ đầu tư mạo hiểm địa phương. Dù đủ năng lực triển khai, các start-up thường khó tiếp cận khách hàng khu vực công (trường học, bệnh viện, chính quyền cấp xã...), do chịu cạnh tranh từ các tập đoàn lớn.

Thậm chí, ông thẳng thắn chỉ ra, một số tập đoàn hiện nay mở rộng quá mức sang các lĩnh vực thương mại nhỏ, như làm dịch vụ cung cấp sửa chữa đồ gia dụng trong gia đình, lắp đặt camera giám sát, lấn sân sang cả các lĩnh vực xây dựng dân dụng như lắp đặt ống nước, xây nhà cửa. Đây là các dịch vụ mà doanh nghiệp nhỏ hoàn toàn có khả năng thực hiện, nhưng bị mất thị trường do chính quyền địa phương ưu tiên chọn tập đoàn lớn.

“Chúng ta cứ nghĩ doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ khó khăn nhất về vốn, thật ra nguồn vốn họ có thể xoay xở được, quan trọng là phải tạo điều kiện để họ bán được sản phẩm. Như việc số hóa, dữ liệu hóa các thông tin, thủ tục hành chính khi chuyển đổi sang chính quyền địa phương 2 cấp, nhiều doanh nghiệp nhỏ thừa sức làm được, vấn đề là Nhà nước phải cho họ đất diễn”, ông Định nêu quan điểm.

Trước mắt, để phát huy tinh thần khởi nghiệp và tạo điều kiện cho doanh nghiệp công nghệ số ở địa phương, ông kiến nghị, Nhà nước ban hành quy định giới hạn phạm vi thương mại đơn giản của tập đoàn nhà nước, như hạn chế, không khuyến khích tham gia các dự án nhỏ dưới 500 triệu đồng tại cấp xã mà doanh nghiệp nhỏ có thể đảm nhiệm. Ông cũng đề xuất, cần rà soát và minh bạch hóa các thỏa thuận hợp tác toàn diện giữa các tỉnh, thành phố và một số tập đoàn công nghệ lớn, xem xét việc ký thỏa thuận đã đúng với Luật Đấu thầu chưa, đã công khai minh bạch, bình đẳng cho các doanh nghiệp chưa.

“Đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp là đòn bẩy cho phát triển kinh tế đất nước, không chỉ ở các đô thị lớn, mà phải lan tỏa tới các vùng trung du, miền núi, vùng sâu, vùng xa. Tuy nhiên, nếu không có chính sách minh bạch, công bằng, thì chính các tập đoàn nhà nước lại vô tình trở thành rào cản đối với lực lượng start-up địa phương. Đã đến lúc đưa các tập đoàn nhà nước trở lại đúng vai trò chiến lược là đầu tư nghiên cứu và phát triển (R&D), phát triển nền tảng lớn, sản xuất sản phẩm công nghệ quốc gia xuất khẩu ra thế giới, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ”, Tổng giám đốc Công ty Gia Hoàng bày tỏ.