Thủ tục để có được giấy chứng nhận cửa hàng đủ điều kiện kinh doanh xăng dầu rất phức tạp, có khi mất cả năm với 40 bộ hồ sơ. Ảnh: Dũng Minh

Câu hỏi lúc giao thời

“Chúng tôi được biết, Nghị định về kinh doanh xăng dầu sẽ được sửa đổi. Các cơ quan cũng nói là thủ tục không cần thiết, nhưng cứ phải chờ văn bản được ban hành thì mới bỏ. Không biết có cách nào làm nhanh hơn không?”, ông Trần Văn Thế, Chủ tịch HĐQT Công ty Đầu tư và phát triển InDel đặt vấn đề tại Cuộc đối thoại chính sách “Các giải pháp đột phá tháo gỡ điểm nghẽn phát triển kinh tế tư nhân” do Đại học Kinh tế Quốc dân tổ chức cuối tuần trước.

Ông kể, thủ tục để có được giấy chứng nhận cửa hàng đủ điều kiện kinh doanh xăng dầu rất phức tạp, có khi mất cả năm với 40 bộ hồ sơ, từ thủ tục cấp phép xây dựng, gồm cả cấp phép thu lôi chống sét, kiểm định trụ bơm, sự cố tràn dầu, báo cáo đánh giá tác động môi trường, cam kết bảo vệ môi trường… Vấn đề là, khi mở cửa hàng thứ hai, bên cạnh thủ tục trên, doanh nghiệp sẽ phải thực hiện thêm thủ tục đề nghị cấp giấy xác nhận đủ điều kiện kinh doanh đại lý bán lẻ xăng dầu, với hồ sơ gần như nhau.

Trong một số cuộc thảo luận, góp ý cho Dự thảo Nghị định mới về kinh doanh xăng dầu, một số sở công thương đề nghị, việc cấp giấy xác nhận đại lý bán lẻ xăng dầu được thực hiện theo hướng kế thừa kết quả cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh của các cửa hàng thuộc sở hữu hoặc đồng sở hữu của doanh nghiệp được cấp. Việc này sẽ loại bỏ tình trạng doanh nghiệp phải thực hiện 2 thủ tục hành chính khác nhau, với nội dung hồ sơ, trình tự gần tương tự, cũng có nghĩa sẽ giảm đi chi phí, thời gian cho doanh nghiệp.

Đương nhiên, ông Thế hiểu, các nội dung Dự thảo dù có tích cực đến đâu, cũng chỉ mang tính dẫn hướng, còn việc thực hiện phải tuân theo quy định hiện hành. Nhưng lấn cấn mà ông mang đến cuộc đối thoại là cách thức làm việc giữa các cơ quan quản lý nhà nước các cấp.

“Khi chúng tôi thực hiện một thủ tục, cơ quan chủ trì sẽ xin ý kiến các sở - nếu là cấp tỉnh; các bộ, ngành - nếu là cấp trung ương. Có những thủ tục chúng tôi thấy xin ý kiến gần 100 văn bản, nhưng 80% văn bản trả lời có chung câu cuối cùng là ‘đề nghị thực hiện theo quy định của pháp luật’. Với câu này, việc lấy ý kiến còn có ý nghĩa không, trong khi thời gian kéo rất dài, còn doanh nghiệp không biết bám vào đâu để thực hiện”, ông Thế đặt thẳng vấn đề.

Tình hình càng khó khăn trong bối cảnh các cấp phường, xã được phân cấp thêm nhiều thẩm quyền, nhưng chưa có hướng dẫn cụ thể. 

Mô hình thư viện pháp luật “số và sống”

Đây không phải là vấn đề riêng của doanh nghiệp. Trong cuộc làm việc mới đây với đại diện doanh nghiệp, có vị lãnh đạo địa phương thừa nhận, có sự chậm trễ, chưa rõ ràng trong hướng dẫn thực thi các quy định mới, khiến việc thực thi ở cấp địa phương khá khó khăn.

“Chúng tôi rất sốt ruột, đã xin ý kiến, đã thành lập các tổ công tác, nhưng nhiều vấn đề phải có sự hướng dẫn từ Trung ương, để đảm bảo tính đồng bộ của quy định pháp luật. Trước mắt, chúng tôi sẽ công bố công khai các quy định hiện hành, việc xử lý các vướng mắc sẽ cần có thời gian”, vị lãnh đạo chia sẻ thực tế khi nhận được các câu hỏi về việc bao giờ có ý kiến về dự án của doanh nghiệp.

Là Ủy viên Ban Chấp hành Hội Doanh nhân trẻ Quảng Ninh, Giám đốc Công ty Luật TNHH LK và Cộng sự, bà Đặng Thị Kim Dung có góc nhìn mang tính chuyên môn về những khó khăn rất lớn của doanh nghiệp thời điểm này. Vẫn là thủ tục hành chính rườm rà, quy định của pháp luật còn chồng chéo, khó hiểu, song việc áp dụng pháp luật thiếu sự thống nhất giữa các cấp, các địa phương tạo ra “bẫy pháp lý” với người dân và doanh nghiệp.

“Làm sao để biết văn bản nào có hiệu lực, văn bản nào đã hết hiệu lực, văn bản nào đã thay thế, sửa đổi, bổ sung văn bản nào… thực sự rất khó. Khi không có một ‘thư viện pháp luật chính thống’, đúng yêu cầu là ‘số và sống’, thì hệ thống văn bản pháp quy sẽ luôn là ‘ma trận’ khó tìm đường ra đối với người dân và doanh nghiệp”, bà Dung làm rõ.

Bà Dung kiến nghị, bên cạnh hoạt động rà soát và hoàn thiện hệ thống pháp luật mà các cơ quan chức năng đang rất nỗ lực hoàn tất theo yêu cầu phát triển mới, cần xây dựng cổng thông tin điện tử chính thống duy nhất về hệ thống pháp luật.

“Chỉ có cách này thì người dân, doanh nghiệp mới tiếp tục được mục tiêu ‘ba dễ’, là dễ tiếp cận, dễ hiểu và dễ áp dụng trong thực thi pháp luật. Hơn thế, việc số hóa hệ thống pháp luật, công khai, minh bạch thủ tục là điều kiện quan trọng để thực hiện được mục tiêu chính quyền phục vụ như mong muốn của lãnh đạo Đảng, Nhà nước”, bà Dung đề xuất.

Trong khi chờ đợi, bà Dung cho rằng, việc tổ chức định kỳ, thường xuyên các cuộc đối thoại với cộng đồng doanh nghiệp để tiếp nhận thông tin và kịp thời tháo gỡ khó khăn vẫn cần được ưu tiên.

Sự chủ động từ cấp chính quyền

Khi Phó chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ Nguyễn Khắc Hiếu cho biết, đang rà soát các cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp của 3 địa phương trước sáp nhập, là Vĩnh Phúc, Phú Thọ và Hòa Bình, để ban hành chính sách thống nhất cho Phú Thọ, nhiều doanh nghiệp tham gia cuộc đối thoại giữa doanh nghiệp vùng Tây Bắc với lãnh đạo tỉnh Phú Thọ thở phào.

Trước đó, rất nhiều ý kiến thắc mắc, không biết những cơ chế, chính sách được xác định là rất ủng hộ doanh nghiệp của Vĩnh Phúc có được tiếp tục không. Đặc biệt, nhiều doanh nghiệp kinh doanh bất động sản đang sốt ruột với những thủ tục liên quan đến giải phóng mặt bằng, giá đất… khi tình hình thị trường đang khởi sắc.

“Không gian phát triển của tỉnh đang mở rộng, công tác giải phóng mặt bằng lại đang ảnh hưởng đến tiến độ các dự án. Nếu không giải quyết điểm nghẽn này, doanh nghiệp không thể tranh thủ được cơ hội từ không gian mới này”, ông Đỗ Ngọc Biên, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Bất động sản Sao Vàng Phú Thọ tranh thủ gửi ý kiến tới lãnh đạo UBND tỉnh.

Điều ông Biên và các doanh nghiệp an tâm là đích thân Phó chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ đã giới thiệu lãnh đạo Trung tâm Xúc tiến đầu tư và Hỗ trợ doanh nghiệp tỉnh, đề nghị doanh nghiệp khi có khó khăn, vướng mắc, hay có ý tưởng kinh doanh cần hỗ trợ, có thể liên hệ trực tiếp.

Ngay sau khi tỉnh Phú Thọ mới được thành lập, ngày 21/7, Trung tâm Xúc tiến đầu tư và Hỗ trợ doanh nghiệp Phú Thọ được thành lập trên cơ sở hợp nhất các trung tâm xúc tiến đầu tư của 3 địa phương. Ông Hiếu cho biết, nhiệm vụ của Trung tâm là báo cáo, tham mưu kịp thời các vấn đề của doanh nghiệp tới UBND tỉnh để có phương án giải quyết nhanh nhất. Đặc biệt, tỉnh cũng sẽ có chính sách, cơ chế phù hợp cho từng ngành, lĩnh vực.

“Mục tiêu của tỉnh là hỗ trợ doanh nghiệp thành lập, hoạt động thuận lợi, nhất là các doanh nghiệp nhỏ và vừa, nên doanh nghiệp cứ an tâm, chúng tôi sẽ thông tin cụ thể tới các doanh nghiệp về những cơ chế, chính sách này sau khi rà soát, thống nhất. Với những kiến nghị cụ thể đến từng dự án, như liên quan giải phóng mặt bằng, sẽ có trả lời của cơ quan chuyên môn một cách cụ thể, chứ không thể ang áng được”, ông Hiếu nhấn mạnh khi trả lời các câu hỏi của doanh nghiệp.

Nhiều trở ngại trong hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, dù không hề nhỏ, nhưng đều đang thấy hướng ra khi các bên vào cuộc với cùng tốc độ và tư duy. Tuy vậy, phát biểu tại Cuộc đối thoại chính sách “Các giải pháp đột phá tháo gỡ điểm nghẽn phát triển kinh tế tư nhân”, GS-TS. Ngô Thắng Lợi (Đại học Kinh tế Quốc dân) cho rằng, với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, các doanh nghiệp siêu nhỏ, việc hỗ trợ cần và có tác động lớn nhất vẫn là tháo gỡ khó khăn trong tiếp cận các hỗ trợ về thuế, đất đai, công nghệ, nhân lực, bãi bỏ quy định về điều kiện kinh doanh…

“Riêng về chính sách thuế, quan điểm của nhóm nghiên cứu là nên miễn giảm thuế với doanh nghiệp từ hộ kinh doanh không chỉ ở giai đoạn chuyển đổi, mà cả một thời gian sau khi chuyển đổi cho đến khi doanh nghiệp hoạt động ổn định”, ông Lợi đề nghị.