Chiều 17/10, tại Đại hội Đảng bộ Thành phố Hà Nội lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2025-2030, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội Trần Anh Tuấn đã có bài tham luận với chủ đề “Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực then chốt phát triển Thủ đô trong kỷ nguyên mới”.

Ông Trần Anh Tuấn mở đầu phần tham luận bằng sự thống nhất cao với báo cáo chính trị trình tại Đại hội. Đồng thời, bày tỏ niềm tin rằng, những định hướng, chỉ tiêu và giải pháp của nhiệm kỳ tới sẽ tiếp tục khẳng định tầm vóc tiên phong của Hà Nội - một Thủ đô ngàn năm văn hiến đang bước vào kỷ nguyên phát triển mới.

“Câu trả lời nằm ở khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo”

Ông Tuấn dẫn dắt vấn đề bằng cách nhìn thẳng vào quy luật phát triển. Theo ông, trong suốt tiến trình đổi mới, Việt Nam đã từng dựa vào nông nghiệp để thoát nghèo, dựa vào công nghiệp và vốn đầu tư nước ngoài để tăng trưởng nhanh. Nhưng những động lực truyền thống ấy đang dần tới giới hạn.

“Câu hỏi đặt ra là, đâu sẽ là động lực mới để đổi mới phương thức quản trị, ngăn chặn nguy cơ tụt hậu và kiến tạo sự phát triển trong kỷ nguyên mới? Câu trả lời, chính là khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số”, ông Tuấn nói, giọng dứt khoát.

Theo ông Tuấn, trong thời đại chuyển động chưa từng có của trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, công nghệ sinh học, năng lượng sạch, vật liệu mới, những quốc gia đi trước sẽ nắm lợi thế chiến lược, còn ai chậm đổi mới sẽ bị bỏ lại phía sau.

“Việt Nam không có lựa chọn nào khác ngoài việc coi khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là đột phá hàng đầu, là mệnh lệnh của thời đại”, ông nhấn mạnh, dẫn lại lời Tổng Bí thư Tô Lâm.

Quang cảnh Đại hội phiên làm việc chiều 17/10/2025.

Phân tích bối cảnh quốc tế, ông Tuấn cho rằng cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang làm thay đổi mô hình tăng trưởng của các nền kinh tế, khi dữ liệu và công nghệ số trở thành “tài nguyên mới”. Các quốc gia đều coi khoa học - công nghệ là đòn bẩy cạnh tranh trong trật tự thế giới mới.

Ở Việt Nam, mục tiêu đến năm 2045 trở thành quốc gia phát triển đã được xác định rõ trong các nghị quyết của Trung ương, trong đó khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo là một trong ba khâu đột phá. Theo bảng xếp hạng toàn cầu, năm 2025, Việt Nam đứng thứ 44/139 quốc gia về chỉ số đổi mới sáng tạo, xếp thứ ba trong ASEAN, chỉ sau Singapore và Malaysia.

“Hà Nội trong ba năm liên tiếp 2023, 2024 và 2025 dẫn đầu cả nước về chỉ số đổi mới sáng tạo, đồng thời đang cùng cả nước đẩy mạnh công cuộc chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, xây dựng chính quyền số và quản trị thông minh”, ông Tuấn chia sẻ.

Từ thực tế đó, ông khẳng định khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số chính là “nền tảng và động lực chiến lược” để Hà Nội phát triển bứt phá, giữ vai trò đầu tàu của cả nước và nâng cao vị thế quốc tế. Với lợi thế của một đô thị đặc biệt, nơi tập trung đội ngũ nhân lực chất lượng cao, các trường đại học, viện nghiên cứu hàng đầu, Hà Nội có đầy đủ điều kiện để đi đầu.

“Khoa học cung cấp tri thức mới, công nghệ chuyển hóa tri thức thành công cụ, đổi mới sáng tạo biến tri thức ấy thành giá trị thực tiễn, còn chuyển đổi số kiến tạo môi trường để hiện thực hóa. Ba yếu tố này cùng với chính sách bảo hộ sở hữu trí tuệ sẽ là bệ phóng phát triển đột phá cho Thủ đô”, ông nói.

“Chúng ta phải dũng cảm thay đổi từ tư duy đến hành động”

Ông Trần Anh Tuấn cho rằng Hà Nội đang có những chính sách rất cụ thể để thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Dưới sự chỉ đạo của Ban Chỉ đạo thực hiện Nghị quyết 57 của Thành ủy, thành phố đã ban hành hàng loạt chính sách đặc thù, vượt trội, từ việc phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo, sàn giao dịch công nghệ, trung tâm đổi mới sáng tạo cho đến cơ chế thử nghiệm có kiểm soát, quỹ đầu tư mạo hiểm.

Theo ông, những định hướng này vừa bám sát chiến lược quốc gia, vừa thể hiện sự linh hoạt, sáng tạo theo đặc thù Thủ đô, với quyết tâm đưa Hà Nội trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu khu vực.

Ông nhấn mạnh: “Điều quan trọng nhất vẫn là con người. Muốn có chuyển đổi số, phải có sự chuyển đổi tư duy. Cần quyết tâm xoá bỏ tâm lý ngại thay đổi, mạnh dạn thử nghiệm và hành động vì một chính quyền số phục vụ nhân dân, một nền kinh tế số phục vụ phát triển”.

Cũng theo ông Tuấn, Hà Nội sẽ sớm hoàn thành kiến trúc dữ liệu và trung tâm dữ liệu lớn, bảo đảm an toàn thông tin và kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia. Thành phố coi trí tuệ nhân tạo là hạ tầng chiến lược, ngang hàng với điện, viễn thông hay Internet. “Phải xây dựng chính quyền số 4.0 hướng về sự hài lòng và lợi ích thiết thực của người dân và doanh nghiệp”, ông nói.

Cùng với đó, đào tạo nhân lực cũng là then chốt. Ông đề nghị đổi mới chương trình đào tạo gắn với nhu cầu chính quyền số và thị trường lao động, siết chặt liên kết giữa ba nhà: Nhà nước, nhà trường, doanh nghiệp, để tạo sức mạnh tổng hợp. Hà Nội cũng sẽ mở rộng hợp tác quốc tế về đào tạo, thu hút chuyên gia giỏi và kiến trúc sư trưởng trong các lĩnh vực công nghệ mới.

Không quên nhấn mạnh vai trò truyền thông, ông Trần Anh Tuấn cho rằng việc lan tỏa tinh thần sáng tạo là vô cùng quan trọng. “Cần tổ chức các sân chơi, tôn vinh cá nhân và tổ chức tiêu biểu, thiết lập giải thưởng ‘Công dân số Thủ đô’ thường niên để khích lệ phong trào bình dân học vụ số và xây dựng công dân số”, ông đề xuất.

Nhìn lại lịch sử phát triển nhân loại, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội dẫn chứng rằng, mỗi bước tiến vĩ đại đều gắn liền với đột phá công nghệ, từ hơi nước, điện khí hóa, công nghệ thông tin cho đến trí tuệ nhân tạo và công nghệ lượng tử ngày nay.

“Nhật Bản phục hồi thần kỳ sau chiến tranh nhờ công nghiệp điện tử; Hàn Quốc bứt phá bằng chiến lược công nghiệp hóa hướng ngoại; Singapore từ một đảo quốc nghèo đã trở thành trung tâm công nghệ và tài chính của châu Á. Việt Nam hôm nay cũng đang có cơ hội tương tự với Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị”, ông nói.

Theo ông, nếu “Khoán 10” từng là bước đột phá trong tư duy quản lý kinh tế nông nghiệp, thì Nghị quyết 57 là cuộc cách mạng trong tư duy lãnh đạo và quản trị khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

“Nghị quyết này không chỉ giải quyết vấn đề hiện hữu, mà còn chủ động kiến tạo tương lai, mở đường cho những mô hình sản xuất mới, đón đầu xu thế phát triển của nhân loại. Nhưng sự chuyển mình không bắt đầu từ công nghệ hay thể chế, mà chính từ sự dũng cảm thay đổi tư duy, hành động của mỗi chúng ta ngay hôm nay, ngay bây giờ”, ông nói rõ.

Ông Trần Anh Tuấn khẳng định, Nghị quyết 57 là kim chỉ nam, là ngọn đuốc soi đường cho Hà Nội trong hành trình phát triển. Với tư duy Thủ đô, hành động Hà Nội được hun đúc qua nghìn năm lịch sử, cộng hưởng sức mạnh của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, Thủ đô sẽ tạo ra động lực phát triển đột phá, dẫn dắt cả nước hiện thực hóa khát vọng đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, hùng cường vào năm 2045.

“Với quyết tâm của cả hệ thống chính trị, sự đồng lòng của nhân dân, sự đồng hành của đội ngũ nhà khoa học và doanh nghiệp, tôi tin Hà Nội sẽ vươn lên trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu khu vực”, ông Tuấn kết luận.