Chiều 22/8/2025, tại xã Hương Sơn (huyện Mỹ Đức, Hà Nội), Hội nghị khảo sát, xúc tiến kết nối du lịch chùa Hương được tổ chức với sự tham dự của đại diện Sở Du lịch Hà Nội, Câu lạc bộ Lữ hành UNESCO Hà Nội (HUTC) và đông đảo doanh nghiệp du lịch.

Đây là dịp để chính quyền, cơ quan quản lý và doanh nghiệp cùng ngồi lại, tìm lời giải cho bài toán đã tồn tại nhiều năm: làm thế nào để khai thác hết giá trị tâm linh - sinh thái của chùa Hương, đưa Hương Sơn trở thành điểm đến hấp dẫn quanh năm, chứ không chỉ rộn ràng trong mùa lễ hội.

Trước Hội nghị, đoàn đã khảo sát làng hương Quảng Phú Cầu (xã Ứng Thiên) và quần thể Di tích quốc gia đặc biệt chùa Hương (xã Hương Sơn). Đây là những “hạt nhân” quý để tạo nên sản phẩm du lịch đặc sắc của xã Hương Sơn.

Các đại biểu chụp hình lưu niệm tại quần thể Di tích quốc gia đặc biệt chùa Hương.

“Hiến kế” cho du lịch Hương Sơn

Tại hội nghị, ông Trần Đức Hải, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Hương Sơn bày tỏ mong muốn các doanh nghiệp lữ hành chung tay hiến kế để khắc phục tình trạng khách vắng mùa thấp điểm, khiến tiềm năng chưa được khai thác tương xứng.

Số liệu từ UBND xã Hương Sơn cho thấy bức tranh du lịch nơi đây nhiều gam màu đối lập. Ông Vương Trọng Đạo, Phó Chủ tịch UBND xã, phân tích, chùa Hương được công nhận Di tích quốc gia đặc biệt từ năm 2017, đến năm 2024 được công nhận là khu du lịch cấp thành phố.

Tuy nhiên, lượng khách có nhiều biến động. Năm 2024, khu di tích đón gần 931.000 lượt, giảm 17% so với năm 2023. Nhưng chỉ riêng 7 tháng đầu 2025, con số đã đạt 866.000 lượt, bằng 93% cả năm trước. Dự kiến hết năm, chùa Hương sẽ vượt mốc 1,2 triệu khách, tăng 30%.

Điều đáng chú ý là khách quốc tế tăng trưởng rõ rệt: từ 2.500 lượt (2023) lên 6.000 (2024) và 4.500 lượt chỉ trong 7 tháng 2025. Đây là tín hiệu tích cực, khẳng định sức hút của Hương Sơn trong mắt bạn bè quốc tế.

Nhưng, ông Đạo thẳng thắn nhìn nhận: “Hạ tầng giao thông và kết nối chưa đồng bộ; nhiều đoạn đường xuống cấp; bến bãi, bến thuyền còn hạn chế. Sản phẩm du lịch còn đơn điệu, quảng bá chưa chuyên nghiệp, dịch vụ lưu trú, ẩm thực thiếu điểm nhấn, cộng đồng địa phương chưa bắt kịp xu thế phục vụ chuyên nghiệp”.

Theo ông Trần Trung Hiếu, Phó Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội, chùa Hương sở hữu giá trị nổi bật nhưng thiếu sản phẩm trải nghiệm đặc thù. “Chúng ta cần bổ sung du lịch đêm, du lịch làng nghề, gắn tâm linh với văn hóa - sinh thái. Đồng thời, phải nâng chất lượng dịch vụ từ đội ngũ chèo đò, bảo vệ đến nhân sự quản lý. Hình ảnh điểm đến phải được chuyên nghiệp hóa, gắn với chuyển đổi số để phù hợp nhiều nhóm khách khác nhau”, ông Hiếu nhấn mạnh.

Ông cũng khẳng định, Sở Du lịch Hà Nội sẽ đồng hành trong xúc tiến, quảng bá, đào tạo nguồn nhân lực, tạo nền tảng để Hương Sơn phát triển bền vững.

Tại Hội nghị, đại diện các doanh nghiệp lữ hành đã thẳng thắn chỉ ra điểm nghẽn và gợi mở giải pháp. Ông Bùi Nghiêm, Giám đốc Go Asia Travel cho rằng: “Khách quốc tế rất thích không gian cổ kính của chùa Hương và cảnh quan suối Yến. Nhưng bất cập về giá vé và tình trạng chủ đò trông chờ tiền tip ảnh hưởng đến hình ảnh điểm đến. Cần có đường dây nóng để hỗ trợ kịp thời”.

Các đại biểu khảo sát làng hương Quảng Phú Cầu.

Theo ông Phạm Tiến Dũng, Giám đốc Asiana Travel: “Chi phí dịch vụ, đặc biệt mùa lễ hội, cao hơn mặt bằng chung. Ăn uống khó tổ chức, vệ sinh môi trường chưa đảm bảo. Nếu không cải thiện, khó giữ chân khách. Cần thêm cơ sở dịch vụ với giá hợp lý và niêm yết công khai”.

Trong khi đó, ông Nguyễn Hồng Thắng, Giám đốc S Travel góp ý: “Suối Yến thơ mộng là lợi thế độc nhất. Nên phát triển chèo thuyền, thể thao giải trí trên sông, kết hợp trải nghiệm làng nghề để tăng giá trị chuyến đi”.

Ở góc độ khác, ông Đoàn Ngọc Tùng, Giám đốc MTV Travel cho rằng: “Hương Sơn cần tập trung hơn vào khách nội địa. Dọc suối Yến còn nhiều nhà mái tôn phá cảnh quan, nên thay bằng chòi lá mây tre để tạo điểm check-in. Đặc sản vịt cỏ Vân Đình nên trở thành thương hiệu ẩm thực chủ lực, kết hợp mô hình homestay bản địa”.

Với tầm nhìn chiến lược, ông Vũ Văn Tuyên, Tổng Giám đốc Travelogy nhấn mạnh: “Hương Sơn không thể chỉ dừng ở du lịch tâm linh. Với núi đá vôi, thung lũng thơ mộng, tín ngưỡng thờ Mẫu, nghề gốm… địa phương hoàn toàn có thể tạo sản phẩm khác biệt. Show diễn đặc sắc, sản phẩm nông nghiệp gắn trải nghiệm check-in sẽ giúp du khách lưu lại nhiều kỷ niệm”.

Ông Nguyễn Tuấn Anh phát biểu tại Hội nghị.

Đưa Hương Sơn trở thành điểm đến đông vui bốn mùa

Với tư cách cầu nối, HUTC khẳng định vai trò trong việc thúc đẩy kết nối doanh nghiệp và điểm đến. Ông Nguyễn Tuấn Anh, Phó Chủ tịch Thường trực HUTC lưu ý: “Hương Sơn cần truyền thông mạnh mẽ về những thay đổi tích cực. Đó là cơ sở để doanh nghiệp yên tâm đưa khách trở lại. HUTC sẵn sàng tư vấn, xây dựng sản phẩm mới, phát triển song song với du lịch tâm linh”.

Chủ tịch HUTC Trương Quốc Hùng đánh giá cao tinh thần cầu thị của địa phương, đồng thời khẳng định: “Chùa Hương không chỉ có tài nguyên mà còn có hệ thống cáp treo, cơ sở lưu trú đáp ứng nhu cầu. Nếu chính quyền quyết liệt, Hương Sơn sẽ sớm thay đổi rõ rệt. HUTC cam kết hỗ trợ hình thành liên minh bán sản phẩm, giúp doanh nghiệp địa phương gắn kết, từ đó khôi phục khách quốc tế và gia tăng sức hút khách nội địa”.

Cuối Hội nghị, ông Trần Đức Hải khẳng định định hướng phát triển du lịch Hương Sơn xoay quanh ba yếu tố then chốt: An toàn - Thân thiện - Chất lượng. “Chúng tôi không chỉ phát triển số lượng mà chú trọng đến chất lượng và bản sắc đặc thù của địa phương”, ông Hải nhấn mạnh.

Trong thời gian tới, du lịch Hương sơn sẽ nâng tầm sản phẩm, từ ẩm thực, đặc sản địa phương đến du lịch trải nghiệm. Hương Sơn có tiềm năng lớn với lụa tơ tằm Mỹ Đức - sản phẩm từng nổi tiếng một thời. Nếu xây dựng được show trình diễn về lụa, đó sẽ là sản phẩm đặc thù, hấp dẫn du khách trong và ngoài nước.

Ông Trần Đức Hải phát biểu tại Hội nghị.

Song song, ông Trần Đức Hải nhấn mạnh việc chuẩn hóa nguồn nhân lực, đào tạo nghiệp vụ an ninh, chuẩn hóa đội ngũ thuyết minh viên để nâng cao hình ảnh điểm đến. Đồng thời, địa phương sẽ tăng cường ứng dụng công nghệ số trong truyền thông, triển khai chính sách kích cầu mùa thấp điểm, tạo vòng tuần hoàn kinh tế tích cực: người dân có thêm việc làm, doanh nghiệp có thêm thu nhập, du khách hài lòng với dịch vụ.

Hương Sơn - “vùng đất Phật” từ lâu đã khắc sâu trong tâm thức người Việt như biểu tượng văn hóa - tâm linh. Nhưng trong kỷ nguyên mới, nơi đây không chỉ cần giữ gìn truyền thống mà còn phải thích ứng để phát triển. Hạ tầng đồng bộ, sản phẩm đa dạng, dịch vụ chuyên nghiệp và quảng bá hiện đại là những mảnh ghép không thể thiếu.

Như ông Trần Đức Hải khẳng định: “Để phát triển bền vững, cần có tiếng nói chung vì lợi ích của ba bên: địa phương - người dân - doanh nghiệp. Khi cùng hướng tới mục tiêu chung, du lịch Hương Sơn sẽ phát triển xứng tầm giá trị và tiềm năng vốn có”.

Con đường để Hương Sơn trở thành điểm đến hấp dẫn của Thủ đô vẫn còn nhiều việc phải làm. Nhưng sự cầu thị của chính quyền, sự đồng hành của HUTC và nỗ lực của doanh nghiệp chính là bảo chứng cho một tương lai gần, khi chùa Hương không chỉ rộn ràng mùa lễ hội, mà sẽ trở thành điểm đến hấp dẫn bốn mùa của Hà Nội.