Sau gần một năm sống chung với làn da bong tróc, khô sần và sạm đen lan tỏa khắp gương mặt, chị Hồng (28 tuổi, TP.HCM) mới tìm được lối thoát khi đến viện khám chuyên khoa Da liễu - Thẩm mỹ Da.

Bi kịch bắt đầu từ một loại kem dưỡng trắng da được quảng cáo rầm rộ trên mạng rằng có thể “làm sáng nhanh sau 7 ngày”, “an toàn cho mọi loại da”. Những ngày đầu sử dụng, chị chỉ cảm thấy nóng và rát nhẹ nên chủ quan nghĩ đó là phản ứng bình thường.

Thế nhưng đến tuần thứ ba, làn da bắt đầu đỏ, khô căng, đặc biệt ở gò má và cánh mũi. Khi chị ngừng sản phẩm, các mảng đỏ nhanh chóng chuyển sang nâu xám rồi đen sạm, lan rộng gần hết khuôn mặt, khiến chị hoang mang và tự ti nghiêm trọng.

Vội vã tìm cách “cứu” làn da, chị Hồng đến một spa gần nhà. Tại đây, chị được tư vấn điều trị bằng ủ trắng và lăn kim theo liệu trình sáu buổi trong hơn hai tháng. Tuy nhiên, trái với kỳ vọng, làn da chị không những không cải thiện mà còn thâm đậm hơn, dễ kích ứng và gần như mất khả năng phục hồi tự nhiên.

Chị quyết định tìm đến viện và được bác sỹ Vũ Thị Thùy Trang, chuyên khoa da liễu trực tiếp thăm khám. Qua đánh giá lâm sàng, bác sỹ Trang xác định chị Hồng bị dị ứng mỹ phẩm gây tăng sắc tố lan tỏa, với bề mặt da dày sừng, khô và tích tụ melanin bất thường.

Đặc biệt, chị mắc phải bệnh sắc tố Riehl, một dạng viêm da tiếp xúc tăng sắc tố hiếm gặp, biểu hiện bằng các mảng da nâu đen lan tỏa hoặc dạng mạng lưới, thường xuất hiện ở trán và gò má. “Đây không chỉ là tăng sắc tố sau kích ứng. Với mức độ lan tỏa, đậm màu và dai dẳng như vậy, chị Hồng đang đối mặt với bệnh sắc tố Riehl, rất khó điều trị và đòi hỏi phác đồ dài hạn”, bác sỹ Trang nhìn nhận.

Nguyên nhân xuất phát từ các hóa chất trong mỹ phẩm gây phản ứng viêm, kích hoạt tăng sinh melanin. Dù được phát hiện từ các yếu tố ngoại sinh, cơ chế bệnh sinh chính xác của sắc tố Riehl vẫn chưa được giải mã hoàn toàn.

Không giống tăng sắc tố thông thường vốn chỉ gây đỏ nhẹ và bong da ít, sắc tố Riehl khiến sắc tố “cắm rễ” sâu trong da, lan rộng và thâm đậm theo thời gian, khiến da thô sạm, tối xỉn và đáp ứng điều trị rất kém.

Để cứu làn da đã tổn thương nặng, bác sỹ Trang chỉ định phác đồ kết hợp thuốc bôi giảm viêm; laser pico xung ngắn để phá vỡ melanin dư thừa; tiêm HA (Hyaluronic Acid) phục hồi cấu trúc và độ đàn hồi của da; kết hợp peel da nồng độ phù hợp nhằm tái tạo bề mặt, làm mỏng lớp sừng và tăng hiệu quả sáng da.

Liệu trình dự kiến kéo dài 8-12 tháng và đòi hỏi sự kiên trì tuyệt đối. Laser pico được xem là “vũ khí chủ lực”, vừa phá hủy sắc tố vừa kích thích tăng collagen và elastin, giúp làn da mềm mịn, hồng hào tự nhiên. Sau gần một năm theo đuổi điều trị nghiêm ngặt, tình trạng của chị Hồng cải thiện rõ rệt: vùng sạm đen mờ hẳn, da đều màu và sáng khỏe hơn.

Nếu trường hợp của chị Hồng là lời nhắc nhở về tác hại của mỹ phẩm kém chất lượng, thì câu chuyện của anh H. (40 tuổi, TP.HCM) lại là cảnh báo nghiêm trọng về việc làm đẹp bằng silicon lỏng, chất làm đầy đã bị cấm sử dụng nhiều năm qua.

Chín năm trước, vì mong muốn thay đổi diện mạo theo phong thủy bằng việc nâng mũi và làm đầy má hóp, rãnh cười, anh H. đã tiêm silicon lỏng tại một cơ sở thẩm mỹ không phép. Tưởng rằng sẽ nhanh chóng có ngoại hình ưng ý, anh không ngờ mình sắp phải sống trong chuỗi ngày dài ám ảnh vì biến chứng.

Chỉ thời gian ngắn sau tiêm, cơ thể anh bắt đầu xuất hiện các phản ứng dị ứng kỳ lạ: nổi mề đay liên tục, nhạy cảm cực độ với mùi hương từ nước hoa, mỹ phẩm, kem đánh răng, chất tẩy rửa, thậm chí cả mùi cơ thể người khác trong thang máy hay siêu thị.

PGS-TS.Hoàng Thị Lâm, Trưởng khoa Miễn dịch Lâm sàng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM lý giải, silicon là polymer không phân hủy, khi tiêm vào cơ thể sẽ nhanh chóng bị hệ miễn dịch coi là dị vật.

Chúng lan dần ra xung quanh, tạo thành các khối vón cục dưới da, gây viêm mạn tính kéo dài, làm hệ miễn dịch rối loạn và phản ứng quá mức với những kích thích vốn vô hại. Đây là lý do anh H. nhiều lần phải nhập viện cấp cứu vì sốc phản vệ đe dọa tính mạng.

Trong nhiều năm, anh H. phải dùng thuốc chống dị ứng chứa corticoid để cầm triệu chứng. Việc lạm dụng loại thuốc này gây ra hàng loạt hệ lụy là hội chứng Cushing, suy tuyến thượng thận và đái tháo đường.

Khi hội chẩn, các bác sỹ cho rằng phẫu thuật lấy silicon vón cục là giải pháp tối ưu, nhưng do chất này đã tồn tại quá lâu trong cơ thể, gây viêm phức tạp kèm bệnh nền nặng, phẫu thuật sẽ tiềm ẩn nguy cơ tử vong. Anh H. từ chối mổ, buộc các bác sỹ chuyển sang điều trị nội khoa nhằm kiểm soát dị ứng và ổn định chức năng cơ thể.

Vì anh phản ứng với nhiều nhóm thuốc thông thường, ê-kíp buộc phải sử dụng liệu pháp sinh học chứa omalizumab, kháng thể đơn dòng điều trị các dạng dị ứng mạn tính nặng.

Liệu trình gồm 6-8 mũi tiêm, mỗi tháng một lần, không ảnh hưởng đến tuyến thượng thận vốn đã suy yếu. Sau bốn mũi tiêm, tình trạng của anh giảm khoảng 70%, độ nhạy với mùi hương cải thiện rõ rệt, các đợt nổi mề đay giảm và nguy cơ phản vệ không còn đe dọa như trước.

Theo các bác sỹ, cả hai trường hợp đều là lời cảnh tỉnh mạnh mẽ về hậu quả của việc làm đẹp một cách thiếu kiểm chứng. Sử dụng mỹ phẩm trôi nổi, làm trắng cấp tốc, tiêm chất làm đầy không rõ nguồn gốc… có thể phá hủy cấu trúc da, gây tổn thương miễn dịch, thậm chí đe dọa tính mạng.

Chuyên gia khuyến cáo, khi có dấu hiệu bất thường như đỏ rát kéo dài, bong tróc, tăng sắc tố, nổi mề đay, phù nề, chảy nước mũi hay khó thở, người dân không nên tự điều trị mà phải đến bác sỹ chuyên khoa Da liễu hoặc Miễn dịch để được thăm khám và định hướng điều trị đúng.

Làm đẹp chỉ an toàn khi được thực hiện bởi bác sỹ có chuyên môn, sử dụng sản phẩm được kiểm duyệt và tiến hành tại cơ sở đạt chuẩn, ngược lại, những hệ quả để lại có thể kéo dài nhiều năm, thậm chí là cả đời.