Thiếu minh bạch trong tư vấn: Mấu chốt dẫn đến nhiều kiện cáo tranh chấp

Sáng 31/5, thảo luận tại hội trường về tình hình kinh tế - xã hội. Đại biểu Nguyễn Thị Thủy (tỉnh Bắc Kạn) đã nêu ra 4 vấn đề liên quan đến bảo hiểm nhân thọ trong đó nhấn mạnh đội ngũ tư vấn viên là khâu mấu chốt dẫn đến nhiều kiện cáo tranh chấp hiện nay.

Cụ thể, nhận định về diễn biến của thị trường bảo hiểm nhân thọ, đại biểu tỉnh Bắc Kạn cho rằng, nhiều kiện cáo, bức xúc của khách hàng được đăng tải công khai thời gian qua đã khiến cho dư luận không khỏi nghi ngại.

“Về bản chất thì bảo hiểm nhân thọ là sản phẩm mang tính nhân văn cao, giúp hỗ trợ con người, giảm thiểu những mất mát, thiệt hại trước những rủi ro liên quan đến tính mạng, sức khỏe, ốm đau, bệnh tật. Tuy nhiên, sau nhiều kiện cáo, bức xúc của khách hàng được đăng tải công khai, nhiều người đã vội vã kiểm tra lại hợp đồng của mình và không khỏi hoang mang. Nhiều người thì mang hợp đồng bảo hiểm đến công ty bảo hiểm hỏi nhưng nhận được thông tin hoàn toàn khác với thông tin mà tư vấn viên đã cung cấp cho họ. Nhiều người đang có kế hoạch mua bảo hiểm nhân thọ đã tạm gác lại việc này với một sự cảnh giác cao. Cũng thật là buồn cho thị trường mạo hiểm trong nước khi mà vừa qua nhiều tờ báo đã đăng tải các bài để chỉ cách cho người dân tránh rủi ro khi mua bảo hiểm nhân thọ”, bà Thuỷ nêu.

Đại biểu nêu ra 4 vấn đề và 3 kiến nghị liên quan đến bảo hiểm nhân thọ. (Ảnh: Quốc hội)

Về vấn đề liên quan hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, đại biểu tỉnh Bắc Kạn cho rằng, với một bộ hợp đồng dày khoảng từ 70 đến 100 trang cùng nhiều thuật ngữ chuyên ngành, ngay cả những chuyên gia tài chính, chuyên gia pháp luật không chuyên ngành bảo hiểm cũng gặp khó khăn trong tiếp cận, nhiều chuyên gia cho biết là chỉ hiểu khoảng độ 70% nội dung hợp đồng.

Bà Thuỷ cũng nhấn mạnh sự thua thiệt sẽ chủ yếu nằm về phía người mua, nếu gặp phải những tư vấn viên không có tâm.

Hơn thế nữa, các hợp đồng bảo hiểm nhân thọ trong thời gian gần đây thường dưới dạng liên kết đầu tư, tức là một phần tiền của khách hàng được các hãng đưa vào các quỹ chứng khoán, trái phiếu, cho nên là càng phức tạp. Nhiều người chia sẻ là dù có đọc kỹ đến mấy thì cũng không thể hiểu nổi độ linh hoạt của các gói bảo hiểm, không thể hiểu nổi, nếu thanh lý hợp đồng sau 3 năm, 5 năm hay 10 năm thì sẽ nhận lại được bao nhiêu số tiền đã đóng.

Vấn đề thứ ba và cũng là khâu mấu chốt dẫn đến nhiều kiện cáo tranh chấp vừa qua là đội ngũ tư vấn viên. Chính vì tính chất rất phức tạp của hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, cho nên mới cần đến đội ngũ tư vấn viên. Tuy nhiên, không ít tư vấn viên thay vì tư vấn rõ bản chất của hợp đồng bảo hiểm nhân thọ là phòng ngừa rủi ro thì lại cố tình tư vấn mập mờ, thậm chí là sai lệch về sản phẩm bảo hiểm để nhanh chóng chốt đơn, ký được hợp đồng.

Cũng theo đại biểu tỉnh Bắc Kạn, tỷ lệ hoa hồng tối đa mà tư vấn viên được hưởng theo quy định lên tới 40% ở năm thứ nhất của hợp đồng và hiện nay thì các công ty bảo hiểm đang để dao động ở mức từ 30% đến 40%. Không ít tư vấn viên đã cố tình tư vấn sai lệch để đạt được doanh số và nhận được khoản hoa hồng hậu hĩnh khiến cho khách hàng lầm tưởng mình đang tham gia một sản phẩm đầu tư sinh lãi cao, vừa được bảo vệ sức khỏe vừa được đền bù nếu có chuyện không may xảy ra và khi kết thúc hợp đồng lại còn nhận được toàn bộ số tiền đã đóng cộng với lợi nhuận.

Ngoài ra, theo bà Thuỷ, cũng có trường hợp tư vấn viên chỉ nói cho khách hàng về những quyền lợi mà họ được hưởng, không chỉ rõ cho khách hàng về những điều khoản ràng buộc, không chỉ rõ cho khách hàng về những điều khoản bất lợi, nếu thanh lý sớm hợp đồng trong 1, 2 năm đầu sẽ có nguy cơ gần như là mất trắng số tiền đã đóng...

“Và đây chính là nguồn cơn dẫn đến nhiều bức xúc vừa qua do sự thiếu minh bạch trong tư vấn và điều này thì nó đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới đội ngũ tư vấn viên được đào tạo chuẩn chỉ làm việc có tâm, có trách nhiệm”, đại biểu tỉnh Bắc Kạn nhấn mạnh.

Kiến nghị Bộ Tài chính thanh tra toàn diện hoạt động bảo hiểm nhân thọ

Bên cạnh vấn đề về tư vấn viên hay việc hợp đồng dày và khó khăn trong tiếp cận, đại biểu tỉnh Bắc Kạn cũng chỉ ra vấn đề ở chính công ty bảo hiểm và các đại lý bảo hiểm.

Dẫn chứng số liệu của Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam, bà Thuỷ cho biết, trong năm 2022 đã phát hiện 3.100 trường hợp đại lý bảo hiểm có sai phạm, trong đó có lỗi cố tình tuyên truyền sai về sản phẩm bảo hiểm.

“Dư luận cũng đặt câu hỏi là từ các vụ việc vừa qua thì có hay không việc công ty bảo hiểm biết nhưng cố tình bỏ qua lỗi của tư vấn viên của các đại lý bảo hiểm gây bất lợi cho khách hang”, bà Thuỷ đặt ra câu hỏi.

Đồng thời, theo bà Thủy, các công ty bảo hiểm phải làm thế nào để khách hàng ngay kể cả khi không nhận được bảo hiểm cũng cảm thấy tâm phục, khẩu phục, còn để cho khách hàng bức xúc vì cho rằng hợp đồng thì không rõ ràng, tư vấn thì thiếu trung thực là chưa đạt yêu cầu.

Khi một bên là công ty bảo hiểm chuyên nghiệp với một bên là người mua không chuyên nghiệp, trong khi không ít tư vấn viên chưa đủ cả tâm và tầm, việc đẩy hết trách nhiệm cho phía người mua là không hợp cả về lý và về tình. Cũng theo bà Thuỷ, tỷ lệ tham gia bảo hiểm nhân thọ của Việt Nam thuộc loại thấp trên thế giới. Để đạt được tỷ lệ tham gia cao như nhiều quốc gia khác đã làm được, theo đại biểu tỉnh Bắc Kạn, chắc chắn ở các nước không có tình trạng tư vấn thiếu trung thực, thiếu minh bạch.

Trước các vấn đề trên, nhấn mạnh bảo hiểm nhân thọ là sản phẩm tốt cả ở khía cạnh kiểm soát rủi ro và sự an tâm cho tương lai, đại biểu tỉnh Bắc Kạn cho rằng có rất nhiều việc cần phải làm để lành mạnh hóa thị trường, để người dân hiểu đúng, tin tưởng và không cảm thấy mạo hiểm khi mua bảo hiểm.

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy nêu ra 3 kiến nghị.

Thứ nhất, kiến nghị Bộ Tài chính tiến hành thanh tra toàn diện hoạt động bảo hiểm nhân thọ, tập trung vào loại hình bảo hiểm liên kết đầu tư.

Thứ hai, kiến nghị Bộ Công an từ các đơn tố cáo và dư luận phản ánh vừa qua thì xác minh làm rõ có hay không có dấu hiệu của tội lừa đảo hoặc tội lừa dối khách hàng, nếu có thì đề nghị khởi tố điều tra.

Cuối cùng, các công ty bảo hiểm đã đến lúc cần rà soát lại toàn bộ các khâu của quá trình bảo hiểm, từ khâu thiết kế hợp đồng, khâu tư vấn bảo hiểm, khâu ký kết hợp đồng và khâu giải quyết khiếu nại của khách hàng.

“Chỉ khi thực sự minh bạch và thành tâm, người dân mới không quay lưng với bảo hiểm nhân thọ”, vị đại biểu này nhấn mạnh.