Phòng nghiên cứu hầu như là điểm đến duy nhất mỗi ngày của Lại Nam Hải

Kín đáo trấn áp cái quen, tiếp đón cái lạ

Viết sơ đồ phản ứng, cân bằng và hoàn thành phương trình là 3 bước cơ bản để tạo nên một phương trình hóa học. Nếu áp dụng quy trình này để tạo nên Wakamono và Lại Nam Hải, thì ở bước sơ đồ phản ứng sẽ là một thập kỷ âm thầm mày mò cộng với một chút may mắn từ nỗ lực của một kẻ ngoại đạo ngành hóa luôn mang trong mình lòng tự tôn dân tộc, đã xúc tác tạo thành độc quyền sáng chế khẩu trang diệt virus Corona đầu tiên trên thế giới. 

Để đi theo con đường chẳng mấy ai đi, mà vẫn có bằng sáng chế độc quyền tại nhiều nước trên thế giới, nhà sáng lập Wakamono không có “cây đũa thần” nào cả. Từ đam mê, Hải chỉ rèn cho bản thân thói quen tự học, rồi dần trở thành bản năng.
“Việc gì cũng vậy. Không tự học, tự đọc, tự lao vào làm liên tục để rút ra kết luận là điều rất nguy hiểm và không thể sáng tạo”, Hải nhớ lại những ngày tháng miệt mài gắn bó với người bạn chí cốt là sách, còn phòng nghiên cứu như điểm đến duy nhất mỗi ngày.

36 tuổi, sở hữu 11 độc quyền sáng chế về công nghệ sinh học nano (NanoBiotech) được Mỹ, Canada và Tổ chức Sở hữu trí tuệ bảo hộ, trong đó có 7 tại Mỹ. Nhưng chỉ đến khi Tổ chức CE của châu Âu chứng nhận và cho phép ghi trên nhãn hộp về loại khẩu trang đầu tiên trên thế giới “anti Corona virus 99,9%”, cái tên Lại Nam Hải mới được nhiều người nhắc đến, đi cùng những hoài nghi thường trực.

Dù có làm trong giới khoa học hay không, khi nghe thông tin trên, hầu hết mọi người đều bật ra trong đầu câu hỏi nghi hoặc: Khẩu trang diệt virus Corona sau 30 giây tiếp xúc, do người Việt phát minh và làm chủ công nghệ từ nguyên liệu đến ra thành phẩm, lại còn sản xuất ở Việt Nam?

Như phản ứng hóa học với những phép cộng nối tiếp, sản phẩm này được hình thành từ những kết tinh suốt 10 năm Hải cặm cụi trong phòng thí nghiệm. Ở tuổi 26, khi nhiều người còn chênh vênh với vô số lựa chọn, Hải đã xác định được hành trình, đã bắt đầu sự nghiệp từ vài năm trước đó với vài lần thất bại, rồi mới quyết định rẽ vào con đường chẳng mấy ai đi - viết tên Việt Nam lên bản đồ công nghệ thế giới.

Sau đó, Hải giấu nhẹm tất cả việc làm của mình cùng đội ngũ trong suốt một thập kỷ qua, trên tất cả các kênh, từ báo chí đến mạng xã hội, thậm chí các sự kiện khoa học. Phần vì lý do bảo mật các dự án nghiên cứu còn dang dở, phần vì Hải tin rằng: “Mọi người chỉ cần nhìn thấy hiệu quả từ những việc tôi đã làm”.

Bảo chứng cho mọi nỗ lực là từ vài năm trước, hàng loạt quốc gia cấp bằng sáng chế độc quyền cho Wakamono về công nghệ sinh học nano dùng trong nông nghiệp, hóa mỹ phẩm, thực phẩm và dược phẩm. Với Internet, sẽ không khó để tìm kiếm thông tin về các sáng chế độc quyền được bảo hộ khoảng 20 năm do Hải làm tác giả.

Thế nên, từ cuối năm ngoái, Hải mới bắt đầu trả lời phỏng vấn báo chí, trước khi dấn bước vào giai đoạn thương mại sản phẩm. “Có hai đối tượng có thể tạo ra phát minh. Một là người may mắn và hai là người rất lười”, Hải tự nhận mình là người may mắn nhờ không rập khuôn, làm đi làm lại để lần ra cơ hội.

Nhân loại tồn tại bằng 90-95% những gì theo tiêu chuẩn, nhưng phát triển bằng 5-10% các bất quy tắc. Ở một khía cạnh nào đó, việc không được đào tạo ngành hóa bài bản ở trường lớp lại là cái may cho Hải, vì không bị ràng buộc quanh những gạch đầu dòng đã được đúc kết có sẵn trong giáo trình. Để không gặp phải những phản ứng trăm lần như một, không thể dựa vào máy móc, nguyên vật liệu, phương trình sẵn có.

Đây cũng là cơ sở để Wakamono chỉ tuyển những bạn trẻ mới ra trường, vì “như tờ giấy trắng, không có quá nhiều kinh nghiệm, họ sẽ có thể làm những việc chưa từng được đào tạo ở giảng đường”. Thế nên, có những nhân sự gắn bó với Wakamono gần 10 năm nhưng hiện chưa qua tuổi 30.

Bật dậy tốc độ

Nằm sõng soài trên sàn nhà trong phòng thí nghiệm, Hải trầm tư nghĩ về lý do “tại sao phải cực khổ đến vậy?”. Khối lượng công việc khổng lồ khi chưa từng sản xuất khẩu trang, tiêu chuẩn khác biệt tại từng thị trường nhập khẩu, đến những thông tin ít ỏi về loại virus này khiến đội ngũ Wakamono phải căng mình làm việc.

Trong khi đó, nếu không theo đuổi nghiên cứu này, họ có thể dồn sức khai thác kho tàng có hơn 200 sản phẩm đầu cuối mà mình đang sở hữu để thương mại hóa. Ví như tiếp tục kế hoạch đầu tư một nhà máy tại Khu công nghệ cao quận 9, sản xuất loại nguyên liệu từ SiL-Ha Micellium, thay thế Silicone trong ngành hóa mỹ phẩm (với quy mô thị trường ít nhất 30 tỷ USD) cho một tập đoàn Hàn Quốc.

Nhưng niềm tin từ chính mình, từ mọi người xung quanh là khó khăn lớn nhất mà Hải phải vượt qua. “Đại dịch đã khai thác tôi ở mọi khía cạnh một cách tối đa mà khối lượng công việc, áp lực trong 10 năm trước đó cộng lại cũng không bằng. Ở tuổi 36, nếu không chấp nhận thử thách này thì chắc gì cuộc đời sẽ cho tôi một cơ hội nào khác”, Hải nói về động lực không bỏ cuộc, nên cũng không được phép có một cảm giác tiêu cực rõ rệt và phổ biến cảm giác ấy với tập thể.

Dẫu sao cũng phải nhanh chân lên, bởi ở ngoài phòng nghiên cứu này, sự lây lan của đại dịch chưa khi nào dừng lại. Có quá nhiều con số dù đối lập, nhưng thú vị trong 270 ngày thần tốc (3 tháng nghiên cứu và 6 tháng đợi kết quả kiểm nghiệm) để Wakamono tạo ra loại khẩu trang diệt virus Corona đầu tiên trên thế giới.

Hải nhớ lại thời điểm đầu năm 2020, có lúc “tôi như một con thú trong phòng thí nghiệm”, khi cả đội ngũ lao vào nghiên cứu nhưng bế tắc, vì lệnh phong toả khắp nơi trên thế giới đã bít mọi đường nhập khẩu nguyên vật liệu.

Con người cần phải làm, cần phải hành động trong điều kiện cụ thể hiện có của mình và công việc sẽ sáng tạo thêm điều kiện, mách bảo họ điều kiện nào để làm việc tốt hơn. Nếu chờ đợi có đủ các yếu tố mới làm việc thì sẽ không bao giờ làm gì được.

Tự mày mò chế ra chất thay thế khi không đủ nguyên vật liệu, kéo theo đó là hàng trăm lần vấp phải hiệu ứng domino mang đến sự sụp đổ dây chuyền, không ngày nào trong 3 tháng nghiên cứu, họ làm việc dưới 20 tiếng.

Cứ thế, sau 3 tháng kể từ ngày 31/3/2020, một loại hợp chất được Wakamono đặt tên là Gecide chính thức ra đời và lớp bên trong của khẩu trang bao gồm lớp vải Gecide, được bao phủ bởi hàng triệu hạt nano hữu cơ từ tự nhiên có khả năng làm suy yếu và tiêu diệt virus khi tiếp xúc hoặc đi xuyên qua lớp vải này.

Kết quả ấy nằm ngoài trí tưởng tượng của hầu hết các tổ chức kiểm nghiệm hàng đầu thế giới mà Wakamono gửi mẫu đến. Thậm chí, có những đơn vị làm xong nhưng không trả kết quả, chấp nhận sai hẹn trong hợp đồng đã ký để làm đi làm lại đến 3 lần nhằm xác tín.

Nếu truy cập tạp chí hàng đầu về công nghệ nano AzoNano và gõ vào mục tìm kiếm cái tên Wakamono, chỉ vài giây sau, bài viết về khẩu trang y tế diệt virus Corona đầu tiên trên thế giới được đăng vào cuối tháng 9/2020 sẽ xuất hiện. Tiến sỹ công nghệ sinh học người Ấn Độ Priyom Bose là tác giả bài viết này đánh giá, ngoài chống lại 99% các chủng SAR-CoV-2, loại khẩu trang này còn có hiệu quả chống lại bệnh cúm A H1N1.

Cơ quan chứng nhận TUV SUD, Trung tâm phát hiện vi sinh vật Guandong và Nhóm phòng thí nhiệm Eurofins có trụ sở tại Luxembourg đã xác nhận kết quả trên. Ngoài ra, sản phẩm này còn vượt qua các tiêu chuẩn FDA Hoa Kỳ, tức là ASTM F2100 cấp độ 3 và CE EN 14683 loại IIR của châu Âu.

“Việc sử dụng mặt nạ phẫu thuật Wakamono có thể làm giảm đáng kể tỷ lệ lây nhiễm vì sẽ giảm lây truyền virus một cách hiệu quả. Do đó, sự phát triển này có thể hoạt động như một công cụ tiềm năng để chống lại đại dịch Covid-19”, TS. Priyom Bose đánh giá.

Tưởng chừng như vậy sẽ dễ bán hàng, nhưng vất vả nối tiếp gian truân khi Facebook, Google đều có chính sách cấm quảng cáo khẩu trang. Hàng ngàn Email được soạn theo cách thủ công được gửi đi chào hàng mỗi ngày, song không một ai hồi âm. Đội ngũ Wakamono như “chết đứng”.

Thuộc týp người “làm xong mới nói”, Hải hẹn khoảng 2 tháng nữa sẽ bật mí cách mà đội ngũ này đã thực hiện để giải quyết vấn đề trên. Còn theo một bài viết gần đây của DealStreetAsia, Wakamono đã xuất khoảng 10 triệu khẩu trang sang Mỹ, Australia, New Zealand cùng một số nước EU và đang muốn huy động 20 triệu USD cho giai đoạn mở rộng sắp tới.

“Có những quốc gia đã tiêm vắc-xin gần hết cho người dân, nhưng vẫn quan tâm đến việc đặt mua loại khẩu trang này khi chúng tôi chào bán để bảo vệ các lực lượng trong Chính phủ của họ”, Lại Nam Hải thận trọng khi tiết lộ về những sự việc còn ở thì tương lai.