Hàng hóa nhập lậu do Hải quan TP.HCM phát hiện tại cảng VICT. Ảnh: T.Hoà

Hai hợp đồng cho một lô hàng

Từ một lô hàng nhập khẩu khai bổ sung có nghi vấn, Cục Hải quan TP.HCM vừa phát hiện một doanh nghiệp làm hai hợp đồng ngoại thương giống nhau, chỉ khác nhau về số lượng hàng hóa nhập khẩu.

Công ty TNHH xuất nhập khẩu S.V. (Quận 2, TP.HCM) đăng kí tờ khai nhập khẩu số 100472802360/A11, khai báo nhập khẩu 8.424 m2 gạch lát sàn không tráng men, trị giá trên 25.000 USD. Lô hàng được phân luồng Vàng. Hai ngày sau, sau khi Chi cục Hải quan cảng Sài Gòn khu vực 1 kiểm tra hồ sơ giấy, phát hiện có nghi vấn, chuyển luồng kiểm tra thì doanh nghiệp truyền tờ bổ sung, khai báo số lượng gạch nhập khẩu tăng lên gần gấp đôi số lượng ban đầu (15.552 m2). Sau khi doanh nghiệp truyền tờ khai bổ sung, Chi cục Hải quan cảng Sài Gòn khu vực 1 phối hợp với PC46 Công an TP.HCM thực hiện kiểm tra thực tế toàn bộ lô hàng, phát hiện hàng thực nhập gạch lát sàn không tráng men với khối lượng là 15.552 m2.

Theo Thông tư 38/2015/TT-BTC ngày 25/3/2015 của Bộ Tài chính quy định về những trường hợp được phép khai bổ sung thì trường hợp “Người khai hải quan, người nộp thuế phát hiện sai sót trong việc khai hải quan sau thời điểm cơ quan Hải quan kiểm tra hồ sơ, kiểm tra thực tế hàng hóa nhưng trước khi thông quan thì thực hiện khai bổ sung và bị xử lý theo quy định của pháp luật về thuế, pháp luật về xử lý vi phạm hành chính”. Như vậy, trường hợp của Công ty khai bổ sung sau khi công chức Hải quan kiểm tra hồ sơ giấy và thực hiện việc chuyển kiểm tra thực tế hàng hóa là vi phạm pháp luật hải quan, cần phải xử lý theo quy định.

Đáng chú ý, trong bộ hồ sơ có 2 bộ hợp đồng (cùng số, cùng ngày, cùng nội dung), cùng invoice, packing list, chỉ khác về số lượng hàng: Một bộ số lượng hàng nhập khẩu 8.424 m2 tương ứng với số lượng khai báo tại tờ khai hải quan ban đầu; bộ còn lại có số lượng hàng khai báo 15.552 m2 tương ứng với số lượng hàng khai báo tại tờ khai bổ sung. Giải trình về việc có 2 hợp đồng ngoại thương cho một lô hàng nhập khẩu và việc khai bổ sung hàng hóa, Công ty cho rằng, ban đầu kí hợp đồng với đối tác nước ngoài đặt mua số lượng hàng 8.424 m2, nhưng sau đó thị trường có nhu cầu cần hàng nhiều hơn nên đã yêu cầu đối tác sửa hợp đồng, với số lượng thay đổi là 15.552 m2. Trong quá trình chuẩn bị hồ sơ để nhận hàng, nhân viên Công ty đã nhầm lẫn không hủy hợp đồng cũ đi mà kẹp vào bộ hồ sơ để xuất trình cho cơ quan Hải quan (!?). Trị giá hàng vi phạm gần 550 triệu đồng, chênh lệch thuế trên 310 triệu đồng.

Do vụ việc phức tạp, số thuế gian lận lớn, hiện Cục Hải quan TP. HCM đang trao đổi với cơ quan chức năng để xử lý vụ việc một cách thấu đáo, đúng quy định.

Mập mờ khai bổ sung

Thông tư 38 quy định rõ những trường hợp được khai bổ sung. Tuy nhiên, trên thực tế, cơ quan Hải quan đã phát hiện và ngăn chặn nhiều trường hợp khai bổ sung “có vấn đề”. Theo Cục Hải quan TP. HCM, trong thời gian qua, không chỉ trường hợp nêu trên, các Chi cục Hải quan đã phát hiện nhiều trường hợp có dấu hiệu gian lận đối phó bằng hình thức khai bổ sung trên tờ khai hải quan. Tháng 7/2015, Công ty TNHH xuất nhập khẩu Thương mại - Dịch vụ S.P. (quận 3 TP. HCM) mở tờ khai hải quan nhập khẩu qua cảng Cát Lái lô hàng khai báo gồm 5 mục hàng: 500 máy in, 2.000 cụm đầu đọc DVD; 1.200 bàn phím máy vi tính; 5.000 con chuột máy vi tính và 200 màn hình máy tính, tất cả mới 100%, xuất xứ Singapore. Trị giá hàng hóa 22.950 USD. Với thông tin khai báo của doanh nghiệp, lô hàng được hệ thống điện tử phân luồng Vàng. Tuy nhiên, sau khi tiếp nhận thông tin có dấu hiệu vi phạm từ lô hàng này, lãnh đạo Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 kí quyết định tạm dừng thông quan đối với lô hàng. Ngay sau khi lô hàng bị tạm dừng thông quan, Công ty TNHH xuất nhập khẩu Thương mại - Dịch vụ S.P. có công văn gửi Chi cục Hải quan cảng Sài Gòn khu vực 1 xin khai bổ sung sau thông quan đối với lô hàng thuộc tờ khai nêu trên, với lí do phía nước ngoài gửi nhầm hàng. Mở kiểm tra thực tế lô hàng, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 phát hiện toàn bộ số hàng trong container gồm 257 bộ máy lạnh hiệu Panasonic, mới 100%, trị giá trên 1,8 tỷ đồng, số thuế chênh lệch trên 460 triệu đồng.

Theo Đội Kiểm soát Hải quan - Cục Hải quan TP. HCM, đáng chú ý, hầu hết các vụ nhập khẩu hàng điện lạnh bị phát hiện vi phạm trong thời gian gần đây doanh nghiệp đều khai báo là máy móc, linh kiện cũ. Sau khi tờ khai được phân luồng kiểm tra thực tế, doanh nghiệp đều xin thực hiện khai báo bổ sung, với mặt hàng khai báo hoàn toàn khác so với tờ khai ban đầu. Lý do khai báo bổ sung được các doanh nghiệp đưa ra cùng chung nội dung do đối tác gửi nhầm hàng. Đội Kiểm soát Hải quan cho rằng, các doanh nghiệp khai báo như vậy sẽ không bị phân vào luồng Đỏ, mặt hàng khai báo có thuế suất thấp chỉ 10 - 20 triệu đồng/lô, trong khi thuế nhập khẩu đối với lô hàng máy lạnh lên đến hàng trăm triệu đồng.

Với hệ thống thông quan điện tử hiện nay, doanh nghiệp có thể biết trước thông tin phân luồng cho lô hàng nhập khẩu của mình. doanh nghiệp cố tình khai báo sai tên hàng, số lượng hàng hóa, trường hợp được miễn kiểm tra thực tế hàng hoá (doanh nghiệp thực hiện trót lọt); trường hợp phải kiểm tra thực tế (luồng Đỏ) hoặc có sự phối hợp công tác của các lực lượng chức năng (như Công an, Quản lý thị trường, các lực lượng khác…), doanh nghiệp đối phó bằng cách xin sửa chữa, khai bổ sung cho phù hợp với bộ chứng từ thật hay xin hủy tờ khai sau đó khai lại tờ khai khác. Thực trạng trên đang đặt ra yêu cầu cơ quan hải quan cần tăng cường công tác quản lý, đồng thời có cơ chế chính sách chặt chẽ hơn.