Được mùa rớt giá và bài học liên kết

Từ trung tâm TP. Tân An, chạy theo Tỉnh lộ 827 về xã Tầm Vu mùa này, du khách sẽ thấy hai bên đường màu đỏ rực của quả thanh long đang vào vụ thu hoạch xen lẫn những ngôi nhà cao tầng còn mới màu sơn. Ít người biết rằng, cây thanh long xuất hiện tại đây từ 10 năm trước (năm 2006), nhưng chỉ với 10 hộ dân tham gia trồng thử nghiệm trên diện tích không nhiều. Thời điểm đó, do mới trồng, việc chăm sóc chưa đạt, dẫn đến sản lượng cũng như chất lượng thấp, nên quả thanh long Tầm Vu chỉ bán ở chợ, chứ chưa đủ chuẩn xuất khẩu.

Song nhận thấy thổ nhưỡng và điều kiện ở đây rất phù hợp để phát triển cây thanh long cho chất lượng cao, đủ tiêu chuẩn xuất khẩu nếu các hộ trồng cùng liên kết, tháng 9/2009, với 13 thành viên, HTX Thanh Long Tầm Vu đã ra đời. Đứng ra thành lập HTX là ông Trương Quang An, người được mệnh danh là “vua thanh long Tầm Vu”.

HTX Thanh long Tầm Vu thành công với việc liên kết nông dân để khắc phục tình trạng được mùa rớt giá. Ảnh: G.H

Ông An kể, trước đây trồng lúa, nuôi heo, nhưng không hiệu quả, nên ông quyết định chuyển đổi 1 ha đất trồng lúa sang trồng thanh long. Bản thân ông lặn lội ra Bình Thuận học hỏi cách trồng và chăm sóc thanh long công nghệ mới. Do đó, thanh long nhà ông cho năng suất cao, thị trường tiêu thụ khá ổn định, nên hiệu quả mang lại rất lớn. Ông quyết định mua thêm 3 ha đất để mở rộng diện tích trồng thanh long.

Thời điểm đó, rất nhiều hộ dân trong vùng cũng đua nhau trồng Thanh Long và chỉ sau một thời gian ngắn, diện tích trồng thanh long tại Châu Thành tăng lên nhanh chóng, sản lượng vì thế cũng tăng lên. Do đó, người nông dân liên tục bị các thương lái ép giá, nhất là trong vụ thu hoạch đồng loạt, làm họ không khỏi lo lắng về tương lai của loại trái cây này.

Cho rằng, không liên kết lại thì không thể tồn tại trên thị trường, ông An quyết định tìm tới Liên minh HTX tỉnh nhờ tư vấn. Ngoài ra, ông cũng liên hệ với Hội Nông dân tỉnh để học hỏi kinh nghiệm. Được Hội Nông dân tỉnh giới thiệu, người đàn ông “hai lúa” tìm tới Liên đoàn HTX Đức (DGRV) xin kinh nghiệm trồng và phát triển cây thanh long. Cũng từ đây, việc liên kết một nhóm gia đình thân thiết thành tổ hợp tác được ông kêu gọi thành lập, với số vốn 250 triệu đồng và do ông làm Giám đốc.

Khi HTX ra đời, ông An đã mời được đoàn chuyên gia của DGRV về tư vấn cho các hộ dân trong HTX kỹ thuật trồng cây thanh long theo quy trình tiêu chuẩn VietGap và GLOBALGAP. Vì thế, ngay năm đầu tiên thành lập, những trái thanh long của HTX đã được doanh nghiệp bao tiêu với giá cao, năng suất cũng hơn hẳn những năm trước. Ông An lại tiếp tục kêu gọi xã viên đầu tư theo mô hình sản xuất sạch, thay thế nguồn giống cũ bằng nguồn giống mới tốt hơn, chất lượng thơm ngon và đạt tiêu chuẩn an toàn thực phẩm VietGap.

Tuy nhiên, một khó khăn mới lại xuất hiện. Đó là thiếu vốn đầu tư, trong đó chi phí nặng nhất là mua phân bón đảm bảo theo tiêu chuẩn sạch. Để giải quyết vấn đề này, ông An và Ban giám đốc HTX đã đến từng đại lý cung cấp phân bón thuyết phục họ cho xã viên trồng thanh long ký sổ, đến khi thu hoạch sẽ thanh toán đầy đủ. Thật may, ý tưởng này đã được các đại lý chấp thuận.

Không chỉ liên kết được với công ty phân bón và thuốc bảo vệ thực vật, HTX còn tổ chức các lớp tập huấn chuyên đề về cách sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, phương pháp chăm sóc, trồng, tỉa, chuyển giao khoa học - kỹ thuật trồng thanh long theo hướng VietGAP và hướng dẫn xã viên HTX cách xông đèn cho ra trái chính vụ. Ngoài ra, HTX còn tổ chức tham quan, học tập kinh nghiệm tại những vườn thanh long đạt hiệu quả ở trên địa bàn, giúp các xã viên nâng cao trình độ trồng, chăm sóc cây thanh long, nhờ đó chất lượng trái thanh long của HTX được khách hàng đánh giá cao.

Đưa thanh long Tầm Vu xuất ngoại

Giám đốc Trương Quang An cho biết, từ vụ thanh long đầu tiên vào tháng 12/2009 đến tháng 12/2010, HTX đã xuất khẩu trên 1.000 tấn thanh long vào thị trường Trung Quốc, Thái Lan, Malaysia, Singapore… Riêng năm 2015, HTX đã xuất khẩu hơn 6.000 tấn thanh long đi các nước trên. Minh chứng cho sự đổi đời của nông dân nhờ cây thanh long, ông An chỉ tay về hướng những ngôi nhà cao tầng mới xây và tự hào cho biết, đó là nhà của các xã viên của HTX.

Thành công là thế, nhưng ông An bảo, giấc mơ đưa thương hiệu thanh long Tầm Vu xuất ngoại mới chỉ đạt kết quả bước đầu. Còn nhiều thứ phải làm để đưa thương hiệu thanh long Tầm Vu lớn mạnh hơn. “Tôi đọc báo và thấy đối tác ở Mỹ cũng nói là cần phải đăng ký nhãn hiệu thanh long Tầm Vu trước khi xuất khẩu, nhưng mới đầu nghe chả hiểu gì mấy, liền lấy xe máy phóng thẳng lên Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh hỏi về việc hỗ trợ đăng ký nhãn hiệu hàng hóa đi Mỹ thì mới được tỉnh hỗ trợ thủ tục đăng ký. Sau khi đăng ký nhãn hiệu, thanh long Tầm Vu đã có mặt tại thị trường này”, ông An kể.

Khâu trung gian làm xuất khẩu cũng là một khó khăn mà HTX đang gặp phải. Theo ông An, tuy chất lượng thanh long tốt, đủ tiêu chuẩn, nhưng muốn xuất ngoại đâu dễ, phải nhờ tới doanh nghiệp trung gian. Do đó, lợi nhuận thu được vẫn chưa tương xứng, người trồng thanh long vẫn chịu thiệt thòi dù bán được giá.

“Giá có đơn vị nào dạy về nghiệp vụ ngoại thương, nhất là ngoại ngữ, thì tôi cùng Ban giám đốc HTX sẽ đi học ngay. Do không thông thạo ngoại ngữ, thương thảo với khách hàng nước ngoài thông qua phiên dịch không chuẩn, lại chưa nắm rõ về luật lệ xuất khẩu…, nên chúng tôi phải nhờ trung gian. Đây là hạn chế lớn nhất của HTX chúng tôi”, ông An tâm tư.

Cũng theo ông An, để khắc phục những yếu kém trên và mang lại lợi ích về giá thành tương xứng cho trái thanh long, Ban giám đốc HTX cũng phải xuất ngoại nhằm mở rộng thị trường cho trái thanh long. HTX cũng học cách đăng ký nhãn hiệu hàng hóa độc quyền cho thanh long Tầm Vu và quyết tâm thực hiện mục tiêu xuất khẩu 10.000 tấn thanh long Tầm Vu vào thị trường Mỹ, Nhật Bản, Pháp, Singapore, Trung Quốc trong những năm tới.

Với sự tư vấn hỗ trợ và giới thiệu của DGRV và tiềm năng mở rộng thị trường rất lớn bởi khách hàng Đức, Thụy Điển và các nước EU đang rất quan tâm đến việc nhập khẩu trực tiếp thanh long, HTX Thanh Long Tầm Vu có nhiều cơ hội trở thành mô hình HTX điểm của tỉnh Long An.