Hệ thống pháp lý rõ ràng

Tại tọa đàm “Đánh giá, giám sát chất lượng vật tư nông nghiệp - vai trò của nông dân” do Báo Nông thôn Ngày nay/Dân Việt tổ chức ngày 16/5, ông Nguyễn Quang Hiếu, Phó cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) khẳng định, trong thời gian qua, việc quản lý thuốc bảo vệ thực vật và phân bón đã được thực hiện nghiêm túc, tuân thủ chặt chẽ các quy định pháp luật. 

Theo đó, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật đã hoàn thiện, trong đó thuốc bảo vệ thực vật được quản lý theo Luật Bảo vệ và Kiểm dịch thực vật, còn phân bón thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Trồng trọt. Đồng thời, các thông tư, quy định và điều kiện về quản lý kinh doanh cũng được thiết lập rõ ràng.

Ông Nguyễn Quang Hiếu, Phó cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) chia sẻ tại tọa đàm. Ảnh: Phạm Hưng

Việc quản lý chuỗi từ khâu đăng ký, khảo nghiệm, sản xuất đến lưu thông đều được giám sát chặt chẽ. Tất cả các loại thuốc bảo vệ thực vật phải trải qua quá trình khảo nghiệm nghiêm ngặt, đảm bảo an toàn trước khi lưu hành. Đặc biệt, các chương trình quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) đã được triển khai rộng rãi, giúp nông dân sử dụng thuốc một cách an toàn, hiệu quả. Tương tự, các loại phân bón đều phải qua các bước kiểm định, khảo nghiệm trước khi được đưa vào sử dụng, nhằm đảm bảo chất lượng và giảm thiểu tác động xấu đến môi trường.

Nhằm đảm bảo an toàn cho con người và môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã loại bỏ hơn 1.700 tên thương phẩm thuốc bảo vệ thực vật có nguy cơ cao, gồm 12 hoạt chất độc hại và 1.265 hàm lượng không đạt tiêu chuẩn, khỏi danh mục được phép sử dụng tại Việt Nam từ năm 2017 đến nay. Đây là nỗ lực lớn của ngành chức năng, khẳng định sự vào cuộc mạnh mẽ của các cơ quan quản lý nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Theo ông Nguyễn Quang Hiếu, việc rà soát và loại bỏ các loại thuốc bảo vệ thực vật nguy hiểm là một nhiệm vụ thường xuyên và liên tục. Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đã tích cực phối hợp với các cơ quan liên quan để tuyên truyền, hướng dẫn người dân chuyển sang sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học, có thời gian cách ly ngắn hơn và an toàn với con người.

Việc loại bỏ thuốc bảo vệ thực vật cũ cũng mở ra cơ hội cho các sản phẩm thế hệ mới, ít độc hại hơn, phù hợp với xu thế phát triển nông nghiệp xanh. Điều này góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường, nâng cao chất lượng nông sản, đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường quốc tế.

Thách thức trong thực thi và giải pháp 

Trên thực tế, việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật vẫn tồn tại những hạn chế. Ở một số vùng, nông dân chưa thực hiện đúng quy trình sử dụng, thiếu phương tiện bảo hộ hoặc pha trộn nhiều loại thuốc với nhau. Thêm vào đó, tình trạng mua bán thuốc bảo vệ thực vật trôi nổi trên mạng xã hội vẫn diễn ra, gây nguy cơ lớn về chất lượng và an toàn.

Trong lĩnh vực phân bón, việc lạm dụng phân hóa học và sử dụng không cân đối vẫn phổ biến. Dù nhiều nông dân đã tiếp cận kỹ thuật canh tác tiên tiến như bón phân theo quy trình "4 đúng" (đúng loại, đúng lượng, đúng lúc, đúng phương pháp), nhưng việc bón phân theo thói quen, kinh nghiệm cá nhân vẫn còn tồn tại.

Để khắc phục tình trạng này, các chuyên gia khuyến nghị cần tăng cường tuyên truyền, đào tạo nhằm nâng cao nhận thức của người dân. Đồng thời, việc triển khai chuyển đổi số trong nông nghiệp sẽ giúp người nông dân dễ dàng tiếp cận thông tin về thuốc bảo vệ thực vật, phân bón, cũng như các quy trình canh tác tiên tiến.

Với địa bàn sản xuất nông nghiệp rộng và lực lượng giám sát mỏng, sự tham gia của Hội Nông dân là vô cùng quan trọng. Việc hình thành các hợp tác xã giúp tổ chức sản xuất bền vững, tạo cơ chế giám sát cộng đồng, phát hiện sớm vi phạm.

Sử dụng thiết bị thông minh trong phun thuốc bảo vệ thực vật sinh học.

Tại tọa đàm, ông Hiếu đánh giá cao việc đặt tri thức làm trọng tâm của nội dung này. Với đặc thù là một quốc gia nông nghiệp có địa bàn rộng và lực lượng kiểm tra giám sát còn mỏng, ông cho rằng sự tham gia của Hội Nông dân và người nông dân vào công tác giám sát sẽ tạo thành một mạng lưới kiểm tra cơ sở vững chắc, giúp phát hiện sớm các vi phạm.

Hội Nông dân sẽ phối hợp chặt chẽ trong một số nội dung cụ thể. Đặc biệt, Hội có thể tham gia tuyên truyền về việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và vật tư nông nghiệp hợp pháp, nâng cao nhận thức cho người nông dân để tránh những vi phạm đáng tiếc do thiếu hiểu biết.

Bên cạnh đó, Hội Nông dân có thể chủ động phối hợp trong hoạt động kinh doanh, kịp thời thông báo cho chính quyền địa phương và cơ quan chuyên ngành về các hành vi vi phạm để có biện pháp xử lý. Hội cũng có thể tiến hành điều tra, phản ánh thông tin, cung cấp cơ sở để Nhà nước chấn chỉnh và xử lý các sai phạm. 

“Tôi tin rằng, với sự chủ động, tích cực tham gia của Hội Nông dân, người nông dân cùng sự hỗ trợ từ các cơ quan chuyên môn, chúng ta sẽ xây dựng được một hệ thống giám sát thuốc bảo vệ thực vật và vật tư nông nghiệp hiệu quả hơn.”, ông Hiếu bày tỏ.