Tiền gửi dân cư đã vượt 8 triệu tỷ đồng

Phát biểu tại Tọa đàm “Tiết kiệm - Sức mạnh nội sinh trong kỷ nguyên số” do Thời báo Ngân hàng tổ chức ngày 30/10, Phó Thống đốc NHNN Phạm Thanh Hà cho biết, hiện tiết kiệm dân cư đã vượt 8 triệu tỷ đồng, tăng 13% so với cùng kỳ năm trước.

Phó Thống đốc Phạm Thanh Hà

Những năm qua, tiền gửi dân cư luôn tăng trưởng đều đặn, nguồn lực tài chính dồi dào này đã góp phần quan trọng giúp duy trì đà tăng trưởng GDP của Việt Nam ở mức cao và là điểm sáng trong khu vực.

Theo Phó Thống đốc Phạm Thanh Hà, trong bối cảnh kinh tế thế giới nhiều biến động, cạnh tranh nguồn lực ngày càng gay gắt, nguồn vốn quốc tế thu hẹp, chi phí vốn gia tăng, việc phát huy nội lực, tiết kiệm và sử dụng hiệu quả nguồn lực trong nước càng có ý nghĩa chiến lược hơn bao giờ hết. Cũng vì lẽ đó, tiết kiệm không chỉ là giá trị truyền thống, mà đã trở thành một yêu cầu phát triển, là nền tảng để củng cố sức mạnh tài chính quốc gia, bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô và tăng sức chống chịu của nền kinh tế.

Tiết kiệm của người dân thông qua ngân hàng đã tạo nên dòng vốn khổng lồ chảy vào sản xuất, kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng. Với quá trình chuyển đổi số mạnh mẽ của ngành ngân hàng, hiện nay, hơn 95% giao dịch của người dân được thực hiện qua kênh số, các sản phẩm tiết kiệm cũng ngày càng đa dạng, linh hoạt hơn, giúp người dân dễ dàng gửi tiết kiệm mọi lúc, mọi nơi, vừa an toàn, minh bạch. Việc đa dạng hóa sản phẩm tiết kiệm trên nền tảng số cũng giúp các ngân hàng gia tăng tỷ lệ tiền gửi không kỳ hạn (CASA), giảm chi phí vốn, tạo điều kiện tiếp tục giảm lãi suất cho vay. 

PGS.TS Chu Khánh Lân, Phó Vụ trưởng Vụ Dự báo thống kê - Ổn định tiền tệ, tài chính (NHNN) cũng khẳng định, tiết kiệm có vai trò rất quan trọng, đem lại sự phát triển của mỗi cá nhân, gia đình và đất nước, đồng thời còn giúp cho một quốc gia có khả năng chống chịu, hội nhập một cách bền vững.

Trên thế giới, một số quốc gia vượt qua được mức thu nhập trung bình như Hàn Quốc, Singapore, Trung Quốc họ có hệ số sử dụng vốn (ICOR) rất thấp chỉ từ 3,0 đến 3,5 nhưng đạt được tốc độ tăng trưởng kinh tế cao chỉ trong 15-16 năm nhờ vào việc tiết kiệm. Tất nhiên, ngoài tiết kiệm thì đầu tư hiệu quả mới đạt được hệ số ICOR thấp.  

Tại Việt Nam, 30 năm trở lại đây, tốc độ tăng trưởng GDP bình quân chỉ khoảng 6,5%, tỷ lệ tiết kiệm trên GDP cũng không phải thấp (khoảng 29%) trong khi tỷ lệ đầu tư trên GDP khoảng 30%, tức tiết kiệm thấp hơn đầu tư, càng đặt ra yêu cầu phải đầu tư như thế nào để đạt hiệu quả cao nhất.

Theo ông Chu Khánh Lân, Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 đã đặt ra mục tiêu có ít nhất 25% - 30% người trưởng thành gửi tiết kiệm tại tổ chức tín dụng. Tiền tiết kiệm - cùng với kỹ năng quản lý tài chính cá nhân - sẽ giúp người dân, hộ gia đình nâng cao năng lực chống chịu rủi ro trước các yếu tố bất lợi từ biến động kinh tế - xã hội.  

PGS.TS Chu Khánh Lân, Phó Vụ trưởng Vụ Dự báo thống kê - Ổn định tiền tệ, tài chính (NHNN)

Tuy vậy, theo ông Lân, kết quả khảo sát gần 59.000 hộ gia đình với hơn 152.000 thành viên từ 15 tuổi trở lên cho thấy, tính đến quý III/2024, 68% người trưởng thành có tiết kiệm trong 12 tháng trong đó có tới 47% tiết kiệm theo hình thức giữ tại nhà (tỷ lệ này cao hơn ở nông thôn), 6% tiết kiệm ở các kênh phi chính thức, chỉ có 33% là tiết kiệm theo hình thức gửi ngân hàng. Tỷ lệ đầu tư tiết kiệm vào thị trường tài chính còn thấp.

Mặc dù tỷ lệ người dân tin tưởng vào hệ thống tổ chức tài chính được cấp phép là rất lớn (hơn 86%) song nhiều người dân vẫn tự chọn hình giữ tiết kiệm tại nhà. Bên cạnh đó, kết quả khảo sát cũng cho thấy, có tới  20% người dân không biết đến hình thức tiền gửi tiết kiệm vào ngân hàng.

"Điều này cho thấy, thị trường vẫn còn nhiều dư địa để các ngân hàng khai thác thêm tiền gửi tiết kiệm", ông Lân nhận định. 

Chia sẻ kinh nghiệm, ông Christian Grajek - Trưởng điều phối khu vực Châu Á, Quỹ Hợp tác quốc tế các Ngân hàng Tiết kiệm Đức (DSIK) cho rằng, giáo dục tài chính sớm là nền tảng hình thành thói quen tiết kiệm bền vững.

"Để khuyến khích và mở rộng văn hóa tiết kiệm bền vững, chúng ta cần chuyển từ những chiến dịch ngắn hạn sang mục tiêu dài hạn, biến tiết kiệm thành một thói quen trong đời sống hàng ngày. Sự thay đổi hành vi bền vững sẽ đạt hiệu quả nhất nếu được bắt đầu từ sớm, ngay trong thời thơ ấu và tuổi thanh thiếu niên", ôn Christian Grajek khuyến nghị.

Theo chuyên gia này, giáo dục tài chính cần được tích hợp vào chương trình học ở trường và đại học, đồng thời được thiết kế phù hợp với từng độ tuổi, mang tính thực tiễn, gắn với bối cảnh địa phương. Các phương pháp học hiện đại như trò chơi hóa (gamification), ứng dụng di động, học trực tuyến hay các cuộc thi về tiết kiệm trong trường học sẽ giúp lan tỏa mạnh mẽ hơn tinh thần này. Đồng thời, việc học tập hiệu quả và hành vi phù hợp cần có cơ chế khen thưởng như cho phép mở tài khoản tiết kiệm trẻ em để giáo dục tài chính sớm, nhận lãi suất và các lợi ích đi kèm. Tổ chức các cuộc thi tại trường học, đại học và trao thưởng cho người thắng cuộc.