Hiệp hội các nhà thầu xây dựng Việt Nam đang lấy ý kiến doanh nghiệp về cách thức , tiếu chí xếp hạng doanh nghiệp xây dựng

Buổi giao lưu Cà phê nhà thầu xây dựng quý IV của Hiệp hội các nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC) vào cuối tuần, nhưng thu hút rất nhiều gương mặt nổi trội trong giới nhà thầu. Có thể kể tới Xây dựng Delta, Phương Thành, Trường Sơn, Thành An, Coma, NewTecons... Mối quan tâm của các doanh nghiệp là cách thức xếp hạng doanh nghiệp xây dựng, nhà thầu xây dựng.

Việc này đã được lãnh đạo Hiệp hội nhiều lần đặt vấn đề và đã có một số lần báo sáo Ban chấp hành. Tuy nhiên, ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch VACC cho biết, đây là vấn đề khó, có nhiều quan điểm, ý kiến khác nhau, vì vậy chưa thống nhất triển khai được.

“Trong điều kiện hiện nay nhiều dự án có quy mô rất lớn, quan điểm về hình thức lựa chọn nhà thầu cũng thay đổi để phù hợp với tình hình phát triển của đất nước, vì vậy phải đánh giá xếp hạng cho đúng, phù hợp, khách quan về năng lực các doanh nghiệp nhà thầu tham gia hoạt động xây dựng Việt Nam”, ông Hiệp chia sẻ.

Việc phân loại, xếp hạng này một phần để tôn vinh, quảng bá các doanh nghiệp hoạt động hiệu quả, nâng cao uy tín và thương hiệu của doanh nghiệp.

Nhưng điểm chính là việc các doanh nghiệp đánh giá năng lực của doanh nghiệp sẽ là cách đánh giá nghiêm khắc nhất, thị trường nhất, sẽ là cơ sở quan trọng để các chủ đầu tư, đại diện chủ đầu tư tham khảo khi lựa chọn nhà thầu tham gia thực hiện dự án, nhất là tới đây, nhiều dự án quy mô lớn, quan trọng của quốc gia sẽ được tập trung triển khai.

Theo đề xuất của VACC, nhà thầu sẽ được phân theo ba nhóm lĩnh vực để xếp hạng,  gồm xây dựng dân dụng - công nghiệp, hạ tầng kỹ thuật và cơ điện. Việc xếp hạng sẽ căn cứ vào 4 tiêu chí chính, gồm năng lực kinh nghiệm, năng lực tài chính, hiệu quả sản xuất kinh doanh và văn hóa doanh nghiệp.

Trong đó, tiêu chí quan trọng nhất năng lực kinh nghiệm, được đánh giá bằng số lượng và giá trị các gói thầu có quy mô lớn, kỹ thuật cao đã thực hiện trong một thời gian. Ngoài ra còn được đánh giá về năng lực kinh nghiệm về nhân sự chủ chốt: số lượng kỹ sư, kỹ thuật chuyên nghiệp, lao động có tay nghề cao; năng lực máy móc trang thiết bị thi công chủ chốt, trang bị thi công chuyên dụng; sử dụng công nghệ, kỹ thuật tiên tiến: sử dụng công nghệ xanh (sử dụng vật liệu, công nghệ thi công…), áp dụng BIM, kinh nghiệm quản lý quốc tế.

Hiện tại, VACC đang đề xuất thời gian là 5 năm, tuy nhiên các doanh nghiệp cũng băn khoăn cho rằng ngắn và có thể không thực sự phù hợp.

Ông Trần Nhật Thành, Chủ tịch Tập đoàn Xây dựng Delta cho rằng việc xếp hạng này rất cần thiết, nhưng cần cẩn trọng vì ảnh hưởng rất lớn tới các doanh nghiệp.

“Mục tiêu đánh giá, xếp loại là để Nhà nước có được chân dung nhà thầu Việt Nam thực sự. Nhưng bối cảnh 5 năm qua chứa đựng nhiều yếu tố đặc biệt. 3 năm Covid, 2 năm hậu Covid nhọc nhằn nên có thể không phản ánh đúng năng lực nhà thầu”, ông Thành phân tích. Quan trọng hơn, ông Thành cho rằng, cần xác định năng lực thực sự của nhà thầu theo nghĩa có thể cạnh tranh với khu vực, quốc tế. Năng lực này gồm năng lực thi công, công nghệ và cả nguồn vốn. “Có thể có những doanh nghiệp doanh thu không lớn, nhưng lại có thể có công nghệ, kỹ thuật tầm quốc tế thì phải tính đến”, ông Thành đề xuất.

Hiện tại, năng lực kinh nghiệm của nhóm doanh nghiệp hạng đặc biệt đang được VACC đề xuất tính trong trong 5 năm gần nhất thi công hoàn thành ít nhất từ 3 gói thầu trở lên thuộc các dự án có công trình cấp đặc biệt, giá trị mỗi gói thầu từ 3.000 tỷ đồng trở lên hoặc các gói thầu thuộc dự án quan trọng quốc gia từ 5.000 tỷ đồng trở lên. Đây sẽ là các doanh nghiệp có ngành nghề thi công nhiều lĩnh vực (lĩnh vực tổng hợp) hoặc thi công chuyên biệt (ví dụ chuyên thi công ngầm, gia công lắp dựng kết cấu đặc biệt hay lắp dựng thiết bị đặc biệt). Năng lực tài chính của nhóm doanh nghiệp đầu bảng này đang được đề xuất là có vốn chủ sở hữu từ 1.000 tỷ đồng, vốn điều lệ từ 500 tỷ đồng trở lên...

Nhưng điều nhiều nhà thầu quan tâm hơn là văn hóa doanh nghiệp. Văn hóa doanh nghiệp không phải chỉ là văn phòng đẹp, thi công sạch mà cả văn hóa trong cả quá trình hoạt động, từ ký hợp đồng đến thanh toán. Nhiều nhà thầu thừa nhận, khi làm việc với nhà thầu quốc tế như Nhật Bản, Đức, ký hợp đồng xong là yên tâm xong việc là tiền về tài khoản, nhưng với nhà thầu Việt Nam thì khó khăn hơn nhiều.

Ông Lê Đức Bửu, Giám đốc điều hành Newtecons  đề nghị bổ sung các tiêu chí liên quan đến kiểm toán, tuân thủ quy định pháp luật về lương, bảo hiểm xã hội, cạnh tranh lành mạnh... để đảm bảo các nhà thầu được xếp hạng là những nhà thầu thực sự uy tín, đáng tin cậy. Tuy vậy, việc định lượng hóa các tiêu chí này cũng cần được làm rõ, dù không đơn giản.

Hiện tại, cách làm đang được dự kiến là doanh nghiệp tự đánh giá điểm và tỷ trọng từng tiêu chí theo hướng dẫn của VACC. Trên cơ sở kết quả tự đánh giá của doanh nghiệp, Hội đồng đánh giá của Hiệp hội sẽ thẩm định thông qua phiếu đánh giá và bỏ phiếu kín đối với từng doanh nghiệp doanh nghiệp được xếp hạng đặc biệt.

Theo kế hoạch, trong tháng 12, VACC sẽ tổ chức hội thảo với các doanh nghiệp, nhà thầu để hoàn tất các tiêu chí. Song song, Hội đồng đánh giá sẽ được thành lập, thống nhất nội dung, phương pháp. Hội đồng sẽ có vai trò quan trọng quyết định đến kết quả của công tác đánh giá xếp hạng doanh nghiệp.

Chủ tịch VACC cho biết, thành viên Hội đồng, ngoài lãnh đạo Hiệp hội, các thành viên khác phải là những chuyên gia được mời có uy tín, có kinh nghiệm hoạt động lâu năm trong ngành xây dựng, các chuyên gia lĩnh vực hoạt động xã hội và cơ quan thông tin truyền thông. Đặc biệt, việc đề xuất các chỉ tiêu đánh giá và xác định điểm cụ thể của từng chỉ tiêu để làm cơ sở tính trọng số tiêu chí sẽ do tổ chức tư vấn chuyên nghiệp thực hiện.

VACC mong muốn hoạt động xếp hạng sẽ bắt đầu từ năm 2026 và thực hiện 3 năm 1 lần.