Cẩn trọng khi dùng “thần dược” An Cung phòng đột quỵ

Cụ bà vốn có bệnh nền tăng huyết áp và đái tháo đường hơn một thập kỷ, từng trải qua hai lần đột quỵ não vào các năm 2014 và 2019, để lại di chứng yếu nửa người bên trái.

Khoảng hai tháng trước, bà bắt đầu uống mỗi ngày một viên An Cung nhằm phòng ngừa đột quỵ tái phát, nhưng sau đó xuất hiện nhiều triệu chứng bất thường.

Ảnh minh họa

Khi được đưa vào Khoa Hồi sức tích cực, Chống độc, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ, bà trong tình trạng nguy kịch với suy hô hấp, huyết áp tụt và da niêm mạc nhợt nhạt.

Các bác sỹ chẩn đoán bệnh nhân bị lạm dụng thuốc An Cung dẫn đến thiếu máu, rối loạn đông máu nặng, cùng nhiều ổ nhồi máu tại bán cầu não hai bên.

May mắn, nhờ được cấp cứu kịp thời, bệnh nhân đã qua cơn nguy kịch.

Trước đó, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cũng từng tiếp nhận một trường hợp người đàn ông 65 tuổi ở Vĩnh Phúc bị xuất huyết dưới da và chảy máu dạ dày sau khi uống một liều An Cung duy nhất nhằm “phòng bệnh”.

Theo bác sỹ Vũ Văn Đại, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, An Cung ngưu hoàng hoàn là bài thuốc quý trong y học cổ truyền Trung Quốc, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, khai khiếu, thường dùng cho các thể bệnh “nhiệt” với triệu chứng sốt cao, mê sảng.

Tuy nhiên, phần lớn các ca đột quỵ hiện nay là do nhồi máu não, thuộc thể “hàn”, tức tình trạng tắc nghẽn mạch máu cần được can thiệp y tế khẩn cấp.

Việc dùng An Cung trong trường hợp này không những không có lợi mà còn có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh. Đặc biệt, nếu bệnh nhân bị xuất huyết não, các thành phần có tính chống đông trong thuốc sẽ làm tăng nguy cơ chảy máu, đẩy bệnh nhân vào tình thế nguy hiểm tính mạng.

Bác sỹ Nguyễn Huy Hoàng, Hội Y học dưới nước và Oxy cao áp Việt Nam, cũng nhấn mạnh chưa có bằng chứng khoa học nào chứng minh An Cung có khả năng tái thông mạch máu hay kiểm soát áp lực nội sọ.

“Một viên thuốc không thể vừa tiêu huyết khối, vừa cầm máu. Dùng sai cách có thể khiến tình trạng chảy máu nặng hơn,” ông nói. Hơn nữa, thành phần An Cung chứa các dược liệu có độc tính như chu sa (thủy ngân) và hùng hoàng (asen).

Khi sử dụng sai cách có thể gây tổn thương gan, thận và hệ thần kinh. Một nghiên cứu tại Hàn Quốc trên 1.743 bệnh nhân đột quỵ cho thấy nhóm dùng An Cung có tỷ lệ tác dụng phụ về tiêu hóa và chức năng gan cao hơn đáng kể so với nhóm không dùng.

Dù đã có nhiều cảnh báo từ cơ quan y tế, thị trường An Cung xách tay vẫn hoạt động sôi động với các sản phẩm nhập khẩu từ nhiều nguồn khác nhau. Nhiều người bán hàng còn khuyến cáo sử dụng định kỳ mỗi 3 tháng một viên để phòng bệnh, điều này hoàn toàn sai lầm. PGS.TS.BS Nguyễn Lân Hiếu, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, khẳng định mọi loại thuốc đều có thời gian bán hủy và không thể có tác dụng “dự phòng” kéo dài như vậy.

Nếu xét về thành phần, theo Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, An Cung phần nào có tác dụng làm giảm hiện tượng đông máu, giúp tiêu đi các cục máu đông nhỏ.

Tuy nhiên, trên thực tế, khi bệnh nhân bị nhồi máu não hoặc nhồi máu cơ tim, các bác sỹ phải sử dụng thuốc tiêm truyền trực tiếp vào mạch máu, và nhiều trường hợp vẫn không thể tan được cục máu đông nên phải áp dụng các biện pháp cơ học như hút hoặc nong bóng để khai thông dòng chảy.

Hơn nữa, nếu tác dụng làm chậm quá trình đông máu của An Cung là thật, thì đó sẽ là thảm họa đối với các trường hợp bị xuất huyết, đặc biệt là chảy máu não.

Đáng lưu ý, khi hàng nghìn gia đình mua An Cung để dự trữ sẵn trong nhà như hiện nay, dòng tiền đã và sẽ chảy ra nước ngoài bởi Việt Nam chưa sản xuất loại thuốc đắt đỏ này.

Bác sỹ từng chia sẻ rằng, nhiều lần ông phải đổ đi những cốc nước đen sì do gia đình bệnh nhân pha An Cung ép cho người nhà đang nằm trong phòng hồi sức sử dụng. Nếu bác sỹ không nhận cốc thuốc, gia đình sẽ lo lắng; nhưng nếu dùng thì lại có thể gây hại cho bệnh nhân, nên đành lén đổ thuốc vào bồn rửa.

Không ít lần, trong các bữa liên hoan mừng bệnh nhân hồi phục, những người thân lại tự hào khoe rằng nhờ viên thuốc mua tại các cửa hàng uy tín mà người bệnh mới có được kết quả như hôm nay. Phải chăng người ta vẫn tin vào những giai thoại kỳ diệu về An Cung, hoặc bởi đây là món quà quý hiếm, đắt tiền nên thường dùng để biếu tặng?

Một phần lý do khác có thể do ngành Y Việt Nam chưa đủ tạo dựng được niềm tin cho người dân. Vẫn còn những ca chẩn đoán sai từ tuyến trên, khiến bệnh nhân tìm đến các vị thuốc “bí truyền” hay thầy cúng cao tay để cầu cứu. Dù trực tiếp hay gián tiếp, các bác sỹ thừa nhận mình cần chịu trách nhiệm và mong muốn không còn người bệnh nào bị thiệt thòi chỉ vì thiếu hiểu biết y khoa, kiến thức mà các y bác sỹ phải cung cấp và lên tiếng.

“Ai cũng mong điều tốt đẹp nhất cho bản thân và người thân, nhưng với sức khỏe, đặc biệt là tính mạng con người, xin hãy tìm hiểu kỹ càng, suy nghĩ thấu đáo bằng cả trái tim và lý trí”, GS.Nguyễn Lân Hiếu nêu.

Cũng theo GS. Hiếu, cần khẳng định rằng các loại thuốc như An Cung không thể dùng theo kiểu “dự phòng” vài tháng uống một viên bởi bất kỳ thuốc nào cũng có thời gian bán hủy trong cơ thể. Việc truyền tai nhau “3 tháng một viên” thực chất chỉ là chiêu trò kinh doanh, bởi nếu bảo uống mỗi ngày một viên thì chi phí quá cao và không phải ai cũng có thể theo đuổi.

Trong cuộc chiến với đột quỵ, yếu tố quyết định không phải là một viên thuốc “thần kỳ” mà là thời gian vàng để cứu sống và giảm thiểu di chứng, chỉ trong vòng 4,5 đến 6 giờ đầu kể từ khi xuất hiện triệu chứng.

Khi tự ý dùng thuốc tại nhà không chỉ vô tác dụng mà còn đánh mất khoảng thời gian quý giá này, làm giảm cơ hội sống của bệnh nhân. Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế quy định An Cung ngưu hoàng hoàn là thuốc kê đơn, phải được sử dụng dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sỹ.

Bác sỹ Đại cảnh báo, tự ý dùng An Cung tại nhà không giúp phân biệt được thể bệnh mà còn làm chậm trễ việc tiếp cận y tế hiện đại, ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng và khả năng hồi phục của bệnh nhân.

Ông nhấn mạnh, y học cổ truyền không phủ nhận giá trị các bài thuốc cổ, nhưng cần nhìn nhận đúng vai trò, chỉ định và giới hạn của thuốc. Việc sử dụng phải dựa trên y lý, y chứng và y đức, tránh biến bài thuốc quý thành niềm tin mù quáng gây hại cho người bệnh.

Cứu sống bệnh nhân liệt mặt, viêm màng não do biến chứng zona thần kinh

Thông tin từ Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cơ sở vừa điều trị thành công một trường hợp zona thần kinh biến chứng nặng, gây viêm màng não, liệt dây thần kinh ngoại biên và nhiễm khuẩn huyết ở bệnh nhân có nền bệnh lý phức tạp.

Bệnh nhân là ông Bùi Thịnh, 61 tuổi, trú tại Hà Nội, được đưa vào cấp cứu trong tình trạng sốt cao 39-40°C, đau đầu, liệt một bên mặt, méo miệng, rát họng, khó nuốt, ăn uống rơi vãi, mắt nhắm không kín, ý thức lơ mơ, cơ thể kiệt sức. Khám lâm sàng cho thấy bệnh nhân có hội chứng nhiễm trùng rõ, dấu hiệu màng não dương tính, liệt dây thần kinh VII ngoại biên, kiểu hình Cushing.

Vùng niêm mạc má, môi và họng bên phải xuất hiện nhiều vết loét nhỏ kích thước 2-5 mm, tai phải chảy dịch vàng; vùng bụng và lưng nổi nhiều nốt mụn mủ trắng; da tay chân có các mảng xuất huyết rải rác. Chỉ số sinh tồn ghi nhận mạch nhanh 124 lần/phút, huyết áp 136/83 mmHg, SpO₂ 95% và thân nhiệt 38,5°C.

Các kết quả cận lâm sàng, bao gồm chọc dịch não tủy, cấy máu và các xét nghiệm chuyên sâu, xác định bệnh nhân mắc zona lan tỏa biến chứng viêm màng não, liệt dây thần kinh VII ngoại biên, viêm ống tai ngoài, viêm hầu họng và nhiễm khuẩn huyết.

Đáng chú ý, ông Thịnh có tiền sử bệnh lý nền phức tạp gồm viêm khớp dạng thấp, đái tháo đường type 2, bệnh tim mạch (nhịp nhanh xoang), và từng nhiều lần nhập viện vì viêm phổi, viêm mô bào, thiếu máu cơ tim và nhiễm trùng nặng. Trong vòng ba tháng gần đây, ông đã hai lần điều trị nội trú tại các bệnh viện lớn.

Theo Ths. Nguyễn Vũ Hồng Vân, Khoa Nội Tổng hợp, đây là một ca bệnh phức tạp với nguy cơ tử vong cao nếu không được chẩn đoán và xử trí kịp thời.

Bệnh nhân được chỉ định điều trị kháng virus bằng Acyclovir truyền tĩnh mạch, kết hợp kháng sinh phổ rộng gồm Vancomycin và Ceftazidim để kiểm soát nguy cơ nhiễm khuẩn huyết.

Song song đó, các bác sỹ tiến hành kiểm soát đường huyết, điều trị chống viêm, theo dõi tim mạch và xây dựng chế độ dinh dưỡng phù hợp. Đặc biệt, bệnh nhân được phối hợp phục hồi chức năng vận động cơ mặt từ sớm nhằm hạn chế nguy cơ di chứng méo miệng, rối loạn nuốt sau này.

Sau hai ngày điều trị tích cực, bệnh nhân hết sốt, giảm đau đầu, tai khô dịch, các chỉ số viêm giảm rõ rệt. Kết quả chọc dịch não tủy lần hai cho thấy đáp ứng điều trị tốt. Đến ngày thứ 10, ông Thịnh tỉnh táo hoàn toàn, ăn uống bình thường, ngủ ngon, không còn đau họng, không sốt, các tổn thương da khô và đang lành. Bệnh nhân được cho xuất viện và tiếp tục điều trị ngoại trú để theo dõi và phục hồi.

Bác sỹ Vân nhận định, bệnh nhân đã thoát khỏi cơn nguy kịch nhờ được chẩn đoán kịp thời và điều trị đa chuyên khoa ngay từ đầu. Zona thần kinh là bệnh do virus varicella-zoster gây ra, thường khởi phát với các mụn nước nhỏ thành chùm, gây đau rát dọc theo dây thần kinh.

Tuy nhiên, ở người cao tuổi hoặc có bệnh nền như đái tháo đường, viêm khớp dạng thấp, tim mạch hay đang dùng thuốc ức chế miễn dịch, virus có thể lan rộng ra nhiều cơ quan, gây biến chứng nặng như viêm màng não, viêm phổi, viêm gan hoặc nhiễm khuẩn huyết. Nếu không được xử lý đúng cách, người bệnh dễ rơi vào sốc nhiễm trùng và nguy cơ tử vong rất cao.

Bác sỹ khuyến cáo, khi có dấu hiệu nổi mụn nước kèm theo đau rát da, người bệnh nên đi khám sớm. Nếu xuất hiện thêm các triệu chứng như sốt, đau đầu, ù tai, chảy dịch tai, méo miệng, cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Việc tiêm vắc-xin phòng zona cũng là một biện pháp hiệu quả giúp phòng ngừa bệnh và giảm nguy cơ biến chứng nặng, đặc biệt ở người trên 50 tuổi hoặc có hệ miễn dịch suy giảm.

Bỏ điều trị tiểu đường, cụ ông 75 tuổi phải chạy thận suốt đời

Ông Bảo (75 tuổi, An Giang) bị suy thận mạn giai đoạn cuối do biến chứng tiểu đường kéo dài không kiểm soát. Hiện bệnh nhân phải chạy thận nhân tạo ba lần mỗi tuần để duy trì sự sống.

Ông Bảo cho biết đã mắc bệnh tiểu đường hơn 20 năm. Dù sức khỏe ngày càng suy giảm nhưng do chủ quan và ngại đến bệnh viện, ông không đi khám thường xuyên. Khoảng hai năm trước, khi đi tái khám tiểu đường, bác sỹ từng cảnh báo ông có dấu hiệu tiểu đạm, tình trạng có protein trong nước tiểu, cho thấy nguy cơ cao bị biến chứng suy thận, đồng thời khuyến cáo nên kiểm tra chuyên sâu chức năng thận.

Tuy nhiên, vì lúc đó vẫn cảm thấy khỏe và mang tâm lý sợ bệnh viện, sợ kim tiêm, ông bỏ qua việc theo dõi. Dù cơ thể dần xuất hiện các triệu chứng như tiểu nhiều, khát nước, mệt mỏi nhưng ông vẫn không điều trị tích cực.

Đến khi chân tay phù to, người mệt mỏi, ăn uống kém, ngứa ngáy toàn thân, gia đình buộc phải đưa ông đến bệnh viện kiểm tra. Kết quả cho thấy ông đã bị suy thận mạn giai đoạn cuối, không thể điều trị bảo tồn mà phải bắt đầu chạy thận nhân tạo để duy trì chức năng sống.

Từ đó đến nay đã nửa năm, ông Bảo kiên trì chạy thận tại viện, mỗi tuần ba lần, ông tự bắt xe khách từ An Giang lên TP.HCM để lọc máu.

Sau khi hoàn thành buổi chạy thận kéo dài khoảng bốn tiếng, ông nghỉ ngơi tại viện hoặc ghé nhà con gái rồi quay trở về quê. “Vào đây, tôi không cảm thấy gò bó hay sợ hãi như ở một số bệnh viện khác mà vẫn được thanh toán bảo hiểm y tế. Mỗi lần chạy thận giống như đang nghỉ dưỡng”, ông chia sẻ.

Theo TS.Lâm Văn Hoàng, người điều trị cho bệnh nhân cho hay, bệnh thận do đái tháo đường là một trong những biến chứng nguy hiểm và phổ biến nhất ở người mắc tiểu đường lâu năm.

Đường huyết cao kéo dài làm tổn thương tế bào thận, gây xơ hóa các cầu thận, làm giảm chức năng lọc. Bên cạnh đó, ở người lớn tuổi, tình trạng tăng huyết áp thường kèm theo tiểu đường sẽ càng thúc đẩy quá trình tổn thương thận diễn tiến nhanh hơn.

Việc điều trị tổn thương thận ở người bệnh tiểu đường phụ thuộc vào giai đoạn bệnh. Nếu ở giai đoạn sớm, tổn thương thận nhẹ, đạm niệu thấp, bệnh nhân có nhiều lựa chọn điều trị và khả năng phục hồi cao hơn.

Tuy nhiên, nếu đạm niệu cao, thận bị tổn thương nặng, tiên lượng sẽ xấu, buộc phải chạy thận định kỳ hoặc ghép thận. Việc đánh giá mức độ tổn thương và điều trị kịp thời đóng vai trò quyết định trong việc kiểm soát bệnh.

Thông thường, người suy thận mạn giai đoạn cuối cần chạy thận 3 lần/tuần, mỗi lần kéo dài từ 3-5 giờ, tùy theo tình trạng sức khỏe cụ thể. Lịch trình và thời gian lọc máu sẽ được bác sỹ điều chỉnh phù hợp nhằm đảm bảo hiệu quả điều trị và duy trì chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Để đảm bảo sức khỏe trong quá trình chạy thận, ông Bảo được các bác sỹ hướng dẫn kiểm soát nghiêm ngặt chế độ ăn uống, hạn chế tối đa lượng nước nạp vào, giảm muối, giảm đạm động vật, đặc biệt kiêng các loại trái cây chứa nhiều kali như nho, vải, chuối… nhất là vào những ngày không lọc máu.

Ngoài ra, ông được nhắc nhở không được bỏ lỡ bất kỳ buổi chạy thận nào vì khi đó các chất độc và nước tích tụ trong máu có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như tăng ure máu, tăng kali máu, phù phổi cấp, tăng huyết áp đột ngột những tình trạng nguy hiểm có thể đe dọa tính mạng. Chạy thận đúng lịch giúp làm sạch máu, ổn định điện giải, duy trì cân bằng dịch trong cơ thể và nâng cao chất lượng sống cho người bệnh.

Bác sỹ Hoàng nhấn mạnh, để phòng ngừa biến chứng thận do tiểu đường, người bệnh cần kiểm soát đường huyết tốt, giữ chỉ số HbA1c dưới 7%, điều trị ổn định huyết áp, mỡ máu, thực hiện chế độ ăn uống khoa học, ít muối, nhiều rau xanh, hạn chế thịt đỏ, đồng thời duy trì thói quen vận động thể chất đều đặn và tuyệt đối không hút thuốc lá.

Đặc biệt, người bệnh tiểu đường cần khám kiểm tra chức năng thận định kỳ ít nhất một lần mỗi năm để phát hiện sớm các dấu hiệu tổn thương thận và can thiệp kịp thời, tránh rơi vào tình trạng đáng tiếc như ông Bảo.