Đục thủy tinh thể sau một năm dùng thuốc corticoid

Chị Hiền kể, thời gian gần đây, thị lực giảm rõ rệt, mọi vật như có một lớp sương mờ che phủ. Công việc quản lý 20 đầu máy thêu tại nhà máy trở nên khó khăn.

“Khi máy bị đứt chỉ phải xử lý ngay, tôi cố gắng nhìn mãi mà không thấy đường để xỏ chỉ. Bịt mắt phải, mắt trái thấy được mờ mờ nhưng cũng không thể làm nhanh và chính xác như trước. Tôi phải nhờ đồng nghiệp giúp. Sau vài lần như vậy, thấy quá bất tiện và tủi thân, tôi quyết định đi khám”, chị Hiền chia sẻ.

Thuốc nhỏ mắt chứa corticoid có tác dụng giảm đau, chống viêm và cương tụ mạch máu nhanh chóng tuy nhiên cần sử dụng thận trọng và có chỉ định của bác sỹ.

Bác sỹ chỉ định phẫu thuật đục thủy tinh thể mắt phải trước để tránh nguy cơ mù lòa. Phương pháp được lựa chọn là phaco - tán nhuyễn thể thủy tinh bằng sóng siêu âm, sau đó đặt thấu kính nội nhãn nhân tạo. Theo bác sỹ điều trị cho chị Hiền, mắt trái của chị Hiền mới đục nhẹ, chưa cần phẫu thuật ngay nhưng cần theo dõi sát sao, tái khám định kỳ mỗi tháng hoặc sớm hơn nếu thị lực giảm.

Một tuần sau phẫu thuật, thị lực mắt phải của chị Hiền đạt 8/10, nhìn rõ và sắc nét hơn trước. Chị có thể trở lại công việc, xử lý các tình huống tại nhà máy dễ dàng hơn. Tuy nhiên, do tính chất công việc thường xuyên phải điều tiết mắt và tiếp xúc với bụi vải, bác sỹ khuyến cáo chị nên đeo kính bảo hộ trong thời gian đầu sau mổ, đồng thời tránh làm việc nặng để mắt ổn định hoàn toàn.

Bác sỹ Phúc cho biết, việc tiếp tục dùng thuốc corticoid để điều trị viêm khớp dạng thấp sau phẫu thuật sẽ không ảnh hưởng đến thấu kính nhân tạo, nhưng thuốc này có thể làm tăng nhãn áp, yếu tố nguy cơ gây bệnh glôcôm (cườm nước). Vì vậy, người bệnh cần tái khám định kỳ 3-6 tháng/lần để theo dõi nhãn áp và phát hiện sớm các biến chứng nếu có.

Theo các chuyên gia y tế, hiện nhiều người có thói quen sử dụng thuốc nhỏ mắt để làm sạch, tăng cường độ ẩm cho mắt nhưng không tìm hiểu và tra cứu thành phần của thuốc, tự ý mua thuốc không theo chỉ dẫn y khoa. Corticoid là thành phần được sử dụng nhiều trong y học hiện đại, có tác dụng giảm nhẹ nhiều triệu chứng bệnh lý.

Thuốc nhỏ mắt chứa corticoid có tác dụng giảm đau, chống viêm và cương tụ mạch máu nhanh chóng tuy nhiên cần sử dụng thận trọng và có chỉ định của bác sỹ. Lạm dụng thuốc gây nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng thị lực: tăng nhãn áp, đục thủy tinh thể.

Biểu hiện các bệnh lý về mắt khá mờ nhạt ở giai đoạn đầu, do đó mọi người nên khám mắt định kỳ để kiểm tra đánh giá sức khỏe của mắt, hoặc tái khám theo chỉ định của bác sỹ trong trường hợp điều trị bệnh lý mắt hoặc các bệnh lý nền ảnh hưởng tới mắt như tim mạch, tiểu đường.

Khi thấy dấu hiệu nhìn mờ, nhìn hình biến dạng cần tới kiểm tra chuyên khoa mắt để chẩn đoán và can thiệp kịp thời. Người dùng thuốc mắt có corticoid lưu ý thêm một số tác dụng phụ của thuốc như châm chích vùng mắt, miệng có vị lạ, sưng tấy vùng lưỡi - môi - miệng, cơ thể phát ban bất thường.

Suy gan cấp do uống rượu bia liên tục

Sau một tuần liên tục uống rượu bia, anh Vũ (45 tuổi) nhập viện trong tình trạng mệt mỏi, nôn ói và hôn mê. Kết quả xét nghiệm cho thấy men gan của anh tăng gấp 105 lần bình thường, dẫn đến suy gan cấp.

Theo người nhà, trong một tuần, anh Vũ đã uống khoảng 2 lít rượu và 55 lon bia. Khi anh rơi vào hôn mê, được đưa đến Bệnh viện cấp cứu. Bác sỹ CKI Nguyễn Thanh Huyền Vân, Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật Nội soi Tiêu hóa cho biết, kết quả xét nghiệm cho thấy men gan AST của bệnh nhân tăng cao 3.680 U/L (trong khi bình thường dưới 35 U/L), ceton máu 2,05 mmol/L (cao gấp 4 lần), lactate máu 8,18 mmol/L, pH máu giảm còn 7,2. Anh được chẩn đoán toan chuyển hóa nặng và viêm gan cấp.

Bác sỹ Vân cho biết đây là những biến chứng nguy hiểm, có nguy cơ tử vong cao, thường gặp khi uống rượu bia liên tục với lượng lớn khiến gan không kịp đào thải độc tố. Hơn 90% lượng cồn vào cơ thể được gan xử lý, phần còn lại thải qua nước tiểu, mồ hôi và hơi thở. Song thực tế, mỗi giờ gan chỉ có thể xử lý khoảng một đơn vị cồn, tương đương nửa lon bia hoặc một ly rượu nhỏ. Khi uống quá nhanh hoặc quá nhiều, cồn tích tụ trong máu, khiến gan làm việc quá sức và dẫn đến tổn thương nghiêm trọng.

Để cứu sống bệnh nhân, bác sỹ chỉ định thay huyết tương nhằm loại bỏ nhanh các độc tố. Quá trình điều trị diễn ra trong ba giờ, máu được đưa ra ngoài cơ thể, tách bỏ huyết tương cũ và thay thế bằng dung dịch huyết tương mới, sau đó được đưa trở lại cơ thể.

Sau điều trị, kết quả xét nghiệm cho thấy chức năng gan ổn định, men gan giảm còn 61,25 U/L, pH máu trở lại 7,4. Anh Vũ tiếp tục được theo dõi và xuất viện sau năm ngày điều trị. Bác sỹ khuyến cáo anh cần tuyệt đối ngừng sử dụng rượu bia để tránh tái phát.

Giải thích thêm, bác sỹ Huyền Vân cho biết gan là cơ quan đảm nhiệm nhiều chức năng sống còn như thải độc, điều hòa đường huyết, chuyển hóa protein và lipid, sản xuất mật, protein huyết tương và yếu tố đông máu, đồng thời dự trữ glycogen, vitamin, khoáng chất và sắt.

Trong quá trình chuyển hóa rượu, gan tạo ra acetaldehyde. Đây là một chất trung gian cực độc có thể gây viêm, phá hủy tế bào gan, tổn thương tim mạch, phổi và làm tăng nguy cơ ung thư. Uống rượu bia kéo dài còn khiến mỡ tích tụ trong gan, gây gan to, viêm và tiến triển qua ba giai đoạn là gan nhiễm mỡ, viêm gan và xơ gan.

Gan nhiễm mỡ thường không có triệu chứng rõ ràng và có thể hồi phục nếu ngừng uống rượu. Viêm gan do rượu gây vàng da, mệt mỏi, buồn nôn, đau tức vùng hạ sườn phải. Nếu tiếp tục lạm dụng, bệnh có thể dẫn đến xơ gan - tình trạng gan bị xơ cứng, mất khả năng tái tạo, gây suy gan, cổ trướng, xuất huyết tiêu hóa và tăng nguy cơ ung thư gan. Đây là tổn thương không thể hồi phục, đe dọa trực tiếp đến tính mạng.

Bác sỹ Huyền Vân khuyến cáo mọi người nên hạn chế tối đa, tốt nhất là tránh hoàn toàn việc sử dụng rượu bia. Với những người đã nghiện, cần điều trị cai rượu bia có hướng dẫn y khoa. Bác sỹ có thể kê thuốc hỗ trợ giảm run tay, bứt rứt, lo âu và các triệu chứng khó chịu khác để quá trình cai diễn ra an toàn, hiệu quả.

Để bảo vệ gan, cần duy trì chế độ ăn lành mạnh: hạn chế thực phẩm giàu năng lượng, nhiều chất béo bão hòa, thịt đỏ và đồ ăn chế biến sẵn; tuyệt đối không dùng thực phẩm bị nấm mốc dù đã nấu chín, vì độc tố aflatoxin trong đó có thể gây ung thư gan.

Nên tăng cường rau xanh, trái cây tươi, các loại đậu, cá và ngũ cốc nguyên hạt để bổ sung vitamin, chất chống oxy hóa và axit béo có lợi cho gan. Uống đủ nước mỗi ngày giúp gan hoạt động hiệu quả, hỗ trợ thải độc, đồng thời tập thể dục thường xuyên giúp cải thiện tuần hoàn máu và giảm nguy cơ gan nhiễm mỡ.

Bên cạnh đó, mọi người nên khám sức khỏe định kỳ, tiêm phòng đầy đủ vắc xin viêm gan A và B để duy trì chức năng gan ổn định, phát hiện sớm tổn thương nếu có.

Nhồi máu cơ tim gây suy hô hấp cấp

Ông Hy (59 tuổi) được cứu sống sau khi bác sỹ đặt stent tái thông mạch máu tim bị tắc nghẽn, nguyên nhân khiến ông rơi vào tình trạng nhồi máu cơ tim cấp gây suy hô hấp và tụt huyết áp nguy kịch.

Trước đó vài giờ, ông Hy xuất hiện cơn đau ngực trái từng đợt kèm khó thở, choáng váng. Khi đến viện, ông đã tụt huyết áp, suy hô hấp cấp tính, đe dọa tính mạng.

Điện tâm đồ ban đầu không phát hiện bất thường, nhưng các triệu chứng lâm sàng cho thấy khả năng nhồi máu cơ tim cấp không ST chênh lên (NSTEMI). GS-TS.Võ Thành Nhân, Giám đốc Trung tâm Tim mạch Can thiệp, chỉ định chụp mạch vành để tìm nguyên nhân. Kết quả ban đầu không phát hiện tổn thương rõ ràng gây nhồi máu.

Bệnh nhân được chỉ định chụp cắt lớp kết quang nội mạch (OCT). Kết quả cho thấy một mảng xơ vữa mềm đã bị nứt vỡ, hình thành huyết khối gây hẹp tắc động mạch liên thất trước, mạch máu quan trọng nhất của tim, dẫn đến cơn nhồi máu cơ tim cấp.

Theo Ths.Phạm Hoàng Trọng Hiếu, Trung tâm Tim mạch Can thiệp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, bệnh nhân nhập viện trong tình trạng sốc tim, khó thở nặng, huyết áp thấp. Ông được hỗ trợ thở máy, dùng thuốc vận mạch và bóng đối xung động mạch chủ, sau đó chuyển lên phòng DSA để can thiệp tái thông mạch vành. Dựa trên hình ảnh OCT, ê kíp xác định chính xác kích thước và chiều dài mạch bị tổn thương để lựa chọn stent phù hợp.

Sau 30 phút đặt stent, kỹ thuật OCT được sử dụng lại để đánh giá kết quả là stent nở tròn đều, áp sát hoàn toàn vào thành mạch, không có dấu hiệu bóc tách hay nguy cơ huyết khối cấp trong stent. Ngay khi dòng chảy mạch vành được tái thông, huyết áp của bệnh nhân trở lại mức 130/80 mmHg, tình trạng hô hấp cải thiện rõ rệt, các chỉ số huyết động ổn định. Ông Hy hồi phục tốt và xuất viện sau một tuần điều trị.

Nhồi máu cơ tim cấp không ST chênh lên xảy ra khi mạch vành bị tắc nghẽn một phần, khiến lượng oxy cung cấp cho tim không đủ, dẫn đến tổn thương cơ tim. So với nhồi máu cơ tim có ST chênh lên (STEMI), thể bệnh này nguy hiểm không kém nhưng khó phát hiện hơn, vì ít biểu hiện trên điện tâm đồ.

GS-TS.Võ Thành Nhân cho biết, việc xác định chính xác “thủ phạm” gây nhồi máu cơ tim là yếu tố quyết định hiệu quả điều trị. Trước đây, khi các kỹ thuật hiện đại như chụp cắt lớp kết quang nội mạch (OCT) hay siêu âm trong lòng mạch (IVUS) chưa phổ biến, bác sỹ chỉ dựa vào hình ảnh chụp mạch vành truyền thống vốn không thể hiện rõ cấu trúc thành mạch và mảng xơ vữa. Điều này khiến việc chẩn đoán và lựa chọn stent có thể thiếu chính xác, dẫn đến nguy cơ tái hẹp hoặc biến chứng sau can thiệp.

Kỹ thuật OCT giúp “nhìn thấu” cấu trúc vi thể bên trong thành mạch, cho phép bác sỹ quan sát chi tiết độ dày, thành phần và vị trí nứt vỡ của mảng xơ vữa. OCT còn giúp xác định chính xác kích thước lòng mạch để chọn stent tối ưu, đồng thời đánh giá kết quả sau đặt stent, đảm bảo độ khít hoàn toàn giữa stent và thành mạch, nâng cao độ an toàn và hiệu quả điều trị.

Dù đặt stent là biện pháp hiệu quả trong điều trị tắc nghẽn mạch vành, bác sỹ lưu ý phương pháp này không thể chữa khỏi căn nguyên là xơ vữa động mạch. Do đó, sau can thiệp, người bệnh cần tuân thủ điều trị nội khoa nghiêm ngặt, đặc biệt là liệu pháp kháng tiểu cầu kép, đồng thời kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ như bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia, ăn uống lành mạnh, tập thể dục đều đặn và điều trị ổn định các bệnh nền như tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu.