Bị cáo Nguyễn Xuân Sơn. Ảnh: Xuân Hoa (vnExpress)

Sau 5 ngày nghị án, theo kế hoạch, sáng 29/9 TAND Hà Nội ra phán quyết với các tội danh quy kết cho 51 bị cáo trong vụ đại án OceanBank. Phiên xử sơ thẩm vừa trải qua một tháng làm việc với hơn 750 người, pháp nhân nằm trong kế hoạch triệu tập của toà; trên 50 luật sư tham gia tố tụng.

Theo cáo buộc, tháng 11/2012, cựu chủ tịch HĐQT OceanBank Hà Văn Thắm chỉ đạo Nguyễn Văn Hoàn (cựu phó tổng giám đốc) cho Phạm Công Danh (chủ tịch tập đoàn Thiên Thanh) vay 500 tỷ đồng thông qua công ty Trung Dung trong khi không có tài sản đảm bảo, khách sử dụng vốn không đúng mục đích. Hành vi này bị quy kết làm trái quy định của Ngân hàng Nhà nước về quy chế cho vay khiến OceanBank thiệt hại hơn 500 tỷ đồng (cả gốc lẫn lãi).

Từ năm 2010 đến năm 2014, thực hiện chủ trương của ông Thắm, ngân hàng này đã chi hơn 1.500 tỷ đồng trả lãi suất ngoài hợp đồng cho hàng trăm cá nhân, tổ chức gửi tiền. Trong số tiền này, cựu tổng giám đốc Nguyễn Xuân Sơn bị cáo buộc chiếm đoạt hơn 246 tỷ đồng; tham ô hơn 49 tỷ đồng; lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt 197 tỷ.

Cựu tổng giám đốc OceanBank còn bị quy kết lạm dụng chức vụ chiếm đoạt 69 tỷ của BSC - công ty sân sau của Hà Văn Thắm. BSC bị cho không có hoạt động kinh doanh mà mở ra nhằm lấy tư cách pháp nhân ký các hợp đồng dịch vụ với khách hàng của OceanBank để thu phí trái luật. Mục đích chính nhằm thu thêm tiền để chi cho Nguyễn Xuân Sơn chăm sóc khách hàng.

Cáo trạng của VKSND Tối cao quy kết, hành vi của các bị cáo làm "lũng đoạn, mất an ninh thị trường tiền tệ", tạo điều kiện cho tham nhũng phát triển.

Cơ quan công tố đánh giá cựu chủ tịch OceanBank Hà Văn Thắm đã có những "động cơ mang tính cá nhân" khi chỉ đạo toàn hệ thống chi lãi vượt trần. Theo báo cáo tài chính, tính ngày 31/12/2016 lỗ lũy kế của OceanBank hơn 15.000 tỷ đồng.

Trong phiên toà kéo dài một tháng (từ 28/8), HĐXX dành phần lớn thời gian làm rõ ông Thắm cùng hơn 40 thuộc cấp đã chi 1.500 tỷ lãi ngoài như thế nào? 1.500 tỷ có phải thiệt hại của OceanBank? Nguyễn Xuân Sơn có tham ô không? 49 tỷ đồng có phải tiền của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) không? Ai phải trả cho OceanBank món nợ 500 tỷ mà công ty Trung Dung vay?... Tuy nhiên, qua nhiều ngày tranh tụng gay gắt, những vấn đề này vẫn chưa ngã ngũ.

Khi khai tại toà, cựu chủ tịch Hà Văn Thắm nhiều lần phủ nhận quan điểm cho rằng việc chi 1.500 tỷ đồng đã gây thiệt hại cho nhà băng này. Ông Thắm khăng khăng: “Đó không phải là thiệt hại. Bị cáo là cổ đông lớn của OceanBank, không có lý do gì lại gây thiệt hại cho mình”.

Ông này khai lúc quyết định chi lãi vượt trần biết là vi phạm hành chính, xác định mất chức chủ tịch để cứu ngân hàng nhưng không ngờ lại bị xử lý hình sự. “Nếu biết vi phạm hình sự, bị cáo không đời nào đánh đổi’, cựu chủ tịch OceanBank nói trong một buổi tranh luận.

Hơn 40 thuộc cấp của ông Thắm đồng loạt khai việc chi lãi ngoài hợp đồng chăm sóc khách hàng mang lại ‘hiệu quả’ chứ không phải ‘hậu quả’ như cáo buộc. Cựu kế toán trưởng Nguyễn Thị Nga cho rằng trong bối cảnh tài chính ngân hàng giai đoạn đó, OceanBank phải làm như vậy để cứu mình.

"Nhìn thấy khách hàng đến rút tiền ào ào như rút ruột rút gan của mình thì các lãnh đạo ngân hàng hay lãnh đạo chi nhánh bắt buộc phải làm như vậy. Nhưng trong quá trình họ làm như vậy thì cơ quan chức năng ở đâu? Tại sao lại tạo ra “cái bẫy” để vô tình đẩy các cán bộ ngân hàng vào lao lý", bà Nga phân trần.

Hai tội danh mới bị đưa ra xét xử thêm ở phiên toà lần này là Lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tài sản và Tham ô tài sản, cũng tạo ra cuộc ‘khẩu chiến’ gay gắt giữa các bên tham gia tố tụng. Đặc biệt với tội tham ô 49 tỷ đồng mà ông Sơn bị cáo buộc giữ chịu trách nhiệm chính, còn ông Thắm bị coi là đồng phạm giúp sức tích cực.

VKS cho rằng có đủ căn cứ xác định 49 tỷ đồng là tiền của PVN khi góp vốn vào OceanBank, cũng là tiền của nhà nước, nên ông Sơn đã phạm tội tham ô. Ông Sơn nói ‘bàng hoàng’ khi tiếp nhận cáo buộc này. Còn ông Thắm nói "anh Sơn không chiếm đoạt, cũng không thể lấy được tiền của OceanBank". Luật sư bảo vệ ông Thắm cãi rằng "chỉ có người điên mới giúp sức cho người khác chiếm đoạt tiền của mình".

VKS đề nghị hình phạt tổng hợp tử hình với cựu tổng giám đốc Sơn về ba tội: Tham ô tài sản, Lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tài sản, Cố ý làm trái quy định của nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng.

Ngoài các tội như ông Sơn, ông Thắm bị truy tố thêm tội thứ tư là Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng và bị VKS đề nghị mức án chung thân.

46 thuộc cấp của Hà Văn Thắm cùng một số người bị VKS đề nghị các mức án từ 18 tháng tù treo tới 18 năm tù giam về các tội: Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng, Lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tài sản, Cố ý làm trái quy định của nhà nước về quản lý gây hậu quả nghiêm trọng.