Làm chủ cánh đồng bằng công nghệ hiện đại

Mỗi vụ mùa đến, đồng đất Hà Nội lại rộn ràng tiếng máy làm đất, tiếng máy cấy thay cho nhịp chân trần lội ruộng của người nông dân. Không chỉ giúp giải phóng sức lao động, việc đưa máy móc vào đồng ruộng đang làm thay đổi cách nghĩ, cách làm của người nông dân, góp phần tăng năng suất và đưa sản xuất lên quy mô lớn hơn.

Tại huyện Phú Xuyên, ông Vũ Văn Đình, một nông dân có thâm niên trồng lúa chia sẻ, vụ Xuân năm 2025, gia đình ông quyết định chuyển từ gieo sạ thủ công sang áp dụng phương pháp gieo mạ khay, sử dụng máy cấy. Ban đầu, ông còn băn khoăn, nhưng sau vài vụ thử nghiệm, hiệu quả đã rõ ràng, cây lúa khỏe, đồng đều, ít sâu bệnh, năng suất tăng, chi phí giảm, thời vụ đảm bảo. Quan trọng hơn cả, người nông dân không còn phụ thuộc vào sức lao động thủ công trong những ngày rét đậm, rét hại.

Không riêng Phú Xuyên, nhiều địa phương khác như Đông Anh, Thường Tín, Mê Linh… cũng đã và đang nhân rộng mô hình này. Theo Trung tâm Khuyến nông Hà Nội, chỉ riêng vụ Xuân 2025, hàng nghìn héc ta lúa đã được cấy máy nhờ chính sách hỗ trợ từ Nghị quyết số 08/2023/NQ-HĐND của HĐND Thành phố Hà Nội.

Vùng lúa được hỗ trợ phun thuốc bằng thiết bị bay.

Nếu như cấy tay mỗi héc ta tiêu tốn từ 11 - 13 triệu đồng chi phí nhân công, thì cấy máy chỉ mất khoảng 9 - 10 triệu đồng. Một máy cấy có thể đạt năng suất 1,5 đến 2,5 héc ta mỗi ngày, nhanh gấp 30 - 50 lần lao động thủ công. Năng suất bình quân sau cấy máy đạt khoảng 65 tạ/héc ta, có nơi chạm mốc 70 tạ.

Đưa cơ giới hóa vào đồng ruộng không đơn thuần là thay cái cuốc, cái liềm bằng chiếc máy móc hiện đại, đây là bước đi chiến lược trong việc tái cấu trúc sản xuất nông nghiệp của Thủ đô. Cấy máy giúp ruộng lúa đều cây, thoáng khí, từ đó giảm sâu bệnh, giảm hẳn lượng thuốc bảo vệ thực vật, góp phần bảo vệ môi trường và sức khỏe người nông dân.

Bên cạnh đó, việc áp dụng thiết bị bay không người lái trong khâu phun thuốc cũng đang chứng minh tính ưu việt. Người nông dân không còn phải khoác bình thuốc trên vai, không lo hóa chất ngấm vào da thịt, cũng không còn ám ảnh bởi những ngày nắng gắt giữa ruộng mênh mông.

Đặc biệt, phụ nữ nông thôn vốn là lực lượng lao động chính trên đồng ruộng nay có thể rút dần khỏi những công việc nặng nhọc, tập trung vào các khâu khác nhẹ nhàng hơn hoặc tham gia đào tạo nghề, tăng thu nhập từ hoạt động phi nông nghiệp.

Những “rào cản mềm” cần tháo gỡ

Dù kết quả bước đầu khả quan, cơ giới hóa nông nghiệp tại Hà Nội vẫn còn nhiều lực cản. Vấn đề đầu tiên chính là quy mô sản xuất nhỏ lẻ, phân tán, khiến việc vận hành máy móc không hiệu quả. Đồng đất manh mún, ruộng bậc thang chằng chịt, hạ tầng thủy lợi chưa đồng bộ khiến nhiều loại máy không thể hoạt động tối ưu.

Thêm vào đó, kiến thức vận hành, bảo trì máy móc của nông dân còn hạn chế. Nhiều người chưa được đào tạo bài bản về an toàn lao động, kỹ thuật sử dụng thiết bị nên loay hoay giữa núi thiết bị được trợ giá. Chất lượng máy móc trên thị trường lại không đồng đều, thiếu hệ thống kiểm định và bảo dưỡng chuyên nghiệp.

Bà Bùi Thị Hạnh Hiếu, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Kinh doanh chế biến Bảo Minh nhận định, để cơ giới hóa đạt hiệu quả bền vững, cần tổ chức lại sản xuất theo hướng đồng bộ từ khâu gieo trồng đến thu hoạch và tiêu thụ. Cơ giới hóa sẽ không phát huy tác dụng nếu chỉ dừng lại ở vài công đoạn riêng lẻ.

Đồng thời, các hợp tác xã cũng rất cần sự hỗ trợ từ Thành phố trong việc tiếp cận nguồn vốn vay để mua máy móc, cũng như xây dựng chuỗi liên kết đầu ra để sản phẩm làm ra có nơi tiêu thụ ổn định.

Trước thực tế đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội đang triển khai loạt giải pháp cụ thể. Ông Nguyễn Mạnh Phương, Phó giám đốc Sở cho biết, Thành phố đã chỉ đạo Trung tâm Khuyến nông xây dựng và nhân rộng các mô hình cơ giới hóa hiệu quả. Cùng với đó, Sở đang phối hợp với các đơn vị liên quan thẩm định, giải ngân từ Quỹ Khuyến nông để hỗ trợ người dân vay vốn đầu tư thiết bị, máy móc phù hợp với điều kiện sản xuất thực tế.

Hoạt động tập huấn, hướng dẫn vận hành và bảo dưỡng thiết bị cơ giới cũng được đẩy mạnh. Các lớp đào tạo được tổ chức ngay tại địa phương, dưới sự hướng dẫn của cán bộ kỹ thuật và doanh nghiệp cung ứng thiết bị. Ngoài ra, Thành phố khuyến khích ứng dụng công nghệ số, các phần mềm điều khiển thông minh để tăng độ chính xác, tiết kiệm nguyên liệu, nâng cao hiệu quả vận hành máy móc.

Tuy các giải pháp này mới chỉ mang tính hỗ trợ trước mắt, nhưng đây cũng là bước đệm để thúc đẩy quá trình chuyển đổi sản xuất một cách bài bản, hiệu quả và phù hợp với yêu cầu phát triển nông nghiệp hiện đại.