Tại Hội nghị tổng kết năm 2024, Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT) đánh giá, vấn nạn sim rác, cuộc gọi rác chưa được xử lý triệt để. Theo thống kê, mỗi sim rác hiện phát tán trung bình 203 cuộc gọi. Con số này giảm 46% so với mức 387 cuộc gọi vào tháng 1/2024. Đặc biệt, trong năm 2024, Bộ TT&TT phát hiện và phối hợp với Bộ Công an xử lý 9 vụ sử dụng thiết bị giả mạo trạm gốc di động (BTS) để gửi tin nhắn lừa đảo tại một số tỉnh, thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM…

Còn theo kết quả khảo sát của Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, trong năm 2024, có tới 95,54% người dùng bị làm phiền bởi các cuộc gọi không mong muốn, trong đó 52,96% thỉnh thoảng bị làm phiền với tần suất trung bình vài cuộc gọi mỗi tháng; 42,58% thường xuyên nhận được cuộc gọi spam hàng tuần.

Thống kê từ hệ thống nTrust, chỉ trong 6 tháng cuối năm 2024 đã ghi nhận 134.000 báo cáo liên quan đến các số điện thoại lừa đảo. Hệ thống nTrust cũng liên tục phải cập nhật mới các số điện thoại lừa đảo, làm phiền, danh sách cập nhật trong năm 2024 lên tới 296.000 số điện thoại spam, lừa đảo.

Theo NCA, mặc dù cơ quan quản lý nhà nước liên tục rà soát, yêu cầu cập nhật thông tin thuê bao để mạnh tay xử lý các số điện thoại rác, ngăn chặn tình trạng spam. Tuy nhiên, vẫn có hiện tượng các đối tượng thuê người dân đăng ký số điện thoại bằng thông tin chính chủ, sau đó mua lại chúng để sử dụng. Các đối tượng sau đó cắm sim vào thiết bị chuyên dụng, sử dụng phần mềm trên máy tính để thực hiện hàng chục cuộc gọi cùng lúc.

Một trong những nguyên nhân được xác định là doanh nghiệp chưa thực hiện nghiêm, cũng như chưa chú trọng đến chất lượng dịch vụ. Bộ TT&TT đã thực hiện nhiều biện pháp ngăn chặn vấn nạn như thanh, kiểm tra doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trong việc chấp hành quy định, kiểm tra sim chính chủ với người sử dụng hơn 10 sim. Đặc biệt, trong giai đoạn từ tháng 6 đến tháng 8/2024, Bộ TT&TT đình chỉ phát triển mới với 3 nhà mạng do vi phạm về sim rác.

Ông Nguyễn Thành Chung, Chánh Thanh tra Bộ TT&TT cho biết, các cuộc gọi lừa đảo, cuộc gọi rác trước đây tập trung vào người lớn tuổi, hưu trí, trẻ em, thì nay hướng vào những người đang đi làm và cả các lãnh đạo chính quyền, các doanh nhân. Các hình thức lừa đảo rất tinh vi, phức tạp. Bên cạnh phương thức lừa đảo truyền thống, các đối tượng sử dụng công nghệ AI, giả mạo giọng nói và số điện thoại, thậm chí kịch bản hóa từng cá nhân để tăng khả năng chiếm đoạt tài sản.

Để ngăn chặn tin nhắn rác, cuộc gọi rác, đại diện Viettel kiến nghị, Cục An toàn thông tin là đơn vị duy nhất được cấp phát, thu hồi số định danh (brandname), nên khi có hai thuê bao, số định danh có dấu hiệu vi phạm lừa đảo thì cần lập tức thu hồi số định danh. Ngoài ra, Cục cập nhật vào cơ sở dữ liệu dùng chung và yêu cầu các doanh nghiệp khác ngừng cung cấp dịch vụ với các thuê bao đó. Với các cuộc gọi lừa đảo, Viettel đề xuất bổ sung giải pháp cho phép cảnh báo tới người nghe (bằng tin nhắn) ngay tại bước đổ chuông với nội dung “đây là cuộc gọi chiều quốc tế từ nước ngoài...”.

Bộ TT&TT cũng đề nghị, Ngân hàng Nhà nước cảnh báo khi khách hàng chuyển tiền tới các số tài khoản đã bị phản ánh lừa đảo; phối hợp với Bộ Công an xây dựng danh sách các số thuê bao, số định danh lừa đảo phục vụ giải quyết khiếu nại của khách hàng.

Theo khuyến cáo của ông Vũ Ngọc Sơn, Trưởng ban Công nghệ, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, người dùng cần thận trọng, không bắt chuyện với các cuộc gọi không có số định danh hoặc không có trong danh bạ (số lạ). Lưu ý rằng, các cơ quan quản lý nhà nước không làm việc với người dân qua điện thoại. Kết thúc ngay cuộc gọi nếu thấy nội dung không liên quan tới nhu cầu của mình để tránh bị lừa đảo. Có thể sử dụng các tính năng chặn cuộc gọi có trên điện thoại, hoặc sử dụng các ứng dụng chặn cuộc gọi spam như nTrust để bảo vệ tự động.

Trong khi đó, Trung tâm VNCERT/CC khuyến nghị, người dân cần cảnh giác trước mọi thông tin khi chưa được xác thực để tránh những rủi ro không đáng có. Trước thực trạng các tin nhắn rác, cuộc gọi có dấu hiệu lừa đảo diễn ra, người dân cần lưu lại các bằng chứng (tin nhắn hoặc ghi âm cuộc gọi) thực hiện phản ánh tới doanh nghiệp viễn thông quản lý thuê bao để yêu cầu xử lý nếu có hiện tượng trên. Ngoài ra, cần báo ngay cho cơ quan công an để xử lý.

Trong kế hoạch năm 2025, Bộ TT&TT sẽ tiếp tục thanh, kiểm tra sim rác theo kế hoạch được phê duyệt. Tiếp tục tăng cường kiểm tra, xử lý các sim rác còn tồn trên kênh phân phối của các doanh nghiệp viễn thông và chuẩn hóa thông tin đối với sim có dấu hiệu không chính xác… Giải pháp hậu kiểm này được kỳ vọng sẽ giảm thiếu được tình trạng tin nhắn rác, cuộc gọi rác làm phiền người dân như hiện nay.