1001 kiểu “đốt” công sức, tài sản, cơ hội đầu tư của doanh nghiệp - Bài 1: Cấp chồng dự án, doanh nghiệp lâm cảnh khốn cùng

“Cuộc chiến” giữa Tổng công ty IDICO - CTCP và Công ty Hoàn Lệ kéo dài hơn 8 năm qua khiến cả 2 doanh nghiệp cùng thiệt hại. Nguyên nhân gốc rễ của vấn đề chính là việc cấp phép chồng Dự án Khu công nghiệp Hựu Thạnh của cơ quan chức năng.

TIN LIÊN QUAN

Lãng phí thời gian, công sức, tài sản, cơ hội đầu tư của doanh nghiệp chính là một trong những dạng thức lãng phí mà Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ ra trong bài viết “Chống lãng phí” hồi tháng 10/2024. Vấn nạn đó gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng khi làm suy giảm nguồn lực con người, nguồn lực tài chính, giảm hiệu quả sản xuất, tăng gánh nặng chi phí, gây suy giảm lòng tin của người dân với Đảng, Nhà nước, tạo rào cản vô hình trong phát triển kinh tế - xã hội, bỏ lỡ thời cơ phát triển. Vấn nạn đó tai hại hơn tham ô, vì lãng phí rất phổ biến.

Bài 1: Cấp chồng dự án, doanh nghiệp lâm cảnh khốn cùng

Cấp dự án chồng dự án

Theo ông Trần Hữu Thọ, Phó giám đốc Công ty TNHH Hoàn Lệ (Công ty Hoàn Lệ), được sự khuyến khích của chính quyền tỉnh Long An, năm 2004, Công ty thành lập và tự thỏa thuận bồi thường mua lại 52.476 m2 của người dân. Sau đó, theo hướng dẫn của Sở Tài nguyên và Môi trường Long An, doanh nghiệp đóng tiền thêm một lần nữa, chuyển diện tích đất trên thành đất sản xuất phi nông nghiệp để làm dự án.

Nhà xưởng của Công ty Hoàn Lệ đang cho thuê tạm bợ để chờ cơ quan chức năng xử lý việc cấp phép chồng dự án

Việc thỏa thuận bồi thường diện tích đất nêu trên thực hiện theo giá thị trường, cao gấp 2 lần giá bồi thường, hỗ trợ do UBND tỉnh Long An quy định vào năm 2004 - 2005.

Hơn 8 rồi, doanh nghiệp không vay được vốn, không làm được gì. Nhiều nhà đầu tư vào rồi ngoảnh mặt quay đi. Giá trị tiền quy đổi ra hơn 1.300 cây vàng mà doanh nghiệp bỏ ra đầu tư từ gần 10 năm trước, giờ… còn được bao nhiêu? Tất cả đẩy doanh nghiệp vào thế phá sản.

- Ông Trần Hữu Thọ, Phó giám đốc Công ty Hoàn Lệ

Từ cơ sở đó, UBND tỉnh Long An ban hành Quyết định số 2141/QĐ-UB ngày 26/5/2005 cho Công ty Hoàn Lệ thuê đất và cấp “sổ đỏ” để đầu tư Dự án Nhà xưởng gia công cơ khí, đại lý ký gửi hàng hóa… (gọi tắt là Dự án), với tổng vốn đầu tư 90 tỷ đồng. Công ty Hoàn Lệ lập tức tiến hành thủ tục xin chủ trương đầu tư theo trình tự.

Tới ngày 10/5/2016, UBND tỉnh Long An ban hành quyết định chủ trương đầu tư cho Công ty Hoàn Lệ. Ngay sau đó, Công ty thuê đơn vị tư vấn khảo sát thực địa, thuê đơn vị đo vẽ, thiết kế xây dựng, lập hồ sơ gửi Sở Xây dựng và các ngành liên quan để tiến hành xây dựng.

“Nhưng khi liên hệ với các cơ quan, thì chúng tôi bàng hoàng khi được biết, khu đất Công ty Hoàn Lệ đang chuẩn bị lập dự án bị chồng lấn (hơn 36.000 m2) với phần đất Dự án Khu công nghiệp (KCN) Hựu Thạnh do Tổng công ty IDICO - CTCP (IDICO) làm chủ đầu tư”, ông Trần Hữu Thọ nói.

Ông Thọ khẳng định, IDICO đến sau, Công ty Hoàn Lệ đến trước, Dự án KCN Hựu Thạnh chồng lên Dự án của Công ty Hoàn Lệ.

Đáng nói, việc cấp dự án chồng lấn này được phát hiện ngay từ đầu. Cụ thể, ngày 23/8/2016, Ban Quản lý Khu kinh tế Long An chủ trì cuộc họp với đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Kế hoạch và Đầu tư, UBND huyện Đức Hòa. Tại cuộc họp, đại diện UBND huyện Đức Hòa cho hay, quá trình kê biên đất cho Dự án KCN Hựu Thạnh đã gặp một số khó khăn ở một số doanh nghiệp (gồm cả Công ty Hoàn Lệ) do có sự chồng lấn dự án.

Từ các ý kiến, ông Trần Văn Bình, Phó trưởng ban Ban Quản lý khu kinh tế Long An kết luận cuộc họp và đề nghị: đối với những dự án chồng lấn đã có cơ sở pháp lý, hình thành trước khi thành lập KCN Hựu Thạnh, thì nên giữ lại; IDICO thương thảo với các chủ đầu tư dự án có chủ trương của UBND tỉnh trước khi có KCN để có phương án di dời hoán đổi, sắp xếp đất cho hợp lý.

“Bẻ lái”

Với kết luận trên, những tưởng, Công ty Hoàn Lệ sẽ “bình yên”. Nhưng, đến ngày 11/1/2018, UBND huyện Đức Hòa ban hành Quyết định số 351/QĐ-UBND thu hồi hơn 36.000 m2 đất (diện tích bị chồng lấn) của Công ty Hoàn Lệ với giá… 0 đồng để giao IDICO làm KCN Hựu Thạnh.

Lãnh đạo Công ty Hoàn Lệ gửi nhiều văn bản tới chính quyền tỉnh Long An kịch liệt phản đối quyết định này và cho rằng, UBND huyện Đức Hòa đã không nghiên cứu, rà soát, nhận định chủ quan, dẫn tới ban hành quyết định thu hồi đất và phương án bồi thường, hỗ trợ 0 đồng, là không phù hợp, bức ép “cá bé” để tạo điều kiện cho IDICO.

Việc trì hoãn, kéo dài thời gian bàn giao khu đất đã gây ra thiệt hại vô cùng lớn cho IDICO: IDICO không thể tiến hành thủ tục thuê đất, gây ảnh hướng lớn đến việc thu hút đầu tư; giá cát, nguyên vật liệu san lấp và xây dựng cơ sở hạ tầng mỗi năm đều tăng, bảng giá đất bị thay đổi tăng dẫn đến chi phí đầu tư hạ tầng bị tăng rất cao

(Trích văn bản của IDICO gửi cơ quan chức năng tỉnh Long An)

Ngày 13/7/2019, Công ty Hoàn Lệ có văn bản gửi Ban Quản lý Khu kinh tế Long An đề nghị điều chỉnh lại ranh đất thu hồi.

Sau khi tiếp nhận văn bản, ngày 26/7/2019, Ban Quản lý Khu kinh tế Long An tổ chức cuộc họp với 2 doanh nghiệp, sở, ngành liên quan và đề nghị IDICO cùng Công ty Hoàn Lệ bàn bạc, trao đổi, thống nhất đưa ra phương án giải quyết vấn đề chồng lấn, gửi Ban Quản lý trước ngày 5/8/2019.

Như vậy, sau khi chính quyền cấp dự án chồng lấn gây khốn đốn cho doanh nghiệp, thì việc giải quyết sai lầm được chuyển sang cho doanh nghiệp “tự thỏa thuận”. Việc “chuyển hướng” này, theo văn bản kết luận cuộc họp trên, là từ “ý kiến của sở, ngành” cũng như “thiện chí’ của IDICO và Công ty Hoàn Lệ.

“Cuộc chiến” giữa 2 nhà đầu tư

Phận “cá bé”, đứng trước “cá lớn”, Công ty Hoàn Lệ buộc phải “xuống nước”. Liên tục từ tháng 7 đến tháng 11/2019, Công ty Hoàn Lệ gửi hàng loạt văn bản, đề nghị, họp, rồi chấp thuận cho IDICO thu hồi 36.026 m2 đất, đồng thời đề nghị được thuê lại diện tích đất đó để thực hiện dự án và một số yêu cầu khác để giảm thiểu thiệt hại. Tuy nhiên, đề nghị này không được IDICO chấp nhận.

Tới ngày 12/11/2021, Ban Quản lý Khu kinh tế Long An có Văn bản số 2637/BQLKKT-KHĐT gửi IDICO cho hay, UBND tỉnh đang rà soát lập quy hoạch giai đoạn 2012 - 2030, tầm nhìn 2050. Do đó, Ban Quản lý đề nghị IDICO xem xét nghiên cứu việc điều chỉnh diện tích và ranh đất liên quan đến chồng lấn phần đất với Công ty Hoàn Lệ để được UBND tỉnh cập nhật vào quy hoạch điều chỉnh giai đoạn 2021 - 2030.

Ngay khi phát hiện chồng lấn dự án, tại cuộc họp với đại diện các sở, ngành tỉnh Long An vào ngày 23/8/2016, đại diện Sở Kế hoạch và Đầu tư đề nghị, đối với các dự án có cơ sở pháp lý rõ ràng, được UBND tỉnh này cho chủ trương đầu tư, thì không thu hồi dự án để kê biên áp giá giải phóng mặt bằng, bởi cần phải rút kinh nghiệm từ việc thu hồi đất của một số doanh nghiệp khác ở một dự án khu công nghiệp khác, do sự chồng lấn dự án kéo dài nhiều năm gây ảnh hưởng rất lớn đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.

Với xung đột thực tế đã diễn ra giữa IDICO và Công ty Hoàn Lệ, có thể thấy, lời cảnh báo và bài học kinh nghiệm đã được đại diện Sở Kế hoạch và Đầu tư Long An nêu ra dường như không được quan tâm.

Nhưng, IDICO không đồng ý. Ban Quản lý Khu kinh tế Long An lại họp, rồi đề nghị IDICO và Công ty Hoàn Lệ bàn bạc đưa ra phương án giải quyết chồng lấn.

Tới tận tháng 9/2024, sau hàng loạt cuộc họp, Công ty Hoàn Lệ đề nghị IDICO chấp thuận để Hoàn Lệ được tồn tại và mong muốn được ký các văn bản thỏa thuận việc đấu nối hệ thống nước thải, nước sinh hoạt, hệ thống điện sản xuất và các điều kiện đi kèm liên quan. Song, IDICO vẫn không đồng ý với đề nghị này.

Để làm rõ thông tin liên quan sự việc nói trên, phóng viên Báo Đầu tư đã đề nghị được làm việc với IDICO. Trước đề nghị của phóng viên, bà Trần Thị Ngọc, Giám đốc Ban Đối ngoại IDICO chuyển Văn bản số 1086/TCT-PC ngày 22/11/2024 của IDICO do Tổng giám đốc Đặng Chính Trung ký gửi cơ quan chức năng Long An để “đầy đủ thông tin và khách quan”.

Theo đó, IDICO lại cho rằng, Công ty Hoàn Lệ “yêu sách” không hợp lý, như yêu cầu phải được trả tiền thuê đất hàng năm, thay vì nộp một lần vào ngân sách nhà nước; yêu cầu phải cho thuê đất đã có kết cấu hạ tầng trong KCN theo mức phí sử dụng hạ tầng là 0 đồng, bất kể mức phí sử dụng hạ tầng này là không phù hợp với quy định; yêu cầu áp dụng mức phí quản lý thấp hơn so với mặt bằng phí quản lý mà IDICO áp dụng cho công tác duy tu, quản lý và vận hành hạ tầng trong KCN.

Bức bối đỉnh điểm

Theo tìm hiểu của phóng viên Báo Đầu tư, ngày 18/11/2024 vừa qua, đại diện Công ty Hoàn Lệ và IDICO mới đi đến ký kết Biên bản thống nhất: Công ty Hoàn Lệ bàn giao khu đất để hoàn tất việc thu hồi đất không trễ hơn ngày 21/11/2024 để IDICO nộp hồ sơ xin thuê đất không trễ hơn ngày 31/12/2024.

Công ty Hoàn Lệ được thực hiện việc thuê đất theo một trong 2 phương án: hoặc chờ thủ tục để thuê lại đất thương phẩm của khu đất (Công ty Hoàn Lệ sẽ phải chịu chi phí nghĩa vụ tài chính và các điều kiện khác); hoặc Công ty Hoàn Lệ thuê một lô đất khác trong KCN Hựu Thạnh có diện tích tương đương diện tích đất thương phẩm của khu đất chồng lấn (Công ty Hoàn Lệ sẽ đóng phí sử dụng hạ tầng trọn gói tạm tính là 165 USD/m2; IDICO sẽ xem xét một mức phí ưu đãi với điều kiện Công ty Hoàn Lệ phải thống nhất ký kết hợp đồng thuê đất với IDICO trước ngày 31/12/2024).

Tuy nhiên, 1 ngày sau, ngày 19/11/2024, Công ty Hoàn Lệ lại gửi đến IDICO yêu cầu hủy biên bản làm việc trên.

Tại Văn bản 1086/TCT-PC ngày 22/11/2024 gửi UBND tỉnh Long An, IDICO cho rằng, hành động của Công ty Hoàn Lệ đã “phá vỡ mọi nỗ lực và thiện chí cuối cùng của IDICO trong việc giải quyết vướng mắc kéo dài này”.

Về phần mình, Công ty Hoàn Lệ cũng bức xúc gửi văn bản tới UBND tỉnh Long An nêu rõ, Công ty yêu cầu hủy Biên bản vì qua kiểm tra, Hội đồng Thành viên Công ty Hoàn Lệ nhận thấy, việc người đại diện của Công ty ký biên bản với IDICO là không phù hợp với các nội dung như đã thống nhất trước đây của sở, ngành Long An xuyên suốt từ năm 2016 đến năm 2024, cũng như các biên bản làm việc gần đây nhất với Công ty Hoàn Lệ. Hội đồng Thành viên nhận thấy, IDICO không có thiện chí giải quyết như đã nêu tại 2 phương án nói trên.

Để “cuộc chiến” giữa 2 nhà đầu tư có thể khép lại, cần phải giải quyết từ “gốc”. Theo đó, cơ quan liên quan cấp phép dự án chồng nhau phải xử lý việc làm sai. Nhưng nhiều năm qua, chưa thấy ai “động tĩnh”.

(Còn tiếp)